පාලම් කඩන, වීදුරු බිඳින අනුනාදය

ඒ 1831 අප්‍රේල් 12 අඟහරුවාදා දිනයයි. හතරවන විලියම් රජුගේ ලංකා කොලනිය පාලනය කළ එඩ්වඩ් බාන්ස් කොළඹ-මහනුවර මහා මාර්ගයේ වැඩ නිම කිරීමේ සතුට විඳිමින්, තමන් පාලනය කළ කොලනියේ කෝපි වගාව ප්‍රචලිත කිරීම ගැනත්, ඒ සඳහා දකුණු ඉන්දියාවෙන් කම්කරුවන් රැගෙන ඒම ගැනත් සැලසුම් හදද්දී කොලනියේ වැසියෝ කැවුම් කිරිබත් කමින්, පංච කෙළිමින් ඔවුන්ගේ අවුරුද්ද සමරමින් තුටු වෙති.

මේ අතර හතරවන විලියම් රජුගේ හිරු නොබසින අධිරාජ්‍යය රැකීමට කැපවුණු හැටවෙනි රයිපල් බලකායේ සෙබළු හැත්තෑ හතර දෙනෙකු එංගලන්තයේ මැන්චෙස්ටර් නුවර ආසන්නව අර්වෙල් ගඟ හරහා ඉදිකර ඇති, අඩි 144ක් දිග බ්‍රෝටන් ඉල්ලෙන පාලම තරණය කරති.

"වන් ටූ ත්‍රී ෆෝ ෆයිව් සික්ස් සෙවන්
ඕල් ගුඩ් සෝල්ජර්ස් ගෝ ටු හෙවන්...

ලෙෆ්ට් රයිට්... ලෙෆ්ට් රයිට්...
ලෙෆ්ට් රයිට්... ලෙෆ්ට් රයිට්..."

එල්ලෙන පාලම් යනු මේ කාලයේදී නවීන තාක්ෂණයේ විශිෂ්ඨ නිර්මාණයකි. බ්‍රෝටන් එල්ලෙන පාලම මුලින්ම සැදූ එල්ලෙන පාලම් වලින් එකකි.

එක් පෙළකට සිවුදෙනා බැගින් පාලම හරහා ගමන් කරන සොල්දාදුවන් එකම රිද්මයකට අඩි තබද්දී පාලම ඔවුන් අඩි තබන රිද්මයටම පැද්දේ. සොල්දාදුවන්ට වැඩේ ආතල්ය. සමහරුන්ට ඉබේටම විසිල් ගැසේ. ආතල් එක වැඩි කමට සොල්දාදුවෝ හිතාමතාම තවත් බර කර අඩි තබති. දැන් පාලම බොහෝ ඉහළට සහ පහළට දෝලනය වේ. සොල්දාදුවන් කණ්ඩායමේ මුල් අය දැන් පාලමේ අන්තයට ආසන්නව සිටිති.

එක පාරටම ඇසුණේ ඉලක්කයක් නොමැතිව හතර අතට ගිණිඅවි පත්තු කරනවිට ඇසෙන්නාක් වැනි විශාල හඬකි. වුණේ කුමක්දැයි සිතාගන්නටත් පෙර සොල්දාදුවෝ හතලිස් දෙනෙකු පමණ පාලමට අඩි දහඅටක් පහතින් වූ ගං පතුලේය. පාලම කඩා වැටී ඇත.

අර්වින් නදියේ ජල මට්ටම අඩි දෙක තුනකට වඩා වැඩි නොවූ නිසා කිසිවෙකුට ගිලී මැරෙන්නට වුනේ නැත. එහෙත්, මේ සිදුවීමෙන් සොල්දාදුවෝ විසි දෙනෙකු පමණ තුවාල ලැබූ අතර එයින් හයදෙනෙකු අතපය කඩා ගෙන බරපතල තුවාල ලැබූහ.

බ්‍රෝටන් ඉල්ලෙන පාලම කඩා වැටීමට හේතුව ලෙස සැලකෙන්නේ අනුනාදයයි. අනුනාදය යනු කුමක්දැයි පාඨකයෙකු අසා ඇති පැනයට පිළිතුරක් ලෙස ඇනෝ කෙනෙකු ඉදිරිපත් කර ඇති පහත පැහැදිලි කිරීම සරල, එහෙත් නිවැරදි පිළිතුරක් බව මගේ අදහසයි.

"අනුනාදය කියන්නේ පැද්දෙන එකටයි. ඕනෙම වස්තුවකට එකටම විශේෂ වුන පැද්දෙන රටාවක් තියෙනවා. අපි මේ රටාවට ඒකට බලයක් දිපුවම විතරයි ඒ වස්තුව අපෙන් උපරිම විදියට බලය ලබාගෙන තමන්ගේ උපරිම පද්දීමට ලගා වෙන්නේ. උදාහරණයක් විදියට ඔයා ඔන්චිල්ල්ලාවක් තල්ලු කරනවානම් ඒක පැද්දෙන රටාවටයි තල්ලු කරන්න ඕනේ. එතකොටයි ඒක ටිකෙන් ටික වේගේ වැඩි කරගන්නේ. ඒ රටාවෙන් වෙනස් විදියට තල්ලු කරොත් ඒක හරියට පද්දෙන්නේ නෑ. අනුනාදය කියන්නේ මේකටයි. හොදම උදාහරණයක් වෙන්නේ microwave උදුන. මේ microwave උදුන් හදල තියෙන්නේ ජල අනු වල පැද්දෙන රටාවට හරියටම ගැලපෙන විදියට. එතකොට ජල අණු වලට පුළුවන් microwave වල තියෙන මුළු ශක්තියයම අවශෝෂණය කරගන්න. ඒකයි වතුර රත් වෙන්නේ. microwave වල තියෙන භාජනය රත් නොවෙන්නේ microwave වල රටාව ඒ භාජනය හැදිලා තියෙන අනු වල රටාවට ගැලපෙන්නේ නැති නිසයි. මේ පාලම කැඩෙන්න හේතුවත් හුලග විසින් මේ පාලමේ පැද්දෙන රටාවටම හුලග හමලා තියෙන නිසයි."

එල්ලෙන පාලමක් මතට බලයක් යෙදෙන විට එය පැද්දෙන්නට පටන්ගනී. මේ පැද්දීම සිදුවන ස්වභාවික රටාවක් තිබේ. යමෙක් හරියටම මේ රටාවටම, එනම් ස්වභාවිකව පාලම පැද්දෙන කාලාන්තර අනුවම, බලයක් නැවත නැවතත් යෙදුවහොත් ඒ බලය සුළු බලයක් වුවත් එසේ එක්කරන ශක්තිය එකතු වීමක් සිදුවී පැද්දීම ක්‍රමයෙන් ප්‍රබල වේ. මෙය අනුනාදයයි. සංගීත භාණ්ඩ වල යොදා ගැනෙන්නේද මේ මූලධර්මයයි.

සාමාන්‍ය පාලමක් එල්ලෙන පාලමක් මෙන් පැද්දෙන බව අපට නොපෙනේ. එහෙත්, බර වාහනයක් යන විට සාමාන්‍ය පාලමක් වුවද මිලිමීටර් ගණනකින් හෝ දුන්නක් මෙන් නැවේ. බර ඉවත්වූ විට එය නැවත මුල් තත්ත්වයට පත්වේ. මේ නිසා සාමාන්‍ය පාලමක වුවද මෙවැනි ස්වභාවික සංඛ්‍යාතයක් තිබේ.

බ්‍රෝටන් සිදුවීමෙන් පසු බ්‍රිතාන්‍ය හමුදාව විසින් සොල්දාදුවන්ට පාලමක් උඩින් යන විට සාමාන්‍ය ගමනින් යාමට නියෝග කළේය. පසුව, මේ භාවිතය අනෙකුත් හමුදාවන් විසින්ද අනුගමනය කරන්නට පටන් ගත්තේය. ලංකාවේ හමුදා භටයින් වුවද පාලමක් තරණය කරන විට "ගමනේ නොයා" "සිත් සේ" යනු ඇතැයි යන්න මගේ අදහසයි.

(Photo credit:https://en.wikipedia.org/wiki/Albert_Bridge,_London)

පාලම් කැඩිය හැකි අනුනාදයට වීදුරුවක් කඩන එක කජ්ජක් නොවේ. පහත වීඩියෝවේ ඇත්තේ ටින්ටින් කාටුන් චිත්‍රපටයේ චරිතයක් වන බියන්කා කැස්ටෆියෝරි සම්භාව්‍ය ගීතයක් ගයන විට සිදුවන ගිණි විජ්ජුම්බරයයි.

මෙය කාටුන් වල පමණක් සිදුවන දෙයක් නොවේ. නිශ්චිත සංඛ්‍යාතයකට ශබ්දයක් නිපදවීමෙන් වීදුරුවක් බිඳදැමීම සරල දෙයකි.

බ්‍රෝටන් එල්ලෙන පාලම අනුනාදය නිසා බිඳවැටුණු බවට මත පලවී ඇති එකම පාලම නොවේ. මාතලේ කැරැල්ල මැඬපැවැත්වීමෙන් පසු දෙවෙනි වරට කෝපිකාලයේ ලාංකිකයින් අවුරුදු සමරද්දී, 1850 අප්‍රේල් 16 දින ප්‍රංශයේ ඇන්ගර්ස්හි මේන් නදිය හරහා ඉදිකර තිබුණු අඩි 335ක් දිග පාලමක්ද ඒ මතින් ප්‍රංශ සොල්දාදුවන් ගමන් කරද්දී මේ අයුරින්ම බිඳ වැටුණේය. පෙර සිදුවීමට මුහුණදුන් බ්‍රිතාන්‍ය සොල්දාදුවන් තරමට වාසනාවන්ත නොවූ ප්‍රංශ සොල්දාදුවෝ 226 දෙනෙකු මේ සිදුවීමෙන් ජීවිතක්ෂයට පත් වූහ.

අදට හරියටම වසර 75කට පෙර ටකෝමා පාලම බිඳ වැටුණේ එමතින් ඇමරිකන් සොල්දාදුවන් ගමන් කළ නිසා නොවේ. සුළඟ නිසා ඇති කළ පැද්දීම පාලමේ ස්වභාවික සංඛ්‍යාතයට සමාන වූ බැවිනි. මේ සිදුවීම පැය ගණනක් තිස්සේ සිදුවූ දෙයක් බැවින් (සුරතල් බල්ලෙකු හැරුණු විට) කිසිදු ජීවිත හානියක් සිදු නොවීය. එමෙන්ම, අසල වූ කැමරා කඩයක හිමිකරු වූ බානි එලියට්ට මේ සිදුවීම මිලිමීටර 16 වර්ණ සේයාපටයක සටහන් කර ගත හැකි විය. පේරාදෙණියේදී අප විසින් නැරඹුවේ මිලිමීටර් 35 කළුසුදු සේයාපටයකට පිටපත් කෙරුණු එලියට්ගේ වාර්තා චිත්‍රපටයයි.

අද වන විට ඉහත සිදුවීම් පිළිබඳව විවිධ මත පලවී තිබේ. පාලම් බිඳවැටීමට ප්‍රධාන හේතුව ලෙස අනුනාදය හැර වෙනත් සාධක රැසක් පෙන්වා දී තිබේ. කෙසේ වුවද, මේ බිඳවැටීම් සඳහා අනුනාදය නිසා සිදුවූ බලපෑම කිසිවෙකු විසින් සම්පූර්ණයෙන් බැහැර කර නැත.

ඉතා මෑතකදී (2000 ජූනි 10 දින) ලන්ඩන්හි සහශ්‍ර පාලම විවෘත කළ දින යම් තරමකින් අනුනාදය සිදුවීම නිසා එය තාවකාලිකව වසා දමා කම්පන අවශෝෂක එක්කර නවීකරණය කෙරිණි. මේ ඒ සම්බන්ධව නේචර්හි පලවූ ලිපියකි.

(Photo credit (top): http://www.fhwa.dot.gov/publications/publicroads/11janfeb/03.cfm)