ඩොලර් බිලියනයේ තෑග්ග (දෙවන කොටස)

නිවු යෝර්ක් ප්‍රාන්තයේ ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයට ඉදිරි වසරේදී ඇතුළු වන සිසුවෙකු විසින් එහි අධ්‍යාපනය ලබන වසර හතරක කාලය තුළ ගාස්තු ලෙස ඩොලර් 287,122ක මුදලක් ගෙවිය යුතුව තිබුණා. රූත් ගොටස්මන් විසින් එම වෛද්‍ය විද්‍යාලයට ඩොලර් බිලියනයක ධන පරිත්‍යාගයක් කිරීම නිසා ඉදිරි වසර තුළ හා ඉන් පසුව මෙම වෛද්‍ය පීඨයට ඇතුළු වන සිසුන් විසින් දැන් මෙම ගාස්තුවෙන් නිදහස් කෙරෙනවා.

අලුත් සිසුන්ට අමතරව දැනට මෙම වෛද්‍ය විද්‍යාලයෙහි ඉගෙන ගන්නා සිසුන්ද, ඉදිරි වාරයේ සිට පාඨමාලා ගාස්තු වලින් නිදහස් කෙරෙනවා. මේ බැව් දැන ගන්නා සිසුන් එයින් උද්දාමයට පත් වන ආකාරය අන්තර්ජාලයේ සංසරණය වන වීඩියෝවක දැක ගත හැකියි. මේ සිසුන් අතර විදේශික සිසුන් හා සංක්‍රමණික පවුල් වල සිසුන් ගණනාවක් සිටිනවා. ඔවුන් හරහා මේ පුවත දැන ගන්නා ඇමරිකාවෙන් පිටත සිටින ඔවුන්ගේ දෙමවුපියන් හා වෙනත් ඥාතීන්ද උද්දාමයට පත් වන ආකාරය මාධ්‍ය විසින් වාර්තා කර තිබෙනවා.

දැනට මෙම වෛද්‍ය විද්‍යාලයෙහි ඉගෙන ගන්නා සිසුන් හා අදාළව මෙය ලොතරැයියක් ඇදීමක්. ඔවුන් මෙම වෛද්‍ය විද්‍යාලයට ඇතුළත් වීමට තීරණය කර තිබෙන්නේ ශිෂ්‍ය ණය ලබා ගෙන හෝ වෙනත් ක්‍රමයකින් තමන්ගේ පාඨමාලා ගාස්තු පියවීමට සූදානම්වයි. ඒ, එසේ කිරීම වුවද ඔවුන්ට වාසිදායක නිසා. දැන් පාඨමාලා ගාස්තු ඉවත් වීම නිසා ඔවුන්ට අමතර වාසියක් ලැබෙනවා.

මෙසේ යම් අයෙකුට හදිසියේ අනපේක්ෂිත වාසියක් ලැබීම ආර්ථික විද්‍යාවේදී ලොතරැයියක් ඇදීමක් ලෙස හැඳින්වෙනවා. එහි අරුත සාමාන්‍ය ලොතරැයි දිනුමකින් ඔබ්බට යන පුළුල් එකක්. හදිසියේ වැස්සට පොළොව සේදුණු තැනකින් වටිනා මැණිකක් මතු වුවහොත් එය මෙම අර්ථකථනය අනුව ලොතරැයියක් ඇදීමක්. කාත් කවුරුවත් නැති දුර ඥාතියෙකුගේ ලොකු දේපොලක් හදිසියේ අයිති වුවහොත් එය ලොතරැයියක් ඇදීමක්.

කෙසේ වුවත්, මෙම වාසිය ලොතරැයියක් ඇදීමක් වනුයේ ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයේ වත්මන් සිසුන්ට පමණයි. එම වෛද්‍ය විද්‍යාලයට ඉදිරි වසරේ සිට ඇතුළු වීමට නියමිත සිසුන්ට මෙම සහනය ලොතරැයියක් වන්නේ නැහැ. එය ඔවුන් විසින් තරඟ කර ලබා ගත යුතුව තිබෙන දෙයක්.

ඇමරිකාවේ තිබෙන වෛද්‍ය විද්‍යාල දෙසීයක ප්‍රමාණ ප්‍රමාණය අතරින් එකක් හෝ කිහිපයක් විසින් මෙවැනි පාඨමාලා ගාස්තු සහනයක් ලබා දුන් විට එම වෛද්‍ය විද්‍යාලයට ලැබෙන අයදුම්පත් ප්‍රමාණය විශාල ලෙස ඉහළ යනවා. නමුත් සාමාන්‍ය මූලධර්මයක් ලෙස වෛද්‍ය විද්‍යාලයකට ඇතුළු කර ගන්නා සිසුන් ප්‍රමාණය එකවර හිතුමතේට වැඩි කරන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, සිදු වීමට නියමිතව තිබෙන්නේ මෙම වෛද්‍ය විද්‍යාලයට ඇතුළු වීම වඩා අසීරු වීමයි. පසුගිය වසරේදීද මෙම අවස්ථාව ලැබී තිබෙන්නේ අයදුම්කරුවන්ගෙන් 3.3%කට පමණයි. දැන් මෙය තවත් අසීරු කාර්යයක් බවට පත් වෙනවා.

වෛද්‍ය විද්‍යාලයකට හෝ වෙනත් විශ්ව විද්‍යාලයකට ඇතුළු වීම වඩා අසීරු වෙනවා යන්නෙන් අදහස් වන්නේ අවසාන වශයෙන් එහි ඇතුළු වන සිසුන්ගේ ගුණාත්මක භාවය ඉහළ යනවා කියන එකයි. මෙය එවැනි උසස් අධ්‍යාපන ආයතනයක ගුණාත්මක භාවය වැඩි කරනවා. කීර්ති නාමය ඉහළ යවනවා. එහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ ඉල්ලුම තවත් ඉහළ ගොස් ප්‍රවේශය තවත් අසීරු වීමයි.

පසුගිය වසරේ USNews ශ්‍රේණිගත කිරීම් අනුව, ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලය පැවතියේ 42වන ස්ථානයේයි. පහත තිබෙන්නේ එම ශ්‍රේණිගත කිරීම් අනුව ඇමරිකාවේ හොඳම වෛද්‍ය විද්‍යාල දහය.

1. හාවඩ් විශ්ව විද්‍යාලයේ වෛද්‍ය විද්‍යාලය

2. ජෝන්ස් හොප්කින්ස් විශ්ව විද්‍යාලයේ වෛද්‍ය විද්‍යාලය

3. පෙනිසිල්වේනියා විශ්ව විද්‍යාලයේ පෙරල්මාන් වෛද්‍ය විද්‍යාලය

4. කොලම්බියා විශ්ව විද්‍යාලයේ වෛද්‍ය විද්‍යාලය

5. ඩියුක් විශ්ව විද්‍යාලයේ වෛද්‍ය විද්‍යාලය

6. ස්ටෑන්ෆඩ් විශ්ව විද්‍යාලයේ වෛද්‍ය විද්‍යාලය

7. සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝහි කැලිෆෝනියා විශ්ව විද්‍යාලයේ වෛද්‍ය විද්‍යාලය

8. වැන්ඩර්බිල්ට් විශ්ව විද්‍යාලයේ වෛද්‍ය විද්‍යාලය

9. සෙන්ට් ලුවිස්හි වොෂින්ටන් විශ්ව විද්‍යාලයේ වෛද්‍ය විද්‍යාලය

10. කොනෙල් විශ්ව විද්‍යාලයේ වීල් කොනෙල් වෛද්‍ය විද්‍යාලය

ඉහත විශ්ව විද්‍යාල අතරින් සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝහි කැලිෆෝනියා විශ්ව විද්‍යාලයේ වෛද්‍ය විද්‍යාලය හැර අනෙකුත් සියල්ල පෞද්ගලික වෛද්‍ය විද්‍යාලයි. ශ්‍රේණිගත කිරීම් අනුව උඩින්ම තිබෙන වෛද්‍ය විද්‍යාල 21 සැලකුවද (20 ස්ථාන දෙකක් ඇති නිසා), ඒ අතර රාජ්‍ය විශ්ව විද්‍යාල වලට අයත් වෛද්‍ය විද්‍යාල තිබෙන්නේ හතරක් පමණයි. සාමාන්‍ය කරුණක් ලෙස ඇමරිකාවේ හොඳම විශ්ව විද්‍යාල බොහොමයක් පෞද්ගලික විශ්ව විද්‍යාලයි. එහෙත් එම විශ්ව විද්‍යාල ලාබ ලැබීම ඉලක්ක කරන ආයතන නෙමෙයි.

වෙනම ලිපියක දීර්ඝ ලෙස කතා කළ යුතු කරුණක් වුවත්, ඉතිහාසය පුරා විධිමත් අධ්‍යාපනය ගොඩ නැගී තිබෙන්නේ බොහෝ දුරට අධ්‍යාපනය ලබා ගැනීමේ අවශ්‍යතාවයට වඩා අධ්‍යාපනය ලබා දීමේ අවශ්‍යතාවය මත පදනම්වයි. යම් කිසිවෙකුට වෙනත් අයෙකුට හෝ අයට අධ්‍යාපනය ලබා දීමට අවශ්‍ය වූ විට එහි පිරිවැයද එසේ අධ්‍යාපනය ලබා දීමට අවශ්‍ය තැනැත්තාට පෞද්ගලිකව දරන්නට සිදු වෙනවා. කාලය වැය කරමින් අප විසින් මේ ලියන ලිපියද ඒ සඳහා උදාහරණයක්.

එයින් වෙනස්ව, යම් අයෙකුට අධ්‍යාපනය ලබා ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය ඇති විට එහි පිරිවැය අධ්‍යාපනය ලබා ගන්නා තැනැත්තාට පෞද්ගලිකව දරන්නට සිදු වෙනවා. මෙම ලිපිය කියවීම වෙනුවෙන් කාලය යොදවන ඔබ ඒ සඳහා උදාහරණයක්. බොහෝ විට මෙම අවශ්‍යතා දෙකම සමපාත වීමක් සිදු වන බැවින් පිරිවැයද අවශ්‍යතාවයේ අනුපාතයට දෙපාර්ශ්වයක් හෝ පාර්ශ්ව වැඩි ගණනක් අතර බෙදී යනවා.

ඇමරිකාවේ පෞද්ගලික විශ්ව විද්‍යාල බොහොමයක් නඩත්තු වන්නේ රූත් ගොටස්මන් වැනි අයගේ පරිත්‍යාග වල උදවුවෙන්. පරිත්‍යාගශීලීන්ගේ අරමුණ තමන්ගේ වියදමෙන් වෙනත් අයට තමන් කැමති ආකාරයේ අධ්‍යාපනයක් ලබා දීමයි. මෙසේ පරිත්‍යාග ලෙස ලැබී ඇති මුදල් ආයෝජනය කරමින් එම විශ්ව විද්‍යාල ආදායම් උපයනවා. එය කරන්නේ හැකි උපරිම ලාබයක් ලබා ගත හැකි ආකාරයෙනුයි. ඊට අමතරව, මෙම විශ්ව විද්‍යාල විසින් සිසුන්ගෙන් මුදල් අය කරනවා. අය කරන මුදල තීරණය වන්නේ වෙළඳපොළ මතයි. ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලය විසින් වුවද ඉදිරියේදී කරනු ඇත්තේ සිසුන්ගේ ගිණුම් වෙත පළමුව පාඨමාලා ගාස්තු බැර කර එම මුදල විශ්ව විද්‍යාලය විසින්ම ශිෂ්‍යත්ව අරමුදලකින් පීයවීම විය හැකියි.

පෞද්ගලික විශ්ව විද්‍යාල වලින් වෙනස්ව, රාජ්‍ය විශ්ව විද්‍යාල විසින් බදු මුදලින් පාඨමාලා ගාස්තු සුබසාධනය කරනවා. ඇමරිකාවේ අධ්‍යාපනය ෆෙඩරල් රජයේ කාර්යයක් නොවන නිසා මේ වෙනුවෙන් වැය කෙරෙන්නේ ප්‍රාන්ත රජයයන්ගි බදු ආදායමෙන් කොටසකුයි. ඒ නිසාම, ප්‍රාන්තයෙන් පිට පදිංචි බදු නොගෙවන්නන් හෝ ඔවුන්ගේ යැපෙන්නන් සුබසාධනය කෙරෙන්නේ නැහැ.

ඉහත වෙනස්කම නිසා ඇමරිකාවේ සිසුවෙකුට තමන්ගේ ප්‍රාන්තයේ රාජ්‍ය විශ්ව විද්‍යාලයකට හෝ අනුබද්ධ වෛද්‍ය විද්‍යාලයකට ඇතුළු වුවහොත් සැලකිය යුතු මූල්‍යමය වාසියක් ලැබෙනවා. එහෙත්, ඇතැම් ප්‍රාන්ත වල වෛද්‍ය විද්‍යාල නැහැ. ඒ වගේම, තවත් ප්‍රාන්ත ගණනාවක වෛද්‍ය විද්‍යාල තිබෙන්නේ එකක් හෝ දෙකක් පමණයි. ඒ නිසා, මේ අඩු පිරිවැය විකල්පය පසුපස යන සිසුන්ට තිබෙන්නේ සීමිත තේරීමක්.

ප්‍රාන්ත බදු මුදලින් පාඨමාලා ගාස්තු සුබසාධනය කෙරෙන බැවින්, රාජ්‍ය විශ්ව විද්‍යාල වලට තමන්ගේ ප්‍රාන්තයේ හොඳම සිසුන් ආකර්ෂණය කර ගැනීමට වැඩි අවස්ථාවක් ලැබෙනවා. මෙහිම අතුරු ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වෙනත් ප්‍රාන්ත වල හොඳම සිසුන් ආකර්ෂණය කර ගැනීමේ අවස්ථාව ගිලිහී යනවා.

මෙයින් වෙනස්ව, පෞද්ගලික විශ්ව විද්‍යාල විසින් සියලුම ප්‍රාන්ත වල හොඳම සිසුන් පිරිස වෙනුවෙන් තරඟ කරනවා. එසේ කිරීමේදී, ප්‍රාන්ත සරසවි වල අඩු පාඨමාලා ගාස්තු වලට වඩා ආකර්ෂණීය වන පරිදි ශිෂ්‍යත්ව මගින් පාඨමාලා ගාස්තු සුබසාධනය කරනවා. බොහෝ විට මෙම තරඟය ඇමරිකාවෙන් පිටතටද දිගු වන අතර, ඇමරිකාවෙන් පිටත සිට අයදුම් කරන දක්ෂ සිසුවෙකුටද මෙවැනි පෞද්ගලික විශ්ව විද්‍යාලයකට ඇතුළු වීමේදී හා ශිෂ්‍යත්ව ලබා ගැනීමේදී සම අවස්ථා හිමි වෙනවා. එහිදී ඉටු වන්නේ අදාළ විශ්ව විද්‍යාලයට ධනය පරිත්‍යාග කර ඇති අයගේ අභිලාශයනුයි.

රූත් ගොටස්මන් විසින් ලබා දුන් අරමුදල් වල උදවුවෙන් ඉදිරි වසර වලදී ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයය ඇතුළු වන සිසුන්ගේ පාඨමාලා ගාස්තු සුබසාධනය වෙද්දී, බොහෝ දුරට සිදු වනු ඇත්තේ එම වෛද්‍ය විද්‍යාලයට ඇතුළු වන සිසුන්ගේ ගුණාත්මක භාවය විශාල ලෙස ඉහළ යාමයි. මෙහිදී, එම වෛද්‍ය විද්‍යාලයට ඇතුළු වනු ඇත්තේ වෙනත් වෛද්‍ය විද්‍යාලයකින් වුවද සෑහෙන තරමක ශිෂ්‍යත්වයක් දිනා ගත හැකි තරමේ සිසුනුයි. ඒ නිසා, ඒ බොහෝ සිසුන්ට මෙම වෛද්‍ය විද්‍යාලයෙන් ලබා දෙන ශිෂ්‍යත්වයේ ආවස්ථික වටිනාකම ශිෂ්‍යත්ව මුදල තරම්ම ලොකු එකක් වන එකක් නැහැ.

උදාහරණයක් ලෙස ගුණාත්මක භාවය අතින් ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයයට වඩා ඉදිරියෙන් සිටින හා සමාන වෙනත් වෛද්‍ය විද්‍යාල දෙකකට ඇතුළු වීමේ අවස්ථාව තිබෙන සිසුවෙකු ගැන සිතමු. රූත් ගොටස්මන්ගේ පරිත්‍යාගය නොවන්නට ඔහු හෝ ඇය ඉදිරියේ තිබෙන තේරීම මෙවැන්නක්.

1. ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයය - ඩොලර් 280,000ක පාඨමාලා ගාස්තුවක්.

2. ශ්‍රේණිගත කිරීම් අනුව ඉදිරියෙන් සිටින වෛද්‍ය විද්‍යාලය - ඩොලර් 290,000ක පාඨමාලා ගාස්තුවක්.

3. ශ්‍රේණිගත කිරීම් අනුව සමාන වෛද්‍ය විද්‍යාලය - 50%ක ශිෂ්‍යත්වයකින් පසු ඩොලර් 140,000ක පාඨමාලා ගාස්තුවක්.

දැන් මේ සිසුවා විසින් බොහෝ විට ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයය තෝරා ගන්නේ නැහැ. එක්කෝ අඩු මුදලක් ගෙවා සමාන ගුණාත්මක භාවයක් තිබෙන අනෙක් වෛද්‍ය විද්‍යාලයට යනවා. එසේ නැත්නම්, ඩොලර් 10,000ක් වැඩියෙන් ගෙවා වැඩි ගුණාත්මක භාවයක් තිබෙන වෛද්‍ය විද්‍යාලයට යනවා.

ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයය විසින් පාඨමාලා ගාස්තු මුළුමනින්ම සුබසාධනය කිරීමෙන් පසුව මෙවැනි සිසුවෙකු විසින් අනෙක් විකල්ප දෙක අත හැර ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයය තෝරා ගන්නට ඉඩ තිබෙනවා. එහිදී එම සිසුවා වෙනුවෙන් ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයය විසින් ඩොලර් 280,000ක මුදලක් වැය කළත් සිසුවාට එයින් ඇත්තටම ලැබෙන වාසිය ඩොලර් 140,000ක් පමණයි. ඉතිරිය තෙවන විකල්පය තෝරා ගත්තේ වුවද ලැබෙන දෙයක්. අලුත් ශිෂ්‍යත්වය නිසා ආකර්ෂණය වන බොහෝ සිසුන් මෙවැනි විකල්ප තිබෙන අය විය හැකියි. ඒ නිසා, ඒ බොහෝ සිසුන්ට ලැබෙන ශිෂ්‍යත්වයේ ආවස්ථික වටිනාකම ශිෂ්‍යත්ව මුදල තරම්ම ලොකු එකක් වන එකක් නැහැ.

අනෙක් අතට, මෙවැනි වෙනත් විකල්ප තිබෙන සිසුන් විසින් ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයය තෝරා ගනිද්දී ඔවුන් විසින් ලබා ගත හැකිව තිබුණු විකල්ප අවස්ථාවන් වෙනත් පිරිසකට ලැබෙනවා. උදාහරණයක් ලෙස, ශ්‍රේණිගත කිරීම් අනුව සමාන වෛද්‍ය විද්‍යාලයේ 50%ක ශිෂ්‍යත්වය වෙනත් සිසුවෙකුට ලැබෙනවා. ඒ ක්‍රමයට රූත් ගොටස්මන්ගේ පරිත්‍යාගයේ වාසිය ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයයෙන් පිටත වෙනත් වෛද්‍ය විද්‍යාල වලට ඇතුළු වන සිසුන් වෙතද ගලා යනවා.

අවසාන වශයෙන් මේ හරහා සිදුවන වෙනස්කම් වලින් වැඩිම වාසියක් ලබන්නේ ආයතනයක් ලෙස ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයයි. ඒ ඔවුන්ට බඳවා ගත හැකි සිසුන්ගේ ගුණාත්මක භාවය විශාල ලෙස ඉහළ යන නිසා. අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍යය වැනි අංශ වල වෙළඳපොළ තරඟය සරල ලාබ වැඩි කර ගැනීමේ තරඟයක් නෙමෙයි. ලාබ වැඩි කිරීම හා ගැට ගැසුණු ගුණාත්මක භාවය වැඩි කර ගැනීමේ තරඟයක්ද එහි තිබෙනවා. අලුත් ශිෂ්‍යත්ව ක්‍රමය නිසා ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයට අනෙකුත් වෛද්‍ය විද්‍යාල හා තරඟ කොට හොඳම සිසුන් බඳවා ගැනීමට ඉඩ ලැබෙනවා.

විශ්ව විද්‍යාලයක ගුණාත්මක භාවය තීරණය කරන ප්‍රධානම සාධකය එහි සිසුන් නොව ආචාර්ය මණ්ඩලයයි. හොඳ විශ්ව විද්‍යාල ආචාර්ය වරුන් සඳහා විශ්ව විද්‍යාල අතර තරඟයක් තිබෙනවා. අරමුදලේ උදවුවෙන් වඩා හොඳ සිසුන් බඳවා ගැනීමට මෙන්ම, වඩා හොඳ ආචාර්ය මණ්ඩල සාමාජිකයින් බඳවා ගැනීමටද ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් වෛද්‍ය විද්‍යාලයට අවස්ථාව ලැබෙනවා. තමන්ට ලැබෙන වැටුපට අමතරව සිසුන්ගේ ගුණාත්මක භාවය වැනි කරුණුද ආචාර්ය මණ්ඩල සාමාජිකයින් විසින් සැලකිල්ලට ගන්නා බැවින් මේ දෙක එකිනෙකටද සම්බන්ධයි.