මේ ඇන්ටන් චෙකොෆ් වැවූ චෙරිවත්ත නොවේ.

මා සයවන ශ්‍රේණියේ ඉගෙන ගන්නා කාලයේදී මසකට පමණ වරක් සති අන්තයේදී ගිය එක්තරා ගමනක් විය. ප්‍රධාන පාරෙන් නොගොස් එවකට අප පදිංචිව සිටි නිවසේ සිට අතුරු පාරවල් ඔස්සේ සැතපුම් තුනක් පමණ වූ දුරක් කඳුවැටි, ඕවිටි, පාළු සොහොන්පිටි, රබර්වතු, තේවතු පසු කරමින් එවකට මගේ සිංහල ගුරුතුමියගේ නිවසට මෙසේ ඇවිදගෙන ගියේ රත්තරන් හෙලේනාව හඳපානේ කැන්දන් එන්නට නොවේ. රත්තරන් හෙලේනා කුමරිය ඒ වනවිටත් වසර කිහිපයක සිටම පොත් රාක්කයේ වසීලිස්සා පොත ඇතුලේ සිටි නිසා එවකට මගේ ප්‍රමුඛතා ලැයිස්තුවේ ඇය නොසිටියාය.

මේ ගුරුතුමිය අදාල කාලයේදී එක්තරා දුරකට මගේ වීරවරියකි. මේ දිනවල 'වයසට වඩා පැහී සිටි' මා සම්බන්ධව වැඩිහිටියන්ගේ ප්‍රතිචාර වර්ග තුනක් තිබුණේය. පළමු කොටස සිතුවේ මා ඕනෑවට වඩා පණ්ඩිත බවයි. ඔවුන්ට අනුව මගේ දෙමවුපියන් මා කියවන දේ පිලිබඳව මීට වඩා සැලකිලිමත් විය යුතුය. එදිනෙදා උගන්වන පාඩම් පමණක් යන්තම් උඩින් පල්ලෙන් බලාගෙනවිත් තරමක් වෙනස් ප්‍රශ්නයක් ඇසූවිට ඇණගෙන නොදන්නාකම කටෙන් සහ වේවැලෙන් වසාගන්නා ඇතැම් ගුරුවරුද සිටියේ මේ ගොඩේය. මේ අයව මට ඇල්ලුවේම නැත.

දෙවන කොටස මේ පණ්ඩිතකමින් විනෝදයක් ලැබූ අයයි. වැඩිහිටියන්ගේ සාකච්ඡාවක් මැද්දට හදිසියේම මා කැඳවන මෙවැනි කෙනෙකු මගෙන් 'බරපතල' ප්‍රශ්නයක් අසයි. ඔවුන් මේ ප්‍රශ්නය අසන්නේ පිළිතුර දැනගැනීමට අවශ්‍ය නිසා නොව පොඩි එකා දෙන ලොකු උත්තරයෙන් ෆන් එකක් ගැනීම සඳහාය. ඇතැම් විට මෙය ඉලක්කම් තුනක සංඛ්‍යාවක් තවත් ඉලක්කම් තුනක සංඛ්‍යාවකින් මනසින් ගුණ කිරීම වැනි දෙයකි. මෙවැන්නක් ඒ කාලයේදී තරමක විනෝදජනක දෙයක් වූ අතර මගේ පිළිතුර පරීක්ෂා කිරීමට ගණක යන්ත්‍රයක් බොහෝ විට ළඟ පාතක නොතිබුණු නිසා උත්තරය හරියටම නිවැරදි නොවීම ලොකු ප්‍රශ්නයක් වුනේ නැත. එසේ නැත්නම් කෙනෙකුගේ උපන්දිනය සහ වෙලාව පවසා ලග්නය ඇසීම වැනි දෙයක් විය හැකිය. මෙවැනි වැඩිහිටියන් හමුවේදී 'පොරක් වීමෙන්' සතුටක් ලැබුණත් මේ දෙවන කාණ්ඩයේ අයගෙන්ද ගන්නට යමක් නැතිබව ඒ කාලයේදීම මට තේරුණේය.

මා ඉහත කී සිංහල ගුරුතුමිය ඇතුළු සුළු පිරිසක් තුන්වන කාණ්ඩයට අයත්විය. කුඩා දරුවෙකු යනු අර්ධ මිනිසකු නොවන බව සලකමින් මා නොදන්නා දේ විස්තර කරන අතරම, නොදන්නා දේ නොදන්නා බව නොපැකිල පවසමින්, මගේ අදහස් වලටද හොඳින් සවන් දුන් මේ තුන්වන කාණ්ඩයේ අය අදත් මගේ මතකයේ රැදී සිටිති. මා බොහෝ දේ උකහා ගත්තේ මෙවැනි අයගෙනි. එවැන්නන් සමඟ පැය ගණනක් එක දිගට කතා කරන්නට මට බොහෝ දේ තිබුණේය.

මේ ගමනින් ලැබුණු එකම ප්‍රයෝජනය පුරාවිද්‍යාව, ඉතිහාසය, ආගම්, නාට්‍ය, සාහිත්‍යය ඔස්සේ ඇදී ගිය මෙවැනි කතාබහ පමණක් නොවේ. එවකට අවිවාහකව සිටි මේ ගුරුතුමිය වාසය කළ ඇගේ දෙමවුපියන්ගේ නිවසට උදේ කාලයේ යන මා එහිදී දිවා ආහාරයද ගෙන හැන්දෑ වරුවේ ආපසු එන විට රැගෙන ඒමට බරටම දේවල් තිබුණේය. පළමුව, මේ නිවසේ වූ පොත් රාක්කයකින් එකතුකර ගන්නා පොත් හත අටකි. දෙවනුව, ආයුර්වේද වෛද්‍යවරයෙකුද වූ ඇගේ පියාගේ ලොකු එළවළු කොටුවෙන් එකතු කර දෙන එළවළු සහ අලවර්ග මල්ලකි. තෙවනුව, අදාල කාලය අනුව මේ වත්තෙන් එකතු කරගන්නා රඹුටන්, මැන්ගුස්, වෙරළු, නමිනං වැනි පලතුරු මල්ලකි. වසරකට පමණ පසු මේ ගුරුතුමිය විවාහ වී නිවසෙන් පිටව යන තුරු, ගෙනගිය පොත් කියවා අවසන් වීමෙන් පසු ඒවාද රැගෙන මා නැවත නැවතත් එහි ගියෙමි.

මේ ගුරුතුමියගේ නිවස 'කැම්පස් ගෙදරකි'. සාමාජිකයින් හත් අට දෙනෙකුගෙන් යුතු මේ පවුලේ එවකට අවිවාහකව නිවසේ සිටියේ බාලම සාමාජිකාවන් දෙදෙනා පමණි. පවුලේ වැඩිමලා එවකටත් ජ්‍යෙෂ්ඨ පරිපාලන නිලධාරියෙකු මෙන්ම ශාස්ත්‍රීය පොත් ගණනාවක් පළ කර තිබුණු ප්‍රසිද්ධ ලේඛකයෙකි. මේ සියල්ලන්ගේම පොත් එකතු සහිත රාක්ක කිහිපයකින්ම සිත් සේ පොත් තෝරාගැනීමේ නිදහස මා සතුවිය. ඇන්ටන් චෙකොෆ්ගේ චෙරිවත්ත නාට්‍යයේ පරිවර්තනය මා මෙසේ රැගෙන ගොස් කියවූ පොතකි. මාර්ටින් වික්‍රමසිංහට ගම්පෙරලිය ලිවිම සඳහා ප්‍රස්තුතය සැපයුවේ චෙකොෆ්ගේ චෙරිවත්ත බවට අදහස් පලවී තිබේ. එමෙන්ම. චෙකොෆ් සැබෑ ජීවිතයේදීද චෙරිවත්තක් වවා ඇති බව සඳහන්ය.

මගේ මතකය පරිදි චෙරිවත්ත පරිවර්තනය එතරම් ආකර්ෂණීය නිමාවක් නොතිබුණු කුඩා පොතක් වූ අතර ප්‍රගති ප්‍රකාශක මන්දිරයෙන් පලකළ සෝවියට් පොතක් නොවීය. එහෙත්, පොතේ අන්තර්ගතයෙහි වරදක් තිබුණේ නැත. වසර දෙකතුනකට පසුව චෙරිඋයන නම් වූ මේ පොතේම වෙනත් පරිවර්තනයක්ද මට කියවන්නට ලැබුණේය.

චෙකොෆ්ගේ චෙරිවත්ත කුඩා කාලයේදීම රසවින්දත් එහි නව නළු රස හැර චෙරි රසක්නම් මට එවකට දැනුණේ නැත. ඒ එවකට මා ශෘංගාර, හාස්‍ය, කරුණා, රෞද්‍ර, වීර, භයානක, බීභත්ස, අද්භූත හා ශාන්ත රස මිස චෙරි රස හඳුනාගෙන නොසිටි බැවිනි. ඔය කිවුවාට මා වාසය කළ වෙනත් ප්‍රදේශයක ළඟ පාත ගෙදරක චෙරිගසක් කියා ගසක් තිබුණේය. එහි කිසියම් ගෙඩි වර්ගයකුත් හැදුනේය. එහෙත්, ඒවායේ තිබුණේ පැණි රසක් හෝ ඇඹුල් රසක් නැති නොඉදුණු දන් ගෙඩියක් කන විට දැනෙන රස වැනි රසකි.

මා කුඩා කාලයේ නිවසට එනකෙනෙකු ළඟපාත කඩේකින් බිස්කට් පැකට්ටුවකට විකල්පයක් ලෙස ඇතැම් විට ගෙන ආ කේක් ගෙඩිය බොහෝ විට බටර් කේක් එකක් හෝ ඉඳහිට සම්ප්‍රදායික අයිසිං කේක් එකක් වුවා මිස ගැටෝ කේක් එකක් වුනේ නැත. ඒ අයුරින්ම, අයිස් පලම්, අයිස් චොක්ස් හෝ අයිස් කෝන් එකක් මිස අයිස්ක්‍රීම් සන්ඩේ ගැන ඒ දිනවල මා අසා තිබුණේ නැත. මේ නිසා අයිස්ක්‍රීම් සන්ඩේ එකක් සමඟ එන චෙරි ගෙඩියක් හෝ චෙරි ගෙඩි හයක් ගැසූ ගැටෝ කේක් එකක් සමඟ චෙකොෆ්ගේ වත්තට රිංගන්නට මට අවස්ථාවක් ලැබුණේ අනූව දශකයේදී විය යුතුය. මේ කාලයේදී චෙරි ගෙඩි ලෙස හඳුනාගත් සීනි ගුලි නියම චෙරියයි තවත් වසර ගණනාවක් මම සිතා සිටියෙමි.

චෙරි වත්තකට රිංගා, චෙරි ගසකට නැඟ බඩකට පිරෙන්නට චෙරි ගිල දැමීමේ අවස්ථාව ලැබෙන කාලය වනවිටනම් සැබෑ චෙරි රස විඳීමේ අවස්ථා ඕනෑ තරම් ලැබී තිබුණත් බොහෝ විට මෙසේ රසවිඳ තිබුණේ සාමාන්‍යයෙන් යුරෝපීය සහ උතුරු ඇමරිකානු වෙළඳපලේ බහුලවම දක්නට ලැබෙන තද දම් පැහැති චෙරි වර්ගයයි.

ප්‍රධාන වශයෙන්ම චෙරි වර්ග දෙකක් තිබේ. මෙයින් පළතුරක් ලෙස ආහාරයට ගන්නා පැණි රසක් ඇති ප්‍රභේද 'ස්වීට් චෙරි' ලෙසත්, ඇඹුල් රසැති ප්‍රභේද 'ටාර්ට් චෙරි' හෝ 'සවර් චෙරි' ලෙසත් හැඳින්වේ. ටාර්ට් චෙරි ප්‍රයෝජනයට ගන්නේ චෙරි යුෂ, වියලි හෝ ටින් කළ චෙරි ආදිය සෑදීම සඳහා පමණි. ඉතා ඉක්මණින් නරක් වන පලතුරක් වන චෙරි දින කිහිපයකට වඩා කල් තබා ගත නොහැක. මේ නිසා ඇපල් හෝ මිදී මෙන් වසර පුරාම වෙළඳපොලේ චෙරි දක්නට නොලැබේ. උත්තර අර්ධ ගෝලයේ චෙරි වැවෙන රටවල පලදාව නෙලන්නේ වසරේ අප්‍රේල් සිට අගෝස්තු දක්වා කාලය තුලදීය. දක්ෂිණ අර්ධ ගෝලයේ රටවල දෙසැම්බර් ආසන්නයේ චෙරි ගස් පලබර වේ.

සාපේක්ෂව වගා කිරීමට අසීරු පළතුරක් වන චෙරි ඝර්ම කලාපීය රටවල වැවිය නොහැක. චෙරි වැවෙන්නේ සමකයෙන් ඈත්ව පිහිටි නිශ්චිත උෂ්ණත්ව පරාසයක් පවතින ප්‍රදේශ වලය. ස්වීට් චෙරි මෙන්ම ටාර්ට් චෙරි නිෂ්පාදනය අතින්ද ලෝකයේ ඉදිරියෙන්ම සිටින්නේ තුර්කියයි. ස්වීට් චෙරි නිෂ්පාදනයෙන් දෙවන තැන සිටින්නේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයයි. ඉතාලිය සහ ස්පාඤඤය වැනි දකුණු යුරෝපීය රටවල් සහ ඉරානයද ස්වීට් චෙරි නිෂ්පාදනය අතින් ඉදිරියෙන් සිටින රටවල්ය. ටාර්ට් චෙරි නිෂ්පාදනයෙන් දෙවන තැන සිටින්නේ රුසියාවයි.

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ස්වීට් චෙරි නිෂ්පාදනය මුළුමනින්ම පාහේ සිදුවන්නේ කැලිෆෝර්නියා, ඔරිගන්, වොෂින්ටන් යන බටහිර වෙරළබඩ ප්‍රාන්ත වලය. කැලිෆෝර්නියාවේ දකුණු ප්‍රදේශ වල චෙරිගස් අප්‍රේල් වෙද්දී පලබර වන අතර උතුරට යද්දී මේ අස්වනු කාලය ක්‍රමයෙන් පමා වෙයි. බටහිර වෙරලේ උතුරින්ම පිහිටි වොෂින්ටන් ප්‍රාන්තයේ කැනඩා මායිම ආසන්න කඳුකර පෙදෙස් වල චෙරි ගස් පලබර වන්නේ අගෝස්තු ආසන්නවය.

චෙරි ගස උගුරැස්ස හෝ ලොවි ගසක් වැනි මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ ගසකි. එහෙත් උගුරැස්ස ගසක මෙන් කටු නැත. මලින් බර වූ චෙරිගසක් ඉතා ප්‍රිය දසුනකි. ජපානයේ සකුරා යනුද චෙරි වර්ගයේම ගසකි. බහුලවම දක්නට ඇති තද දම් පැහැති චෙරි වලට වඩා පෙනුමෙන් පැහැදිලිව වෙනස් තැඹිලි පැහැති රේනර් චෙරි මිලෙන්ද තරමක් වැඩිය. උඩින්ම ඇති ඡායාරූපයෙන් දැක්වෙන්නේ පලබර වී ඇති රේනර් චෙරි ගසකි. මේ ප්‍රභේද දෙකේ අතරමැද පැහැයක් ගන්නා දෙමුහුන් චෙරි ප්‍රභේද රැසක් තිබේ. රතු පැහැති වර්ගයද එවැන්නකි.

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ මෙවැනි ඇතැම් චෙරි වතු වල චෙරි පලදාව 'යූ-පික්' ක්‍රමයට ඉඩමේදී විකිණේ. මෙහිදී අපට චෙරි වත්තට ඇතුළු වී අවශ්‍ය පමණ චෙරි කඩා ගත හැකිය. පිටතට ගෙන යන චෙරි වලට බර අනුව මුදල් ගෙවිය යුතුය. බඩකට පිරෙන්නට චෙරි වත්තේදීම ගිල දමන චෙරි වෙනුවෙන් මුදල් ගෙවීමක් නැත. සාමාන්‍යයෙන් දෙතුන් වරක් අස්වනු නෙලීමෙන් පසු ඉතිරිවන චෙරි මේ ක්‍රමයට අලෙවි කරන්නේ කම්කරුවන් යොදවා චෙරි නෙලීමට වඩා මේ ක්‍රමය වාසිදායක නිසාය.

එකම කෘතියක් වුවත් චෙරිවත්ත හා චෙරිඋයන ලෙස දෙදෙනෙකු පරිවර්තනය කළ විට දැනෙන්නේ එකම රසය නොවේ. චෙකොෆ්ගේ නාට්‍යයේ මෑතකාලීන පරිවර්තනයක් වන 'ඉඩමේදී විකිණේ' රසවිඳීමේ අවස්ථාව මට හිමිවී නොමැති නිසා එහි රස ස්වීට් චෙරි රසක්ද නැත්නම් ටාර්ට් චෙරි රසක්ද කියා මා දන්නේ නැත.