වෙබ් ලිපිනය:

Sunday, December 22, 2024

ඝානාව ලබාගත් ණය සහනයම ලංකාවට ලබාගත නොහැකි වූයේ ඇයි?


ඇතැම් අය ලංකාවේ ආර්ථික අර්බුදය හමුවේ ගත් ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග ඝානාවේ සිදු වූ සමාන්තරතා සමඟ සංසන්දනය කරනවා. මේ අය අතර වාමාංශික මතධාරීන් කිහිප දෙනෙක් වගේම, ප්‍රධාන විපක්ෂයට සම්බන්ධ අයත් සිටිනවා. මේ අයගේ මූලික තර්කය ලංකාව පසුගිය වසර තුනකට ආසන්න කාලය තුළ කළ දේවල් වඩා හොඳ ආකාරයකට කළ හැකිව තිබුණා කියන එකයි.

මේ විවේචන වලට යම් පදනමක් තිබෙනවා. ඊට හේතුව ඝානා ආර්ථික අර්බුදය සහ ලංකාවේ ආර්ථික අර්බුදය අතර සැලකිය යුතු සමානකම් තිබෙන නිසා සාධාරණ සංසන්දනයක් කළ හැකි වීම සහ ඝානාවේ සහ ලංකාවේ ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග තරමක් වෙනස් ආකාර වලින් ගනු ලැබීමයි. 

ආර්ථිකයන්හි ප්‍රමාණ 

2021 වසරේදී ඝානාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඩොලර් බිලියන 79.5ක්. ලංකාවේ එය ඩොලර් බිලියන 88.6ක්. ඝානාවේ ජනගහණය මිලියන 32ක් වෙද්දී ලංකාවේ ජනගහණය මිලියන 22ක් පමණයි. ඒ නිසා, ඝානාවේ 2021 ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 2,679ක් වෙද්දී ලංකාවේ එම අගය ඩොලර් 3,999ක්ව පැවතුණා.

අර්බුදයේ සම්භවය - අයවැය හිඟය 

රටවල් දෙකේම ආර්ථික අර්බුද වලට ප්‍රධානම හේතුවක් වුනේ රජය ආදායම ඉක්මවා වියදම් කිරීම සහ අයවැය හිඟය පියවීමට සල්ලි අච්චු ගැසීමයි. 2019දී ඝානාවේ රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 58.3%ක් පමණයි. 2022 වන විට මෙම අගය 92.4% දක්වා ඉහළ ගියා. එය 2019-2022 අතර 34.1%ක වැඩි වීමක්. එම කාලය තුළ ලංකාවේ රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණයද දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 81.9% සිට 114.3% දක්වා 32.4%කින් ඉහළ ගියා.

ණය ශ්‍රේණිගත කිරීම් 

රාජ්‍ය ණය වේගයෙන් ඉහළ යාම හමුවේ 2022 පෙබරවාරි මාසයේදී මූඩිස් ආයතනය ඝානාවේ ණය ශ්‍රේණිය C කාණ්ඩය දක්වා පහත දැමුවා. 2022 අගෝස්තු මාසයේදී S&P ආයතනයත් එයම කළා. මූඩිස් ආයතනය විසින් ලංකාව C කාණ්ඩයට දැමුවේ 2020 සැප්තැම්බර් මාසයේදී. 2020 දෙසැම්බර් මාසයේදී S&P ආයතනයත් එයම කළා. ඒ කියන්නේ ණය ශ්‍රේණිගත කිරීමේ ආයතන විසින් ලංකාවේ ණය පැහැර හැරීමේ අවදානම හඳුනා ගන්නේ අවුරුදු එකහමාරකට දෙකකට කලින්. ණය ශ්‍රේණිගත කිරීම් පහත වැටෙද්දී ඝානාවට වගේම ලංකාවටත් අලුතෙන් විදේශ ණය ගන්න අමාරු වෙනවා. අඩුව පිරවෙන්නේ අච්චු ගහන සල්ලි වලින්. 

විදේශ සංචිත 

අච්චු ගහන සල්ලි වල උදවුවෙන් අයවැය හිඟය පියවා ගත්තත්, විදේශ අංශය තුලනය කරගන්න වෙන්නේ රටේ විදේශ සංචිත විකුණලා. 2021 අගෝස්තු මාසයේදී ඩොලර් බිලියන 11.4ක්ව පැවති ඝානාවේ විදේශ සංචිත 2023 මාර්තු වෙද්දී ඩොලර් බිලියන 5.1 දක්වා පහත වැටෙනවා. මාස 19කදී ඩොලර් බිලියන 6.3ක අඩුවීමක්. 2020 පෙබරවාරි වන විට ඩොලර් බිලියන 7.9 මට්ටමේ තිබුණු ලංකාවේ විදේශ සංචිත 2021 නොවැම්බර් වෙද්දී ඩොලර් බිලියන 1.6 දක්වා පහත වැටෙනවා. මාස 21කදී ඩොලර් බිලියන 6.3ක අඩුවීමක්. 

උද්ධමනය 

ඝානාවේ උද්ධමනය 2022 දෙසැම්බර් වන විට 54.1% දක්වා ඉහළ යනවා. ලංකාවේ උද්ධමනය 2022 සැප්තැම්බර් වන විට 67.4% දක්වා ඉහළ යනවා.

ණය පැහැර හැරීම සහ මූල්‍ය අරමුදලේ පිහිට පැතීම 

අර්බුදයේ උණුසුම දැනෙද්දී, 2022 මැයි මාසයේදීත් ඝානාවේ එවකට සිටි මුදල් ඇමතිවරයා කියන්නේ මූල්‍ය අරමුදල වෙත නොයන බවයි. එහෙත්, 2022 ජූලි මාසයේදී මේ අදහස වෙනස් වෙනවා. 2022 දෙසැම්බර් මාසයේදී මූල්‍ය අරමුදල සමඟ නිලධාරී මට්ටමේ සම්මුතියකට පැමිණෙනවා. එම සම්මුතියකට පැමිණ සතියකට පසුව, 2022 දෙසැම්බර් 19 දින, ඝානාව විසින් ණය පැහැර හැරීම නිවේදනය කරනවා. 2023 මාර්තු මාසයේදී ඝානාවට මූල්‍ය අරමුදලෙන් ඩොලර් බිලියන තුනක ණයක් අනුමත වෙනවා. මෙය ඝානාව මූල්‍ය අරමුදල වෙත ගිය 17 වන වතාවයි.

අර්බුදයේ උණුසුම දැනෙද්දී, 2022 පෙබරවාරි මාසයේදීත් ලංකාවේ බලධාරීන් කියන්නේ මූල්‍ය අරමුදල වෙත නොයන බවයි. එහෙත්, 2022 මාර්තු මාසයේදී ශ්‍රී ලංකාව මූල්‍ය අරමුදලෙන් ණයක් ලබා ගැනීමට තීරණය කරනවා. ඉන් පසුව, 2022 අප්‍රේල් මාසයේදී ණය පැහැර හැරීම නිවේදනය කරනවා. ඝානාව මූල්‍ය අරමුදල වෙත යන්න තීරණය කරන විටත් ඩොලර් බිලියන පහක පමණ විදේශ සංචිත ඝානාව සතුව තිබෙනවා. එහෙත් ලංකාව මේ තීරණය ගන්නා විට පරක්කු වැඩි නිසා නිලධාරී මට්ටමේ සම්මුතියකට පැමිණෙන තුරු අල්ලාගෙන ඉන්න බැරි වෙනවා. 2022 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ශ්‍රී ලංකාව මූල්‍ය අරමුදල සමඟ නිලධාරී මට්ටමේ සම්මුතියකට පැමිණෙනවා. 2023 මාර්තු මාසයේදී ශ්‍රී ලංකාවට මූල්‍ය අරමුදලෙන් ඩොලර් බිලියන තුනක ණයක් ලැබෙනවා. මෙය ඝානාව මෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවද මූල්‍ය අරමුදල වෙත ගිය 17 වන වතාවයි.

පොලී අනුපාතික 

උද්ධමන උණුසුම දැනෙද්දී ඝානාවේ මහ බැංකුව පොලී අනුපාතික වේගයෙන් වැඩි කළා. මෙම වසරේ සැප්තැම්බර් මාසය වන විටත් ඝානාවේ ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතික පැවතුණේ 29% මට්ටමේ. එහෙත්, ලංකාවේ මහ බැංකුව විසින් 2022 අප්‍රේල් මාසය වන තුරුම කළේ පොලී අනුපාතික හිර කරගෙන සිටීමයි. 

දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම 

විදේශ ණය පැහැර හැරීම නිවේදනය කරන්නටත් පෙරම ඝානාව විසින් දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම නිවේදනය කළා. ඒ වන විට ඝානාව මූල්‍ය අරමුදල සමඟ එක්ක නිලධාරී මට්ටමේ සම්මුතියකට පැමිණ නැහැ. අදාළ කටයුතු පසුබිමෙහි සිදු වෙමින් පැවතුණා පමණයි. දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ පළමු වට දෙක 2023 ජනවාරි හා පෙබරවාරි මාස වල  අවසන් වෙද්දී අදාළ ණයහිමියන්ගෙන් 91%ක්ම ස්වේච්ඡාවෙන් මේ සඳහා සහභාගීවී සිටියා. ඉතිරි අයට මුල් ගිවිසුම් ප්‍රකාරව ණය හා පොලිය ආපසු ලැබෙනවා. 

මෙම වට දෙකේදී වෘත්තීය සංගම් වල වීරෝධතා නිසා විශ්‍රාම වැටුප් අරමුදල් සතු වූ බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුගත කළේ නැතත්, පසුව 2023 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ඒවාද ප්‍රතිව්‍යුහගත කළා. එහිදී අදාළ ණය වලින් 95%ක් ස්වේච්ඡාවෙන් ප්‍රතිව්‍යුහගත කෙරුනා. ලංකාවේ දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම අවසන් වුනේද 2023 සැප්තැම්බර් මාසයේදීයි.

මීට අමතරව, ඝානාවේ දේශීය නීතිය යටතේ නිකුත් කර තිබුණු ඩොලර් බැඳුම්කර වලින් (ලංකාවේ සංවර්ධන බැඳුම්කර වැනි) 92%ක් සහ කොකෝවා සංස්ථාව විසින් නිකුත් කර තිබුණු කොකෝබොන්ඩ්ස් වලින් 97%ක් ප්‍රතිව්‍යුහගත කෙරුණා. ඝානාවේ මහ බැංකුවෙන් රජය වසින් ලබා ගෙන තිබුණු බැඳුම්කර නොවන ණය (ලංකාවේ මහ බැංකුවේ තාවකාලික අත්තිකාරම් වැනි) ණය වලින් 50%ක් කපා හැර ඉතිරි කොටස බැඳුම්කර බවට පරිවර්තනය කෙරුණා. 

සමස්තයක් ලෙස ඩොලර් බිලියන 20.3ක වටිනාකමක් ඇති දේශීය ණය ප්‍රමාණයක් ප්‍රතිව්‍යුහගත කෙරුණා. මීට සමාන්තරව ලංකාවේ සිදු වූ දේ අප පෙර ලිපි වල විස්තරාත්මක ලෙස කතා කර තිබෙනවා. ලංකාව ප්‍රතිව්‍යුහගත කළේ දේශීය ණය වලින් සාපේක්ෂව කුඩා ප්‍රතිශතයක්. 

විදේශ ණය 

දෙදහස් විසි තුන වසර අවසානයේදී ඝානාවේ විදේශ ණය සංයුතිය පැවතුනේ මෙලෙසයි.

බහුපාර්ශ්වීය ණය - ඩොලර් බිලියන 9.13

ද්විපාර්ශ්වීය ණය - ඩොලර් බිලියන 5.33

ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර - ඩොලර් බිලියන 13.10

අනෙකුත් වාණිජ ණය - ඩොලර් බිලියන 3.86



මෙම ගණන් අපට 2023 අවසානයේදී ලංකාවේ විදේශ ණය සංයුතිය හා සැසඳිය හැකියි.

බහුපාර්ශ්වීය ණය - ඩොලර් බිලියන 11.79

ද්විපාර්ශ්වීය ණය - ඩොලර් බිලියන 10.81

ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර - ඩොලර් බිලියන 12.55

අනෙකුත් වාණිජ ණය - ඩොලර් බිලියන 2.19

මේ අනුව පැහැදිලි වන පරිදි ශ්‍රී ලංකාවේ සහ ඝානාවේ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය ප්‍රමාණ ආසන්නව සමානයි. බැඳුම්කර ප්‍රමාණය සැලකුවහොත් ශ්‍රී ලංකාව ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර 11ක් සඳහා මුදල් ගෙවීම පැහැර හැර තිබුණු අතර ඒවායින් හතක් සාමූහික ක්‍රියාකාරිත්ව ගිවිසුම් වලට යටත් වූ ඒවායි. ඝානාව ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර 15ක් සඳහා මුදල් ගෙවීම පැහැර හැර තිබුණු අතර ඒවායින් තුනක් සාමූහික ක්‍රියාකාරිත්ව ගිවිසුම් වලට යටත් වූ ඒවායි.

ද්විපාර්ශ්වීය ණය 

ආරම්භයේදී ලංකාව මෙන්ම පැරිස් සංසදය හා චීනය එකම මේසයකට රැගෙන විත් සාකච්ඡා කිරීමේ ප්‍රශ්නයට මුහුණ දී සිටියත්, මෙම වසරේ මැයි මාසයේදී ඝානාව ද්විපාර්ශ්වීය ණයහිමියන් සමඟ එකඟතාවයකට පැමිණුනා. සැප්තැම්බර් මාසයේදී ශ්‍රී ලංකාවද එවැනි එකඟතාවයකට පැමිණුනා.

ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය 

මෙම ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම පිළිබඳව සාකච්ඡා කිරීම සඳහා ඝානාව ණයහිමියන් කණ්ඩායම් දෙකක් සමඟ වෙන වෙනම සකච්ඡා කළා. එක් කණ්ඩායමක් ජාත්‍යන්තර ණයහිමියන්ගෙන් සමන්විත වූ අතර අනෙක් කණ්ඩායම සමන්විත වූයේ අප්‍රිකානු කලාපයේ ණයහිමියන්ගෙන්. මේ අයුරින්ම, ශ්‍රී ලංකාවද ජාත්‍යන්තර ණයහිමියන් සහ දේශීය ණයහිමියන් සමඟ වෙන වෙනම සාකච්ඡා කළා. මෙම සාකච්ඡා වලදී ඇති කරගත් එකඟතාවයන් අනුව, ඝානාවේ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය පසුගිය (2024) ඔක්තෝබර් මාසයේදී ප්‍රතිව්‍යුහතගත කර අවසන් කෙරුණු අතර ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය දෙසැම්බර් මාසයේදී ප්‍රතිව්‍යුහතගත කෙරුණා. 

ශ්‍රී ලංකාව මෙන්ම ඝානාවද ණයහිමියන්ට විකල්ප දෙකක් ලබා දුන්නා. ඝානාවේ ණයහිමියන්ගෙන් 91.0%ක් පළමු විකල්පය තෝරා ගත් අතර, තවත් 7.6%ක් දෙවන විකල්පය තෝරා ගත්තා. මුළු එකතුව 98.6%ක්. ඝානාවේ බැඳුම්කර වලින් සාමූහික ක්‍රියාකාරිත්ව ගිවිසුම් වලට යටත් වූ බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සඳහා අවශ්‍ය අවම අනුමැති සීමාව වූ 50% බෙහෙවින්ම ඉක්මවන 98.6%ක අනුමැතියක් ලැබුණා. සාමූහික ක්‍රියාකාරිත්ව ගිවිසුම් වලට යටත් නොවූ බැඳුම්කර තුනක් සඳහාද පිළිවෙලින් 92.4%, 97.4% හා 98.7%ක අනුමැතියක් ලැබුණු බැවින් ඝානාවට ඔවුන්ගේ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර 100%ක්ම ප්‍රතිව්‍යුහගත කළ හැකි වුනා. 

පළමු විකල්පය යටතේ ප්‍රතිව්‍යුහගත කළ බැඳුම්කර සඳහා ඝානාවට 37%ක මුහුණත අගය කප්පාදුවක් (හෙයාකට් එකක්) ලැබුණු අතර ණය ආපසු ගෙවීම 2026-2035 අතර කාලය තුළ සිදු වෙනවා. දෙවන විකල්පය යටතේ ණය කප්පාදුවක් සිදු වන්නේ නැහැ. එහෙත් ණය ආපසු ගෙවීම සිදු වනුයේ 2036දී සහ 2037දීයි. 

මීට සාපේක්ෂව, ලංකාවේ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කරද්දී 83.6%ක් පළමු විකල්පය යටතේද, 14.3%ක් දෙවන විකල්පය යටතේද ප්‍රතිව්‍යුහගත කෙරුණු අතර අවම අනුමැතිය නොමැති වීම නිසා එක් බැඳුම්කරයකින් 26.87%ක් ප්‍රතිව්‍යුහගත කළ හැකි වූයේ නැහැ. සමස්තයක් ලෙස ප්‍රතිව්‍යුහගත කළ හැකි වූයේ ලංකාවේ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය වලින් 97.86%ක් පමණයි. මෙම අගය ඉතා ඉහළ මට්ටමක ඇතත්, එය ඝානාවේ මෙන් 100%ක් නෙමෙයි. 

ලංකාවේ පළමු විකල්පය යටතේ නිකුත් කරනු ලැබුවේ සාර්ව ආර්ථික නිර්ණායක හා බැඳී බැඳුම්කර වූ බැවින් ලැබෙන මුහුණත අගය කප්පාදුව රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ඩොලර් අගය අනුව විචලනය වන්නක්. දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය මූල්‍ය අරමුදලේ ඇස්තමේන්තු හා සමපාත වුවහොත් ශ්‍රී ලංකාවට 27%ක මුහුණත අගය කප්පාදුවක් ලැබෙන නමුත් මෙය 14.5% දක්වා අඩු විය හැකියි. මේ අනුව, ලංකාව විසින් එළැඹ ඇත්තේ ඝානාවට සාපේක්ෂව අවාසිදායක ගනුදෙනුවකට බව යමෙකුට තර්ක කළ හැකියි. කෙසේ වුවත්, මෙම ණය ආපසු ගෙවිය යුත්තේ 2029-2038 අතර බවත්, එය ඝානාවට ලැබෙන කාලයට වඩා වසර කිහිපයකින් වැඩි කාලයක් බවද අප‍ට සැලකිල්ලට ගන්නට සිදු වෙනවා. 

තවත් වැදගත් කරුණක් වන්නේ ප්‍රතිව්‍යුහගත කරනු ලැබූ ඝානාවේ ඇතැම් බැඳුම්කර කල් පිරීමට නියමිතව තිබුණේ 2049, 2051 හා 2061 වැනි ඉතා දිගු කාලයකට පසුව බවයි. ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේදී මෙම බැඳුම්කර හිමි වූ අයට තමන්ගේ ආයෝජනය වඩා කලින් මුදල් කර ගැනීමට ඉඩ ලැබුණා. ලංකාවට සාපේක්ෂව ඝානාවේ එවකට පැවති, දැනට පවතින හා අපේක්ෂිත දිගුකාලීන පොලී අනුපාතික ඉහළ මට්ටමක පැවතීම සැලකූ විට මුදල් වසරක් හෝ කලින් ලැබීම විශාල වාසියක්. මෙම කාල වෙනසේ වාසියද සැලකූ විට ඝානාවේ ණයහිමියන්ට මුහුණත අගය කප්පාදුවක අවාසිය ඒ තරම්ම විශාල නැහැ. 

එසේනම්, ලංකාව මෙවැනි "අවාසිදායක" ගනුදෙනුවකට ගියේ ඇයි?

පළමුව කිව යුත්තේ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමක් අවාසිදායක ගනුදෙනුවක් සේ සැලකිය නොහැකි බවයි. මෙවැනි ගනුදෙනුවකදී අවාසිය සිදු වන්නේ ණයහිමියාටයි. ඇසිය යුතු නිවැරදි ප්‍රශ්නය වන්නේ ඝානාවට ලැබුණු මට්ටමේ ණය සහනයක් ශ්‍රී ලංකාවට ලබා ගත නොහැකි වූයේ මන්ද යන්නයි. 

වැරැද්ද පසුගිය ආණ්ඩුවේද? 

පසුගිය ආණ්ඩුව පැවති කාලයේදී මෙම ණය ප්‍රතිව්‍යුගහත කිරීම ඇතුළු ලංකාවේ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම් හැකි ඉක්මණින් අවසන් ක‍ර ගැනීම සඳහා විශාල කාර්ය භාරයක් සිදු වුනා. ජනාධිපතිවරණය ආසන්නව සිදු වූයේ මෙම ක්‍රියාවලියේ සමාප්තිය සටහන් කරන ක්‍රියාවක්. 

ආණ්ඩුව වෙනස් වීමට පෙර ශ්‍රී ලංකාවේ ද්විපාර්ශ්වික ණයහිමියන් සමඟ එකඟතාවයක් ඇති කරගෙන අවසන්ව පැවති අතර ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණයහිමියන් විශාල ප්‍රමාණයක් අතරින් නවදෙනෙකු සමඟද එවැනිම එකඟතාවයක් ඇති කරගෙන තිබුණා. ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය වලින් 40%ක ප්‍රමාණයක් අයිතිව තිබුණේ ඔවුන්ටයි. එහෙත් මෙම එකඟතාවය පාර්ශ්ව දෙකක් අතර ඇති කර ගනු ලැබූ ලිහිල් එකඟතාවයක් මිස අවසන් කළ නෛතික ගනුදෙනුවක් නෙමෙයි. මෙවැනි ලිහිල් එකඟතාවයකින් ඉවත් වීම අසීරු කාර්යයක් නෙමෙයි. සැබෑ නෛතික ගිවිසුමක් ඇති වන්නේ, දැන් සිදුව ඇති පරිදි, ණය හුවමාරුව අවසන් වීමෙන් පසුවයි.

පෙර සඳහන් කර තිබුණු පරිදි, ශ්‍රී ලංකාව ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර 11ක් පැහැර හැර තිබුණු අතර ඒවායින් 7ක් සාමූහික ක්‍රියාකාරිත්ව ගිවිසුම් වලට යටත් වූ ඒවායි. ඒ අනුව, සමස්තයක් ලෙස මෙම බැඳුම්කර හතේ මුහුණත අගයයන්ගෙන් 50% ඉක්මවන ණය ප්‍රමාණයක හිමිකරුවන් කිසියම් ණය හුවමාරුවකට එකඟ වුවහොත්, එක් එක් බැඳුම්කරය හා අදාළ එම කැමැත්ත කවරක් වුවද, මෙම බැඳුම්කර හතේ මුහුණත අගයෙන් 100%ක්ම ප්‍රතිව්‍යුහගත කළ හැකි වෙනවා. ඉතිරි බැඳුම්කර හතර එවැනි සාමූහික ක්‍රියාකාරිත්ව ගිවිසුම් වලට යටත් නොවූ බැවින් එසේ කිරීම සඳහා ඊට වඩා වැඩි පිරිසකගේ (උදාහරණයක් ලෙස 75%කගේ) කැමැත්ත අවශ්‍යව තිබුණා. 

මෙම නෛතික තත්ත්වය හමුවේ සාමූහික ක්‍රියාකාරිත්ව ගිවිසුම් වලට යටත් නොවූ එක් බැඳුම්කරයක් සඳහා අවශ්‍ය වූ එම අවම කැමැත්ත වූ 75% නොලැබෙන පරිදි එම බැඳුම්කරයේ මුහුණත අගයෙන් 25% ඉක්මවන කොටසක අයිතිය හිමි ණයහිමියන් ඒකරාශී කර ගැනීමට එක් ණයහිමියෙකු වූ හැමිල්ටන් රිසර්ව් බැංකුව කලින්ම සමත්ව සිටියා. ඝානාවට එවැනි නෛතික අභියෝග වලට මුහුණ දෙන්නට සිදුව තිබුණේ නැහැ. 

ශ්‍රී ලංකාවේ ඉලක්කය වූයේ බැඳුම්කර හුවමාරුවට යාමට පෙර සාමූහික ක්‍රියාකාරිත්ව ගිවිසුම් බලාත්මක කිරීම සඳහා පසු කළ යුතු 50% සීමාව කොහොමටත් පසු කෙරෙන බව ශ්‍රී ලංකාව සමඟ පූර්ව ගිවිසුමකට එළැඹ නොමැති ණයහිමියන්ට ප්‍රදර්ශනය කිරීමයි. එවිට, තමන්ගේ කැමැත්ත නොමැතිව වුවද බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුහගත කෙරෙන බව ඔවුන්ට පෙනී යන නිසා ඔවුන්ද ණය හුවමාරුව සඳහා අයදුම් කිරීමට පෙළඹෙනවා. ඇත්තටම සිදු වුනේද එයයි. 

මෙම ඉලක්කය ඇතිව ශ්‍රී ලංකාව විසින් ජාත්‍යන්තර ණයහිමියන් නව දෙනෙකු සමඟ එකඟතාවයක් ඇති කර ගත්තා. ඔවුන් සතුව බැඳුම්කර වලින් 40%ක් පමණ තිබුණා. දේශීය ණයහිමියන් සමඟ වෙනත් එකඟතාවයක් ඇති කරගත් අතර ඔවුන් සතුව බැඳුම්කර වලින් 12%ක් පමණ තිබුණා. එහෙත්, බැඳුම්කරහිමියන් විශාල පිරිසක් සමඟ එවැනි පූර්ව එකඟතා ඇති කරගෙන තිබුණේ නැහැ. එමෙන්ම, මෙම ඉතිරි පිරිස සතුවද බැඳුම්කර ණයවලින් අඩකට වඩා අඩු, එහෙත් ඊට ආසන්න ප්‍රමාණයක් තිබුණා. 

හුවමාරුවේදී සාර්ව ආර්ථික ඉලක්ක හා බැඳුණු බැඳුම්කර නිකුත් කළේ ඉහත කී පළමු කණ්ඩායමේ සිටි ණයහිමියන් නව දෙනෙකුගේ ඉල්ලීම පරිදි ඔවුන් කැමති කර ගැනීම පිණිසයි. ජනාධිපතිවරණය පැවැත්වෙන අවස්ථාව වන විට මෙම එකඟතාව ඇති කරගෙන අවසන්ව පැවති අතර ඒ සඳහා චීනය ඇතුළු සියලුම ද්විපාර්ශ්වික ණයහිමියන්ගේ එකඟතාවයද, IMF අනුමැතියද ලැබී තිබුණා. ඒ අනුව, කළ යුතුව තිබුණේ නිල වශයෙන් ණය හුවමාරුව සඳහා අයදුම්පත් කැඳවීම සහ ලැබෙන අයැදුම්පත් මත පදනම්ව ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම පමණයි.

යම් හෙයකින් මේ කටයුත්ත මීට පෙර අවසන් කළ හැකිව තිබුණේනම් පසුගිය ආණ්ඩුව විසින් අනිවාර්යයෙන්ම එසේ කරන බව පැහැදිලියි. මීට වඩා දේශපාලනිකව මෙන්ම මූල්‍ය ස්ථායීතාවය හා අදාළවද අවදානම් කටයුත්තක් වූ දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේදී පසුගිය ආණ්ඩුව පැකිළුනේ නැහැ. විදේශ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම හා අදාළවද දෙවසරකට ආසන්න කාලයක් තිස්සේ වේගයෙන් ක්‍රියාමාර්ග ගැනෙමින්න් පැවතුනා. ජනාධිපතිවරණ දිනය එළබුනේ එම ක්‍රියාවලිය අවසන් වන්නට ආසන්නව තිබියදීයි.

තමන්ට "ගෙදර යන්නට සිදුවීම" පැහැදිලිව පෙනීම මත ආණ්ඩුව දේශපාලනිකව සිතා කටයුතු කළේනම් බොහෝ විට කළ හැකිව තිබුණේ මෙම එකඟතාවයට නොපැමිණ තවත් කෙටි කාලයක් කල් මැරීමයි. අවසාන වශයෙන් සිදු වුනේ ආණ්ඩුව ගෙදර යාම වුවත්, ජනාධිපතිවරණය ඔන්න මෙන්න කියා තිබියදී ආණ්ඩුව විසින් මෙම එකඟතාවන් පිළිබඳව නිවේදනය කළේ එහි දේශපාලන වාසියද ලබා ගැනීමේ අරමුණින් බව තේරුම් ගැනීම ඒ තරම්ම අපහසු නැහැ. 

පසුගිය ආණ්ඩුව විසින් කළේ ඔවුන්ට කළ හැකි වූ උපරිමයයි. මීට වඩා වාසිදායක ගනුදෙනුවකට යා හැකි වීනම් ඔවුන්ට එය නොකර ඉන්නට හේතුවක් තිබුණේ නැහැ. එම ආණ්ඩුව දේශපාලන වාසියක් ලබා ගන්නට උත්සාහ කළේනම්, ඒ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ක්‍රියාවලිය අවසන් කර එහි ගෞරවය ලබා ගැනීම මගිනුයි. ආණ්ඩුව ගෙදර ගියේ අදාළ ක්‍රියාවලිය ප්‍රායෝගිකව අවසන් කිරීමෙන් පසුවයි. 

වත්මන් ආණ්ඩුවට වෙනත් විකල්පයක් තිබුණේම නැද්ද?

මේ ආණ්ඩුව බලයට පත් වන විට ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ක්‍රියාවලිය අවසන් කිරීම සඳහා කළ යුතුව තිබුණේ අයදුම්පත් කැඳවීම සහ ඒ මත පදනම්ව ණය හුවමාරු කිරීම පමණයි. එය පහසුවෙන්ම මාසයක් ඇතුළත කළ හැකිව තිබුණු දෙයක්. මෙවැන්නක් කළ හැකිව තිබුණේ පසුගිය ආණ්ඩුව විසින් ඇති කරගෙන තිබුණු එකඟතා මත පදනම්වයි.

එහෙත් එයින් අදහස් වන්නේ පසුගිය ආණ්ඩුව විසින් වත්මන් ආණ්ඩුව ගිවිසුමකින් හිර කර තිබුණු බව නෙමෙයි. මේ ආණ්ඩුවට අවශ්‍ය වී නම් පසුගිය ආණ්ඩුව විසින් ඇති කර ගෙන තිබුණු එකඟතාවයෙන් ඉතා පහසුවෙන් බැහැර යා හැකිව තිබුණා. එම ලිහිල් එකඟතාවයට කිසිදු නෛතික පදනමක් තිබුණේ නැහැ. මේ ආණ්ඩුව එසේ නොකළේ, ඉතා නිවැරදි ලෙස, එවැනි ක්‍රියාමාර්ගයක අවදානම අවබෝධ කරගත් නිසායි.

යම් හෙයකින් මේ ආණ්ඩුව අදාළ එකඟතාවයෙන් බැහැර වී වඩා වාසිදායක ගනුදෙනුවක් ඉල්ලා සිටියේනම් සිදු විය හැකිව තිබුණේ සමස්ත ආර්ථික ස්ථායීකරණ ක්‍රියාවලිය දිගින් දිගටම කල් යාම පමණයි. අවසාන වශයෙන් ඇති කරගත් එකඟතාවයට වඩා වාසිදායක ගනුදෙනුවකට යාම බොහෝ විට සිදු නොවිය හැකිව තිබුණු දෙයක්. කෙටියෙන් කිවුවොත්, මේ ආණ්ඩුවට පසුගිය ආණ්ඩුව ගමන් ගත් පාරෙන් බැහැරව වෙනත් පාරක යා හැකිව තිබුණත් එම විකල්ප පාර අතරමගින් අවසන් වන, ගමනාන්තයක් නොමැති පාරක් (dead end). 

ඝානාව ලබා ගත් දේ ලබා ගැනීමේ හැකියාවක් ලංකාවට නොතිබුණේ ඇයි? 

ඝානාවේ ආර්ථිකයේ ප්‍රමාණය හා ස්වරූපය, එහි ආර්ථික අර්බුදයේ සම්භවය සහ දිග හැරුණු ආකාරය, අර්බුදයෙන් ගොඩ යාම සඳහා අනුගමනය කළ ක්‍රියාමාර්ගය ඇතුළු බොහෝ දෑ ලංකාවේ අදාළ තත්ත්වයන් සමඟ පහසුවෙන් සැසඳෙන බව ඇත්තක් වුවත්, දෙරට පැවති තත්ත්වයන් අතර ඉතා වැදගත් වෙනස්කම්ද කිහිපයක්ම තිබුණා. එයින් පළමුවැන්න ඒක පුද්ගල ආදායම්හි වෙනසයි.

ආර්ථිකයන්හි ප්‍රමාණ ආසන්නව සමාන වුවද, ලංකාවේ ජනගහණය ඝානාවේ ජනගහණයට වඩා අඩු බැවින් ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම තිබුනේ සාපේක්ෂව ඉහළ මට්ටමකයි. අඩු ආදායම්ලාභී රටවල් සහ මැදි ආදායම් රටවල් වෙන් කරමින් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් අඳින බෙදුම් ඉර වැටී තිබුණේ ඝානාවේ සහ ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම් අතරමැදිනුයි. ඒ අනුව, ඝානාව අඩු ආදායම් රටක් සේ හඳුනා ගැනෙද්දී ලංකාව මැදි ආදායම් රටක් ලෙස හඳුනා ගැනුණා.

මේ හේතුව නිසා ලංකාවේ හා ඝානාවේ ණය ගෙවීමේ හැකියාව තීරණය වූයේ එකම පදනමකින් නෙමෙයි. ණය තිරසාරත්වය ඇති කර ගැනීම සඳහා ලංකාවට එහි රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 95% මට්ටම දක්වා අඩු කර ගන්නට සිදු වෙද්දී ඝානාව හා අදාළ එම සීමාව 55% තරම් පහත මට්ටමක පැවතුනා. ලංකාවට යා යුතු වූ 95% ඉලක්කයට යාම සඳහා විශාල ණය කප්පාදුවක් කළ යුතු වූයේ නැහැ. රාජ්‍යමූල්‍ය ඉලක්ක සපුරාගැනීම තුළින් පමණක් වුවද එම ඉලක්කය ආසන්නයට යා හැකිව තිබුණා.

එහෙත් ඝානාවට ලැබී තිබුණේ අසීරු ඉලක්කයක්. රාජ්‍යමූල්‍ය ඉලක්ක සපුරාගෙන ඉතාම ආක්‍රමණශීලී (aggressive) මට්ටමක දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමක් සිදු කිරීමෙන් පසුවද, ඝානාවට 55% ඉලක්කය කරා යාම විශාල අභියෝගයක්ව තිබුණා. ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය සඳහා විශාල මුහුණත අගය කප්පාදුවක් නොලබා එම ඉලක්කයට යා හැකිව තිබුණේ නැහැ. ඒ අතර, ලංකාවේ 95% ඉලක්කය කරා යාම සඳහා සාපේක්ෂව සුළු ණය සහනයක් ප්‍රමාණවත්ව තිබුණා.

ලංකාවට යෝජනා කළ ආකාරයේ සාර්ව ආර්ථික ඉලක්ක හා බැඳුණු බැඳුම්කර පිළිබඳ යෝජනාවක් ඝානාව වෙතද ඉදිරිපත් වුණා. එහෙත්, එම යෝජනාව මගින් ඝානාවේ ණය තිරසාරත්ව ඉලක්කය වෙත යාමට ඉඩ නොසැලසෙන බව මූල්‍ය අරමුදලේ නිගමනය වූ බැවින් ණයහිමියන්ට එම යෝජනාව අකුලා ගන්නට සිදු වුනා. ලංකාව හා අදාළව ණයහිමියන් විසින් ඉදිරිපත් කළ යෝජනාව අරමුදල විසින් පිළිගත්තා. 

රාජ්‍ය ආදායම් ප්‍රවණතා වෙනස 

ඝානාවේ රාජ්‍ය ආදායම් කාලයක් තිස්සේ ඉහළ යමින් පැවතුනා. 1990දී ඝානාවේ රාජ්‍ය ආදායම එරට දදේනියෙන් 5.02%ක් පමණක් වූ අතර, ඒ වන විට ලංකාවේ රාජ්‍ය ආදායම දදේනියෙන් 18.96%ක් (මූලාශ්‍රය: IMF). 2022 වසර වන විට ඝානාව රාජ්‍ය ආදායම දදේනියෙන් 15.84% මට්ටම දක්වා වර්ධනය කරගෙන තිබුණා. එහෙත් ලංකාවේ රාජ්‍ය ආදායම දදේනියෙන් 8.33% දක්වා පහත වැටී තිබුණා. මෙම පහත වැටීම කාලයක් තිස්සේ ක්‍රමික ලෙස සිදු වෙමින් පැවතියත්, එකවර විශාල කඩා වැටීමකට ලක් වූයේ 2020 බදු කප්පාදුවෙන් පසුවයි. එම බදු කප්පාදුව ලංකාවේ ආර්ථික අර්බුදයට විශාල දායකත්වයක් සැපයූවා.

ඇමරිකාව ඇතුළු බටහිර ලෝකය 2008දී මුහුණ දුන් ආර්ථික අර්බුදයෙන් පසුව පොලී අනුපාතික විශාල ලෙස පහත වැටුනා. ශුන්‍ය මට්ටම ආසන්නයටම කියා කිව හැකියි. මෙම තත්ත්වය තුළ චීනයට ඔවුන්ගේ ප්‍රාග්ධනය ඇමරිකාව ඇතුළු බටහිර රටවල රඳවා තැබීම අවාසිදායක කටයුත්තක් වූ බැවින් වැඩි ප්‍රතිලාභ ලැබිය හැකි පරිදි ලංකාව හා ඝානාව වැනි රටවල මහා පරිමාණ ව්‍යාපෘති වෙනුවෙන් මුදල් යොදවන්නට එරට පෙළඹුණා. බටහිර රටවල පෞද්ගලික ආයෝජකයින්ට සහ අරමුදල් වලටද ලංකාව හා ඝානාව වැනි රටවල බැඳුම්කර වඩා ආකර්ශනීය වීම නිසා මෙවැනි රටවල රජයයන්ට විදේශ ණය ලබා ගැනීම පහසු කටයුත්තක් බවට පත් වුණා. ඒ හේතුවෙන් වියදම් ඉහළ ගොස් අයවැය හිඟය පුළුල් වී ණය බර වැඩි වුනා.

ඉහත තත්ත්වය ලංකාවට සහ ඝානාවට පොදු තත්ත්වයක් වුවද, ලංකාවේ සිදු වූ ආකාරයේ රාජ්‍ය ආදායම් අඩු වීමක් ඝානාවේ සිදු වී තිබුණේ නැහැ. මේ හේතුව නිසා, ආර්ථික අර්බුදයට පිළියම් සෙවීමේදී ලංකාවට සාපේක්ෂව ගත් කළ, ඝානා රජයට රාජ්‍ය ආදායම් විශාල ලෙස වැඩි කර ගැනීමේ අවශ්‍යතාවයක් නොතිබුණත්, ලංකාවේ රජය විසින් එය අනිවාර්යයයෙන් කළ යුතු කාර්යයක්ව පැවතුනා. ලංකාව විසින් හඹා යා යුතු වූයේ දැවැන්ත රාජ්‍ය ආදායම් ඉලක්කයක්.

රාජ්‍ය ආදායම් ප්‍රශ්නය විසඳා ගැනීමෙන් පසුව ලංකාවේ ණය තිරසාරත්වය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයෙන් විශාල කොටසක් විසඳීමට නියමිතව තිබුණා. එබැවින්, ණය තිරසාරත්වය කරා යන ගමනේදී ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය බර අඩු කර ගැනීමට ඝානාවට තරම් අවශ්‍යතාවයක් ලංකාවට තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා, ණයහිමියන්ගේ පැත්තෙන්, ඝානාවට දුන් මට්ටමේ සහනයක් ලංකාවට ලබා දීමේ අවශ්‍යතාවයක් තිබුණේ නැහැ.

ලංකාව ණයහිමියන් සමඟ ඇති කරගත් එකඟතාවයෙන් බැහැර වීනම් කුමක් සිදු විය හැකිව තිබුණේද?

මැතිවරණ වලට පෙර දේශපාලන වේදිකා වල කියූ කතා මෙන්ම දැන් ඇහෙන එවැනිම කතා බැහැර කර ඇත්ත තත්ත්වය විමසා බැලුවහොත්, ලංකාවට ණයහිමියන් සමඟ ඇති කරගත් එකඟතාවයෙන් බැහැර වීම සඳහා කිසිදු සාධාරණ හෝ තාර්කික හේතුවක් තිබුණේ නැහැ. ඊට හේතුව, පසුගිය ආණ්ඩුව ගිවිසුමක් මගින් එසේ කිරීමේ හැකියාව සීමා කර තිබීම නෙමෙයි. කිසිසේත්ම එවැනි බාධකයක් තිබුණේ නැහැ. 

යම් හෙයකින් ණයහිමියන් සමඟ ඇති කරගත් එකඟතාව පසුගිය ආණ්ඩුව විසින්ම ඒකපාර්ශ්වීය ලෙස බිඳ හෙලුවද උපරිම වශයෙන් සිදු වන්නේ විශ්වාසනීයත්වය පිළිබඳ ගැටළුවක් ඇති වීම පමණයි. ණයහිමියන්ගේ පැත්තෙන් බැලුවද, ණය හුවමාරුව සඳහා නිල වශයෙන් අයැදුම්පත් කැඳවීමෙන් අනතුරුව අදාළ එකඟතාව පරිදි එම ණයහිමියන්ගෙන් අයෙකු අයදුම් නොකළේනම්, ශ්‍රී ලංකාවට ඊට එරෙහිව කිසිවක් කිරීමේ හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. එහිදී සිදු වන්නේ විශ්වාසය කඩවීමක් පමණයි. ආණ්ඩුව බලයෙන් පහ වී අලුත් ආණ්ඩුවක් විශාල ජනවරමකින් බලයට පත් වීමෙන් පසුව පසුගිය ආණ්ඩුව සමඟ ඇති කරගත් එකඟතාව නොසලකා හැර නැවත මුල සිට සාකච්ඡා කළේනම්, අඩු වශයෙන් එවැනි විශ්වාසය කඩවීමක් හෝ සිදු වන්නේ නැහැ. 

ඇත්තටම තිබුණු ප්‍රශ්නය අදාළ එකඟතාවයෙන් බැහැර වීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාවට කිසිදු සාධාරණ හෝ තාර්කික හේතුවක් නොතිබීමයි. කලින් පෙන්වා දුන් පරිදි, ලබාගත් ණය පොරොන්දු වූ පරිදි ආපසු නොගෙවද්දී එහි අවාසිය හිමිවන්නේ ණයහිමියන්ටයි. ඒ නිසා, ශ්‍රී ලංකා රජයට ඔවුන්ගෙන් ණය සහනයක් ලබා ගත හැකි වන්නේ ණය ගෙවීමේ කිසිදු හැකියාවක් නොමැති බව කරුණු සහගතව පෙන්වා දීමෙන් පසුව පමණයි. මේ සඳහා ශ්‍රී ලංකාවට මෙවලමක් ලෙස උපකාරී කර ගත හැකිව තිබුණේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ණය තිරසාරත්ව විශ්ලේෂනයයි. 

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ණය තිරසාරත්ව විශ්ලේෂනය අනුව, 2025-2027 කාලයේ ශ්‍රී ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ සාමාන්‍ය අගය ඩොලර් බිලියන 99.0 ඉක්මවුවහොත්, ණය තිරසාරත්වය පවත්වා ගැනීම සඳහා 14.5%ක පමණ මුහුණත අගය කප්පාදුවක් ප්‍රමාණවත්. ඒ නිසා, ණයහිමියන් කණ්ඩායමක් විසින් යෝජනා කළ සාර්ව ආර්ථික ඉලක්ක හා බැඳුණු විකල්පය ප්‍රතික්ෂේප කිරීමට ශ්‍රී ලංකාවට සාධාරණ හා තර්කානුකූල හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. 

ඝානාව හා අදාළව පැවතියේ වෙනත් තත්ත්වයක්. ඝානාව හා අදාළවද මෙවැනි විකල්පයක් ඉදිරිපත් කෙරුණත්, පළමුව ණයහිමියන්ගේම එක් කණ්ඩායමක් එම විකල්පයට එකඟ වූයේ නැහැ. දෙවනුව, එම විකල්පයෙන් ඝානාවේ ණය තිරසාරත්වය ඇති නොවන බව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් දැනුම් දුන්නා. ඒ නිසා ඝානාවේ ණයහිමියන්ට එම යෝජනාවෙන් බැහැර වන්නට සිදු වුනා.

වත්මන් ආණ්ඩුවට සම්බන්ධ ඇතැම් පිරිස් මැතිවරණයට පෙර පැවසුවේ ඔවුන් බලයට පත් වීමෙන් පසුව අරමුදල සමඟ සාකච්ඡා කර ණය තිරසාරත්ව විශ්ලේෂණය (DSA එක) වෙනස් කරගන්නා බවයි. මා හිතන පරිදි, ඔවුන් මේ ප්‍රකාශය කළේ බටහිර රටක එක්තරා ආර්ථික විද්‍යාඥයෙකුගේ ප්‍රකාශයක් මත පදනම්වයි. ඔහු යෝජනා කර සිටියේ අරමුදල විසින් ඝානාවේ ණය තිරසාරත්ව විශ්ලේෂණය සඳහා යොදා ගත් අඩු ආදායම් රටවල් සඳහා වූ ආකෘතියම ලංකාව සඳහාද යොදා ගත යුතුව තිබුණු බවයි. 

යම් හෙයකින් ලංකාවේ ණය තිරසාරත්වය සඳහා රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය දදේනියෙන් 55% මට්ටම දක්වා අඩු කර ගත යුතු බව අරමුදලේ නිගමනය වීයැයි සිතමු. එය ඝානාව සඳහා ලබා දී තිබුණු ඉලක්කයයි. එය එසේ වීනම්, ඒ මත පදනම්ව ශ්‍රී ලංකා රජයට බැඳුම්කර ණයහිමියන් ඇතුළු අනෙකුත් විදෙස් ණයහිමියන්ගෙන් වඩා විශාල ණය කප්පාදුවක් ඉල්ලා සිටිය හැකිව තිබුණා. එමෙන්ම, ණයහිමියන් විසින් එවැනි ණයකප්පාදුවක් කිරීමේ ඉඩක්ද තිබුණා. කෙසේ වුවත්, එවැන්නක් සිදු වූයේනම්, දේශීය ණයද විශාල ලෙස කපා හැරීම, බදු තවත් වැඩි කිරීම, රාජ්‍ය වියදම් තවත් අඩු කිරීම, රාජ්‍ය දේපොළ විශාල ප්‍රමාණයක් විකිණීම වැනි වෙනත් ක්‍රියාමාර්ග ගණනාවක් ගැනීමටද ශ්‍රී ලංකා රජයට සිදු වෙනවා. එසේ නොකර 55% වැනි සීමාවකට යා නොහැකියි. 

මෙහිදී අවධාරණය කළ යුත්තේ ඉහත සඳහන් කළ තත්ත්වය තනිකරම මනඃකල්පිත තත්ත්වයක් පමණක් බවයි. මූල්‍ය අරමුදල විසින් අඩු ආදායම් රටවල් සහ මැදි ආදායම් රටවල් වෙන් කරන සම්මත ක්‍රමයක් තිබෙනවා. එය ලංකාව හෝ ඝානාව ඉලක්ක කර හැදූ සම්මතයක් නෙමෙයි. ඒ නිසා, මූල්‍ය අරමුදලේ නිලධාරීන් හා සාකච්ඡා කර අඩු ආදායම් රටවල් සඳහා වූ ණය තිරසාරත්ව විශේල්ෂණ ක්‍රමවේදය ලංකාව වෙනුවෙන් යොදා ගැනීමට ඔවුන්ව පොළඹවා ගැනීම කිසිසේත්ම සිදුවිය නොහැකිව තිබුණු මනෝරාජික අදහසක් පමණයි. එවැන්නක් ගැන නිකමට මෙන් විමසා බැලීමේ හැකියාවක්නම් තිබුණා. ඇතැම් විට ආණ්ඩුවේ නියෝජිතයින් විසින් එවැන්නක් කළා විය හැකියි.

අරමුදලේ ණය තිරසාරත්ව විශ්ලේෂණය එලෙසම තිබියදී, කිසිදු සාධාරණ හේතුවක් නැතිව එකඟතාවෙන් ඉවත් වීම සමාන කළ හැක්කේ අරමුදල සමඟ වූ එකඟතා වලින්ද ඉවත් වීමක් ලෙසයි. යම් හෙයකින් එවැන්නක් වීනම්, මුලින්ම විය හැකිව තිබුණු දෙයක් වූයේ වාර ගණනාවක් විභාගයට නොගෙන කල් දමමින් තිබුණු හැමිල්ටන් රිසර්ව් බැංකුවේ නඩුව විභාගයටගනු ලැබීමයි. එහිදී ලංකාවට අවාසිදායක තීන්දුවක් ලැබුනේනම් (ඉදිරියේදී සිදු වීමට ඉඩ ඇති පරිදි) තවත් බොහෝ ණයහිමියන් විසින්ද ඔවුන් ගත් මග ගනු නොඅනුමානයි. 

එසේ වී නම්, ද්විපාර්ශ්වීය ණයහිමියන් සමඟ ඇති කරගෙන තිබුණු එකඟතාවද බිඳ වැටෙන අතර, අරමුදලේ ඉතිරි වාරික ලැබීම අවම වශයෙන් තාවකාලික ලෙස හෝ නවතිනවා. එවැනි තත්ත්වයක් තුළ නැවතත් 2022දී මෙන් සමපේක්ෂකයින් ක්‍රියාත්මක වී පළමුව ඩොලරයක මිල විශාල ලෙස ඉහළ යාමත්, ඒ හේතුවෙන් ආර්ථිකය නැවත කඩා වැටීමත් විශාල විභවයක් තිබුණු අවදානමක්. 

මේ ආණ්ඩුව ඒ මග නොගියේ එය කිසිම තේරුමක් නැති මෝඩ අවදානමක් බව මුල සිටම දැන නොසිටියේනම් අඩු වශයෙන් පසුව හෝ තේරුම් ගත් නිසා මිස පසුගිය ආණ්ඩුව විසින් අවසාන මොහොතේ ඔවුන්ව හිරකර තිබුණු නිසා නෙමෙයි. කිසියම් හෙයකින් ප්‍රධාන විපක්ෂය බලයට පත් වීනම්, ඔවුන්ටද වෙනත් මාර්ගයක යාමේ හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. එවැනි කතා සියල්ලක්ම ගැලරිය පිනවන කතා පමණයි. 

Friday, December 20, 2024

ෆිච් රේටිං ආයතනය ශ්‍රී ලංකාවේ ණය ශ්‍රේණිය ඉහළ දමයි!


ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම් සියල්ල සාර්ථකව අවසන් වීම මත පදනම්ව ෆිච් රේටිං ආයතනය විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ ණය ශ්‍රේණිය CCC+ මට්ටම දක්වා ඉහළ දමා තිබෙනවා. මේ අනුව, ශ්‍රී ලංකාවේ "ණය පැහැර හැර ඇති" තත්ත්වය නිල වශයෙන්ම ඉවත් වෙනවා. ඉදිරි කාලයේදී ඉතිරි ණය ශ්‍රේණිගත කිරීමේ ආයතන දෙක විසින්ද මෙවැනිම නිවේදන නිකුත් කිරීම කාලය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් පමණයි.

මෙම තීරණය ගැනීමේදී මෑත කාලයේදී වාර්තා වී ඇති ශ්‍රී ලංකාවේ ඉහළ ආර්ථික වර්ධන වේගය, අඩු වී ඇති උද්ධමනය හා බැංකු වල ස්ථායීතාවය වැඩි දියුණු වීම යන කරුණු වලට අමතරව දේශපාලන ස්ථාවරත්වය සහ IMF වැඩපිළිවෙළ ඉදිරියට ගෙනයාම සඳහා වත්මන් ආණ්ඩුවේ කැපවීමද සැලකිල්ලට ගෙන තිබෙනවා. 

රාජ්‍ය ආදායමේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස පොලී වියදම 2021දී පැවති 67% මට්ටමේ සිට 2028 වන විට 42% මට්ටම දක්වා අඩු වනු ඇතැයි  ෆිච් රේටිං ආයතනය විසින් පුරෝකථනය කර ඇතත්, මෙම නිර්ණායකය හා අදාළ CCC කාණ්ඩයේ රටවල මධ්‍යස්ථ අගය 16%ක් බව එම ආයතනය විසින් පෙන්වා දෙනවා. එබැවින්, වඩා හොඳ ණය ශ්‍රේණියක් ලබා ගැනීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාවට රාජ්‍ය ආදායම් වැඩි කර ගැනීම හා පොලී වියදම තව දුරටත් අඩු කර ගැනීම ගැන බරපතල ලෙස සිතන්නට සිදු වෙනවා. 

නව වසරක් එළැඹීමට ආසන්නව තිබියදී ශ්‍රී ලංකා රජයට ලෝකය හමුවේ බංකොලොත් බවෙන් මිදී පෙනී සිටීමට හැකිවීම ශ්‍රී ලාංකිකයින්ට බෙහෙවින්ම සතුටු විය හැකි පුවතක් බව නොඅනුමානයි. එහි ගෞරවය පසුගිය වසර කිහිපය තුළ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනයට දායක වූ සියල්ලන්ට හිමි වෙනවා. 

Thursday, December 19, 2024

රාජ්‍ය ණය කළමනාකරණයට අලුත් ආයතනයක්!

 


දශක ගණනාවක් තිස්සේ ශ්‍රී ලංකා රජය වෙනුවෙන් දේශීය ණය නිකුත් කිරීම සහ කළමනාකරණය කළේ ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ රාජ්‍ය ණය දෙපාර්තමේන්තුවයි. මෙය මහ බැංකුවක කාර්ය භාරයේ කොටසක් නොවන්නාක් මෙන්ම, මහ බැංකුවේ ප්‍රධාන කාර්යය වන මුදල් ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීම සමඟ බැඳියා පිළිගැටුමක් ඇති කරවන්නක්ද වුනා. 

මේ ගැන කතාබහ කෙරුණේ අද ඊයේ සිට නොවුවත්, දශක ගණනාවක් තිස්සේම මේ ආයතනික ආකෘතියේ වෙනසක් සිදු වුනේ නැහැ. 2015 කුප්‍රකට බැඳුම්කර වෙන්දේසියෙන් අනතුරුව මෙම බැඳියා පිළිගැටුම පිළිබඳ අවධානය ඉහළ ගිය අතර, පසුව මෙම කාර්ය භාරය මහ බැංකුවෙන් ඉවත් කිරීම ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ ඇතිකරගත් ගිවිසුමේ කොටසක් වුනා. ඒ සඳහා අවශ්‍ය තාක්ෂනික සහයෝගයද අරමුදලෙන් ලැබුණා.

රජය වෙනුවෙන් දේශීය ණය නිකුත් කිරීම සහ කළමනාකරණය කළේ ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ රාජ්‍ය ණය දෙපාර්තමේන්තුව වුනත්, විදේශ ණය කළමනාකරණය සිදු වුනේ මුදල් අමාත්‍යාංශය යටතේ පැවති විදේශ සම්පත් දෙපාර්තමේන්තුව යටතේයි. ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමේදී එම දෙපාර්තමේන්තුව මෙන්ම මහ බැංකුවද එක්ව කටයුතු කළා. මේ සියලු කටයුතු වලට මුදල් අමාත්‍යාංශය යටතේ ඇති භාණ්ඩාගාර මෙහෙයුම් දෙපාර්තමේන්තුවද සම්බන්ධ වුනා.

මේ වන විට මෙම සියලු කාර්යයයන් සිදු කිරීම සඳහා වෙනම රාජ්‍ය ණය කළමනාකරණ ආයතනයක් ස්ථාපනය කොට එහි මෙහෙයුම් කටයුතු ආරම්භ කර තිබෙනවා. ජනවාරි මාසයේ සිට මෙම ආයතනය විසින් ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ සහ මුදල් අමාත්‍යංශයේ අදාළ දෙපාර්තමේන්තු විසින් මෙතෙක් සිදු කළ රාජ්‍ය ණය කළමනාකරණ කටයුතු සියල්ල පවරා ගැනීමට නියමිතයි. 

මහ බැංකුව විසින් කරන තවත් "අදාළ නොවන" කාර්යයක් වන්නේ සේවක අර්ථසාධක අරමුදල කළමනාකරණය කිරීමයි. 

බදු සංශෝධන කා වෙනුවෙන්ද?



අලුත් ආණ්ඩුවේ යෝජිත බදු සංශෝධන වලින් වාසි සැලසෙන්නේ කාටද?

1. පුද්ගල ආදායම් බදු සංශෝධනය: 

දැනට ආදායම් බදු ගෙවන සියලුම පුද්ගලයින්ට මෙම සංශෝධනය මගින් වාසියක් සැලසෙනවා. පහත තිබෙන්නේ මාසික ආදායම අනුව ලැබෙන බදු සහනයේ ප්‍රමාණයයි.

රුපියල් 100,000ට අඩු - කිසිවක් නැත.

රුපියල් 110,000 - රුපියල් 600ක සහනයක් 

රුපියල් 120,000 - රුපියල් 1,200ක සහනයක් 

රුපියල් 130,000 - රුපියල් 1,800ක සහනයක් 

රුපියල් 140,000 - රුපියල් 2,400ක සහනයක් 

රුපියල් 150,000 - රුපියල් 3,500ක සහනයක් 

රුපියල් 175,000 - රුපියල් 5,000ක සහනයක් 

රුපියල් 200,000 - රුපියල් 7,500ක සහනයක් 

රුපියල් 225,000 - රුපියල් 10,500ක සහනයක් 

රුපියල් 250,000 - රුපියල් 13,000ක සහනයක් 

රුපියල් 300,000 - රුපියල් 16,500ක සහනයක් 

රුපියල් 350,000 - රුපියල් 20,000ක සහනයක් 

රුපියල් 368,333ට වැඩි - රුපියල් 20,500ක සහනයක් 

මේ අනුව පෙනී යන පරිදි මාසික ආදායම වැඩි වන තරමට ලැබෙන බදු සහනයේ ප්‍රමාණයද වැඩි වී රුපියල් 20,500ක උපරිමයක් දක්වා ගොස් නවතිනවා. එනම් ඉහළ ආදායම්ලාභීන්ට වසරකට රුපියල් 246,000ක අමතර මුදලක් අතට එනවා. 

රුපියල් 368,333ට වඩා වැඩි මාසික ආදායමක් ලබන සියල්ලන්ටම මෙම රුපියල් 20,500ක මාසික බදු සහනය ලැබෙන අතර ඊට වඩා අඩු ආදායම් මට්ටම් වල සිටින අයට ඊට වඩා අඩු කිසියම් හෝ සහනයක් ලැබෙනවා. දැනට පුද්ගල ආදායම් බදු නොගෙවන මාසික ආදායම රුපියල් 100,000ට වඩා අඩු අයට මෙම බදු සංශෝධනයේ බලපෑමක් නැහැ. 

2. රඳවා ගැනීමේ බද්ද වැඩි කිරීම:

පොලී ආදායමද ඇතුළුව දැනට අවම වශයෙන් රුපියල් 150,000ක මාසික ආදායමක් ලබන අයට මෙම බදු වැඩි කිරීමෙන් බලපෑමක් සිදු වන්නේ නැහැ. අනිවාර්යයෙන්ම බදු ගෙවිය යුතු බැවින්, ඔවුන්ට තමන්ගෙන් කපාගෙන තිබෙන රඳවා ගැනීමේ බද්ද තමන් විසින් ගෙවිය යුතු ආදායම් බදු වලින් අඩු කළ හැකියි. මෙහිදී ඔවුන්ට කිසියම් මුදලක් ආපසු ලැබෙන්නත් පුළුවන්. 

මෙම බද්දෙන් බලපෑමක් සිදු වන්නේ මාසික ආදායම රුපියල් 150,000 නොඉක්මවන අයටයි. ඔවුන් ඇත්තටම මෙම රඳවා ගැනීමේ බද්ද ගෙවිය යුතු නැතත්, තමන්ගේ මාසික ආදායම රුපියල් 150,000 නොඉක්මවන බවට දැනුම් දීමක් නොකළහොත් බැංකුව විසින් මෙම මුදල කපා ගන්නවා. එම දැනුම් දීම කිරීම සඳහා ක්‍රමවේදයක් සකසන බවයි රජය පැත්තෙන් කියවුණේ. කෙසේ වුවත්, ප්‍රායෝගිකව අඩු ආදායම්ලාභීන් බොහෝ දෙනෙකුගෙන් මෙම බද්ද රජයට එකතු වීමට ඉඩ තිබෙනවා. 

3. යෝගට් සහ කිරි නිෂ්පාදන මත අය කෙරෙන වැට් බද්ද ඉවත් කිරීම: 

මෙම බදු සංශෝධනයේ සෘජු බලපෑමක් තිබෙන්නේ දැනට වැට් බදු සඳහා ලියාපදිංචි වී සිටින වාර්ෂික පිරිවැටුම රුපියල් මිලියන 60 ඉක්මවන මහා පරිමාණ නිෂ්පාදකයින්ටයි. වැට් බදු ගෙවීමට අවශ්‍යව තිබියදී ඔවුන් පාරිභෝගිකයින්ගෙන් අය කරගන්නා වැට් බදු මුදල් රජයට ගෙවන්නේ, ඔවුන් විසින් මිල දී ගත් අමුද්‍රව්‍ය හා උපාංග වෙනුවෙන් ගෙවන වැට් බදු ප්‍රමාණය අඩු කර ගැනීමෙන් පසුවයි. දැන් වැට් බද්ද ඉවත් කිරීම නිසා ඔවුන් අතරමැදි නිෂ්පාදකයින්ගේ තත්ත්වයේ සිට අවසන් පාරිභෝගිකයින් බවට පත් වෙනවා. මේ හේතුවෙන් ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදන පිරිවැය යම් ප්‍රමාණයකින් ඉහළ යනවා. ඔවුන් එය පාරිභෝගිකයින්ගෙන් අය කර ගැනීමට ඉඩ තිබෙනවා. 

කෙසේ වුවත්, වැට් බද්ද ඉවත් වීමේ වාසිය පාරිභෝගිකයින්ට ලැබෙන නිසා මෙසේ සැපයුම්කරුවන් විසින් ඉහළ මිලක් අය කළද ඔවුන්ට ගෙවන්නට වෙන්නේ අඩු මිලක්. දේශීය යෝගට් සහ කිරි නිෂ්පාදන සැපයුම සීමිත නිසා මිල අඩු වී ඉල්ලුම ඉහළ ගියද, සැපයුම වැඩි වුනේ නැත්නම් සිදු වන්නේ මිල නැවත ඉහළ යාමයි. නිෂ්පාදනය දිරිමත් වී සැපයුම වැඩි වීමටනම්, වැට් ගෙවීම් පිරිවැය ප්‍රතිපූරණය කර ගැනීමට නොහැකි වීමෙන් නිෂ්පාදකයින්ට සිදු වන පාඩුව ඉක්මවා යෝගට් මිල වැඩි විය යුතුයි. සියලු සාධක සැලකු පසු මෙම බදු සංශෝධනය හේතුවෙන් නිෂ්පාදනයේ යම් ප්‍රගතියක් ඇති වීමට ඉඩ තිබෙනවා. 

4. සේවා අපනයන මත බද්ද:

මෙම බද්ද අඩු කිරීම හේතුවෙන් සේවා අපනයන වල යම් දිරිගැන්වීමක් සිදු විය හැකියි. 

රජයක බදු ප්‍රතිපත්තියේ වෙනසක් අනුක්‍රම (progressive) බදු ප්‍රතිපත්තියක් ලෙස හෝ ප්‍රතිපායන (regressive tax) බදු ප්‍රතිපත්තියක් ලෙස වර්ග කළ හැකියි. අඩුආදායම්ලාභීන්ට වැඩි සහනයක් සැලසෙන බදු ප්‍රතිපත්තියක් අනුක්‍රම (progressive) බදු ප්‍රතිපත්තියක් ලෙසත්, වැඩි ආදායම්ලාභීන්ට වැඩි සහන සැලසෙන  බදු ප්‍රතිපත්තියක් ප්‍රතිපායන (regressive tax) බදු ප්‍රතිපත්තියක් ලෙසත් හැඳින්වෙනවා. 

සාමාන්‍යයෙන් රජයක් අනුක්‍රම (progressive) බදු ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කරන්නේ සමාජ සාධාරණත්වය ඉලක්ක කරන විටයි. ආර්ථික වර්ධනය සඳහා වඩා හිතකර වන්නේ ප්‍රතිපායන (regressive tax) බදු ප්‍රතිපත්තියක් පවත්වා ගැනීමයි. ඊට හේතුව, අඩු ආදායම්ලාභීන් විසින් තමන් වෙත රැදෙන අමතර ආදායමක් බොහෝ විට පරිභෝජනය වෙනුවෙන් වැය කරද්දී, වැඩි ආදායම්ලාභීන් විසින් තමන් වෙත රැදෙන අමතර ආදායමක් ආයෝජන වෙනුවෙන් වෙන් කිරීමයි. 

මෙම බදු සංශෝධන වලින් වැඩිපුර පෙනෙන්නේ වර්ධන අභිලාශයයි. 

Wednesday, December 18, 2024

රාජ්‍ය ආදායම සහ බදු සහන


අලුත් ආණ්ඩුව විසින් බදු සහන කිහිපයක් ලබා දී තිබෙනවා. මේ විදිහට බදු සහන ලබා දෙන්න පුළුවන් වුනේ කොහොමද? එයින් ආර්ථිකයට සිදු වන බලපෑම කුමක්ද?

අප පෙර ලිපි වල කතා කර තිබෙන පරිදි, ස්ථායීකරණ වැඩ පිළිවෙළේ දිගුකාලීන ඉලක්කය වනුයේ රාජ්‍ය ආදායම දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 15.3% මට්ටම දක්වා වැඩි කර ගෙන, පොලී ගෙවීම් හැර අනෙකුත් වියදම් දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 13.0% මට්ටම නොඉක්මවීම මගින් අවම වශයෙන් දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 2.3%ක ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්තයක් පවත්වා ගැනීමයි. 

රාජ්‍ය ආදායම් 15.3% මට්ටම දක්වා වැඩි කර ගැනීමට සැලසුම් කර තිබුණේ පහත ආකාරයෙනුයි.

2025 - 15.0%

2026 - 15.1%

2027 - 15.2%

2028 සිට ඉදිරියට - 15.3%


මේ වන විට අප 2024 පළමු කාර්තු තුනේ රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රවණතා ගැන හරියටම දන්නවා.

2024 පළමු කාර්තුව:

බදු ආදායම - 10.52%

බදු නොවන ආදායම - 0.98%

රාජ්‍ය ආදායම - 11.50%

ප්‍රාථමික වියදම් - 7.53%

ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්තය - 3.97%


2024 දෙවන කාර්තුව:

බදු ආදායම - 12.93%

බදු නොවන ආදායම - 1.09%

රාජ්‍ය ආදායම - 14.02%

ප්‍රාථමික වියදම් - 10.65%

ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්තය - 3.37%


2024 තෙවන කාර්තුව: 

බදු ආදායම - 13.10%

බදු නොවන ආදායම - 1.05%

රාජ්‍ය ආදායම - 14.15%

ප්‍රාථමික වියදම් - 10.92%

ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්තය - 3.23%


මේ අනුව පෙනී යන්නේ 2024 තෙවන කාර්තුව වන විට රාජ්‍ය ආදායම දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 14.15% දක්වා ඉහළ ගොස් ඇති බවයි. මෙම අගය සිවු වන කාර්තුවේදී තවත් වැඩි වීමට මිස අඩු වීමට හේතුවක් නැහැ. තවත් ඉහළ නොගියද, 2025 ඉලක්කය වන 15.0% මට්ටමට යාමට තවත් අවශ්‍ය වන්නේ දදේනියෙන් 0.85%ක වැඩි වීමක් පමණයි.

දෙවන විමර්ශනයේදී ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් ඇස්තමේන්තු කර තිබුණු පරිදි, වාහන ආනයනය විවෘත වෙද්දී මෙම අගයට 0.80%ක් එකතු වන අතර, වැට් බදු පැහැර හරින අයගෙන් එම බදු අය කර ගැනීම සඳහා දැනට ගන්නා ක්‍රියාමාර්ග වලින් තවත් 0.30%ක් එකතු වීමට නියමිතයි. එමෙන්ම, "ආරෝපිත ගෙවල් කුලී" බද්ද හඳුන්වා දීමෙන් පසුව තවත් 0.15%ක් එකතු වෙනවා. මේ සියල්ල එකතු වීමෙන් පසුව, 2025 රාජ්‍ය ආදායම දිගුකාලීන රාජ්‍ය ආදායම් ඉලක්කය ඉලක්කය වන 15.3% මට්ටමද ඉක්මවා යනවා.

මෙම තත්ත්වය හමුවේ රජයට ගත හැකි විකල්ප ක්‍රියාමාර්ග දෙකක් තිබෙනවා. පළමුවැන්න "සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී" ප්‍රවේශය ලෙස හැඳින්විය හැකි, බදු ආදායම් වැඩි කරගෙන වියදම්ද වැඩි කිරීමේ ප්‍රවේශයයි. මැතිවරණ වලට පෙර ආණ්ඩු පක්ෂ කණ්ඩායම ප්‍රදර්ශනය කළේ මෙවැනි ප්‍රවේශයක් ඔවුන් විසින් අනුගමනය කරන්නට යන බවයි. දෙවන ප්‍රවේශය වනුයේ "නව ලිබරල් ප්‍රවේශය" ලෙස හැඳින්වෙන වියදම් වැඩි නොකර, බදු අඩු කිරීමේ ප්‍රවේශයයි. 

ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්තය අවශ්‍ය අවම මට්ටමේ පවත්වා ගන්නේනම්, මේ ප්‍රවේශ දෙකෙන් කුමක් අනුගමනය කළද එය ආර්ථික ස්ථායීතාවය අවදානමේ හෙළන්නේ නැහැ. මේ මොහොතේදී ආණ්ඩුව විසින් දෙවන ප්‍රවේශය තෝරා ගෙන ඇති බවක් පෙනී යනවා. 

පෞද්ගලික ආදායම් බදු හා අදාළ සහනයක් ලබා දීම සඳහා පැවති ආණ්ඩුව විසින්ද ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ එකඟතාවය ලබා ගෙන තිබුණා. එහෙත් දැන් ලබා දෙන්නට යන සහනය එම සහනය ඉක්මවා යන්නක්. එමෙන්ම, මගේ මතකය නිවැරදිනම්, මැතිවරණ වලට පෙර පොරොන්දු වූ සහනයට වඩා අඩු මට්ටමක සහනයක්. අරමුදල සමඟ සාකච්ඡා වලදී පෙනී ගිය පරිදි, ආර්ථික ස්ථායීතාවය අවදානමේ නොහෙළමින් ලබා දිය හැකි උපරිම සහනය මෙය විය හැකියි. 

ඩොලරයක මිල පහත වැටී තිබුණද, ආනයන වල විශාල වර්ධනයක් සිදු නොවීමට එක් හේතුවක් වනුයේ මධ්‍යම පන්තියේ මිල දී ගැනීමේ හැකියාව පහත වැටී තිබීමයි. ඊට හේතුව වැඩි කළ බදු නිසා ඔවුන්ගේ රුපියල් ආදායම් පහත වැටී තිබීමයි. බදු සහන නිසා ආනයන ඉල්ලුමෙහි යම් ඉහළ යාමක් අපේක්ෂා කළ හැකි අතර එය ඩොලරයක මිල යම් තරමකින් ඉහළ දැමීමටද හේතුවක් විය හැකියි. ඒ වාහන ආනයනය විවෘත වීම සහ පොලී ගෙවීම් ආරම්භ වීම නිසා සිදු විය හැකි බලපෑමට අමතරවයි. කෙසේ වුවත්, මේ මොහොතේ ඩොලරයක මිල තරමක් ඉහළ යාම ප්‍රශ්නකාරී දෙයක් නෙමෙයි. 

ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම - අවසන් ප්‍රතිඵල


මේ වන විට ජාත්‍යන්තර ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම හා අදාළ අවසන් ප්‍රතිඵල ප්‍රකාශයට පත් කර තිබෙනවා. මේ ඒ පිළිබඳ සාරාංශයක්.

ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සඳහා ඉදිරිපත් කළ ප්‍රමාණය = ඩොලර් මිලියන 12,550

ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සඳහා අයදුම් කළ ප්‍රමාණය = ඩොලර් මිලියන 12,083.2 (96.3%)

බහුතර කැමැත්ත මත ප්‍රතිව්‍යුහගත කළ හැකි ප්‍රමාණය = ඩොලර් මිලියන 198.2 (1.6%)

ප්‍රතිව්‍යුහගත කෙරෙන මුළු බැඳුම්කර ප්‍රමාණය = ඩොලර් මිලියන 12,281.3 (97.9%)

විදේශ විකල්පය යටතේ ප්‍රතිව්‍යුහගත කෙරෙන ප්‍රමාණය = ඩොලර් මිලියන 10,493.2

දේශීය විකල්පය යටතේ ප්‍රතිව්‍යුහගත කෙරෙන ප්‍රමාණය = ඩොලර් මිලියන 1,788.1

විදේශ විකල්පය යටතේ නිකුත් කෙරෙන ජාත්‍යන්තර ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ප්‍රමාණය = ඩොලර් මිලියන 7,657.1

දේශීය විකල්පය යටතේ නිකුත් කෙරෙන ජාත්‍යන්තර ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ප්‍රමාණය = ඩොලර් මිලියන 1,126.5

අලුතෙන් නිකුත් කෙරෙන මුළු ජාත්‍යන්තර ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ප්‍රමාණය = ඩොලර් මිලියන 8,783.6

අපේක්ෂිත ජාත්‍යන්තර ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය අඩු වීම = ඩොලර් මිලියන 3,497.7

ජාත්‍යන්තර ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර බවට පත් කෙරෙන නොගෙවූ පොලී ප්‍රමාණය = ඩොලර් මිලියන 1,647.7

දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ඩොලර් අගය වැඩිවීම හේතුවෙන් ගෙවන්නට සිදු විය හැකි අමතර මුදල = ඩොලර් මිලියන 1,206.9

(2025, 2026 හා 2027 වසර වල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ සාමාන්‍ය අගය ඩොලර් බිලියන 99.0 ඉක්මවුවහොත් ඉහත මුදල ගෙවන්නට සිදු වන අතර 2024 දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ඩොලර් අගය බොහෝ විට ඩොලර් බිලියන 99.0 ඉක්මවනු ඇති බැවින්, ඩොලරයක මිල විශාල ලෙස ඉහළ නොගියහොත් මෙය සිදු වනු ඇත.)

දේශීය විකල්පය යටතේ නිකුත් කෙරෙන භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර ප්‍රමාණය = රුපියල් බිලියන 155.72

(ඩොලර් මිලියන 536.4කට සමාන මුදලකි.)

Tuesday, December 17, 2024

ආර්ථික වර්ධනය 5.5% මට්ටමට!


මෙම (2024) වසරේ තුන්වන කාර්තුව තුළ ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකය 5.5%ක ශක්තිමත් වර්ධනයක් පෙන්නුම් කර තිබෙනවා. මෙම වර්ධනයට ප්‍රධාන වශයෙන්ම දායක වී තිබෙන්නේ කර්මාන්ත අංශයේ 10.8%ක වර්ධනයයි. කෘෂිකාර්මික අංශය 3.0%කින් වර්ධනය වී ඇති අතර, සේවා අංශය 2.6%කින් වර්ධනය වී තිබෙනවා. 

වසරේ පළමු කාර්තුව තුළ ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකය 5.3%කින් වර්ධනය වූ අතර, දෙවන කාර්තුවේදී 4.7%කින් වර්ධනය වුනා. සමස්තයක් ලෙස, පළමු කාර්තු තුන ඇතුළත, රටේ ආර්ථිකය 5.2%ක වර්ධනයක් පෙන්නුම් කර තිබෙනවා. 

මෙම ප්‍රවනතාව අවසන් කාර්තුව තුළද මෙලෙසම පැවතියහොත්, වසර තුළ 5% ඉක්මවන වර්ධන වේගයක් පවත්වා ගැනීම අපහසු කටයුත්තක් නෙමෙයි. අවසන් කාර්තුවේ වර්ධන වේගය අවම වශයෙන් 4.5% මට්ටමේ පැවතුනොත්, 2024 වසරේ ආර්ථික වර්ධන වේගය 5.0% මට්ටමට යනවා. 


Sunday, December 15, 2024

ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම නිසා පොලිය වැඩි වෙනවද?


කිහිප දෙනෙකු විසින්ම අසා තිබුණු වැදගත් ප්‍රශ්නයක් වූයේ "ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම නිසා පොලිය වැඩි වෙනවද?" යන්නයි. මේ ප්‍රශ්නයේ විශේෂිත ආකාරයක් ලෙස "ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම නිසා 6% පොලිය 9%ක් වුනා කියන්නේ ඇත්තද?" කියන ප්‍රශ්නය ඉදිරිපත් කළ හැකියි. 

මේ ප්‍රශ්නය යම් පදනමක් තිබෙන ප්‍රශ්නයක්. මම හිතන්නේ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම නිසා 6% පොලිය 9%ක් වුනා කියා යම් විවේචනයක් තිබෙනවා. ඒ විවේචනය සාධාරණ විවේචනයක්ද?

පෙර සටහන් වල ඉතාම සරල ලෙස පැහැදිලි කළත්, ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ක්‍රියාවලිය ගොඩක් සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියක්. මෙහිදී තාක්ෂණිකව සිදු වන්නේ දැනට නිකුත් කර තිබෙන ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර 11ක් වෙනුවට අලුත් බැඳුම්කර වර්ග පහක් නිකුත් කරන එකයි. දැනට ගෙවා නැති කූපන් පොලී වෙනුවෙන් තවත් බැඳුම්කරයක් නිකුත් කරනවා. මේ බැඳුම්කර හය නිකුත් කරන්නේ විදේශිකයින් සඳහා වූ විකල්පය යටතේ.

දේශීය විකල්පය යටතේ තවත් ඩොලර් බැඳුම්කර හා රුපියල් බැඳුම්කර ගණනාවක් නිකුත් කෙරෙනවා.

ඉහත සඳහන් ඩොලර් බැඳුම්කර සියල්ලේම කූපන් පොලී ගෙවීම් අඩු මට්ටමකින් පටන් ගෙන ක්‍රමයෙන් වැඩි වන ආකාරයටයි සැලසුම් කර තිබෙන්නේ. ඇතැම් බැඳුම්කර වල කූපන් පොලී අනුපාතිකය 9.75% දක්වා ක්‍රමයෙන් ඉහළ යනවා. ඒ වීදිහට සැලසුම් කර තිබෙන්නේ ඇයි කියා මම පැහැදිලි කරන්නම්. 

පළමුව, මුල් බැඳුම්කර වල කූපන් පොලී අනුපාතික දෙස බැලුවොත් ඒවා 5.875% සිට 7.85% දක්වා විචලනය වෙනවා. සියල්ලම කලවමේ ගත්තොත් බරිත සාමාන්‍ය කූපන් පොලී අනුපාතිකය 6.711%ක් පමණ වෙනවා. ඉදිරි කාලයේදී කල් පිරෙන බැඳුම්කර පමණක් සලකා ගණන් බලද්දී මෙම බරිත සාමාන්‍ය කූපන් පොලී අනුපාතිකය එන්න එන්නම වැඩි වෙනවා. ඒ මේ ආකාරයටයි.

2025 - 6.947%

2026 - 7.049%

2027 - 7.089%

2028 - 7.410%

2029 - 7.695%

2030 - 7.550%

මෙයින් අදහස් වන්නේ දැනට නිකුත් කර තිබෙන ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර වෙනුවෙන් නියම විදිහට පොලී සහ මුල් මුදල ගෙවාගෙන ගියේනම් ඩොලර් 100ක ආයෝජනයක් සඳහා 2025දී ඩොලර් 6.95ක්, 2026දී ඩොලර් 7.05ක් ආදී ලෙස කූපන් පොලී ගෙවන්නට සිදු වන බවයි. 

දැනට සිදුවන හුවමාරුවේදී ඩොලර් 100ක් ආයෝජනය කර ඇති අයෙකුට ලැබෙන්නේ ඩොලර් 72.972ක බැඳුම්කර ප්‍රමාණයක් පමණයි. ඒ නිසා, ඉහත සඳහන් කූපන් පොලී මුදල් එලෙසම ලැබෙන්නනම් කූපන් පොලී අනුපාතිකය කොපමණ විය යුතුද?

එක් එක් කූපන් පොලී අනුපාතිකය 0.72972න් බෙදීමෙන් අපට මෙම කූපන් පොලී අනුපාතික සොයාගන්න පුළුවන්.

2025 - 9.520%

2026 - 9.660%

2027 - 9.715%

2028 - 10.155%

2029 - 10.545%

2030 - 10.346%

දැන් අපට මෙම කූපන් පොලී අනුපාතික අලුතින් නිකුත් කරන කූපන් පොලී අනුපාතික සඳහා ගෙවිය යුතු බරිත සාමාන්‍ය කූපන් පොලී අනුපාතික එක්ක සංසන්දනය කරන්න පුළුවන්. 

විදේශීය විකල්පය 

2025 - 3.459%

2026 - 3.459%

2027 - 3.459%

2028 - 3.944%

2029 - 3.990%

2030 - 4.043%

2031 - 4.087%

2032 - 4.165%

2033 - 9.532%

2034 - 9.586%

2035 - 9.667%

2036 - 9.750%

2037 - 9.750%

2038 - 9.750%


දේශීය විකල්පය 

2025 - 1.00%

2026 - 1.50%

2027 - 1.75%

2028 - 2.00%

2029 - 2.25%

2030 - 2.25%

2031 - 2.75%

2032 - 2.75%

2033 - 3.00%

2034 - 3.00%

2035 - 3.00%

2036 - 3.50%

2037 - 3.50%

2038 - 3.50%

දේශීය විකල්පය සඳහා ගෙවන කූපන් පොලී අනුපාතික පැහැදිලි ලෙසම අඩුයි. විදේශ විකල්පය සඳහා ගෙවන කූපන් පොලී 2033 සිට සාපේක්ෂව ඉහළ මට්ටමයි තියෙන්නේ. උපරිමය 9.75%ක් දක්වා යනවා. නමුත් මෙහිදී අමතක නොකළ යුත්තේ මේ විදිහට 9.75%ක කූපන් පොලියක් ලැබෙන්නේ ඩොලර් 100ක් ආයෝජනය කළ අයෙකුගේ ඩොලර් 72.97ක් සඳහා පමණයි කියන එක.

ඒ කියන්නේ ඩොලර් 100ක ආයෝජනයකට කූපන් පොලිය ලෙස ලැබෙන මුදල ඩොලර් 7.11ක්. මෙය සමාන කළ හැක්කේ 7.11%ක කූපන් පොලියකටයි. 2028-2030 අතර කල් පිරෙන බැඳුම්කර සඳහා දැනට ගෙවන කූපන් පොලිය ඊට වඩා වැඩියි.

ඊටත් වඩා වැදගත් කරුණ වන්නේ 2033 වන විට තව දුරටත් ගෙවන්න ඉතිරි වී තිබෙන්නේ මුල් මුදලින් 42%ක් පමණයි කියන එක. ලොකු මුදලක් ගෙවන්න ඉතිරිව තිබියදී ලංකාව ගෙවන්නේ අඩු කූපන් පොලියක්. වැඩි කූපන් පොලියක් ගෙවන්නේ ණයෙන් සැලකිය යුතු කොටසක් ගෙවා ඉවර කළාට පස්සේ ඉතිරි වී තිබෙන කොටසට පමණයි.

පහත තිබෙන්නේ ඩොලර් 100,000ක ආයෝජනයක් සඳහා විදේශ විකල්පය යටතේ ගෙවිය යුතු කූපන් පොලී මුදල් පිළිබඳ දළ ඇස්තමේන්තුවක්.

2025 - $ 2524.40

2026 - $ 2524.40

2027 - $ 2524.40

2028 - $ 2878.33

2029 - $ 2704.82

2030 - $ 2531.30

2031 - $ 2287.48

2032 - $ 2043.65

2033 - $ 4031.26

2034 - $ 3396.71

2035 - $ 2762.16

2036 - $ 1857.57

2037 - $ 928.79

මෙහි සඳහන් ගණන් සියල්ලම සියයට සියයක්ම නිවැරදි නැහැ. මේවා ආසන්න දළ ඇස්තමේන්තු පමණයි. නමුත් විශාල වැරැද්දක් නැහැ. හෙට (දෙසැම්බර් 16) විස්තර හරියටම ප්‍රකාශයට පත් කළ පසුව හරියටම ගණන් දැනගන්න පුළුවන්. ඒ වගේම දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ඩොලර් අගය වෙනස් වන ආකාරය අනුව මෙම ගෙවීම් අඩු හෝ වැඩි විය හැකියි. ඒ පිළිබඳව මේ සටහනෙහි කතා කර නැහැ. 

Saturday, December 14, 2024

ණය ආපසු ගෙවිය යුත්තේ කවදාද?


ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමෙන් පසුව ජාත්‍යන්තර ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය ආපසු ගෙවිය යුත්තේ කවදාද? මෙය කීප දෙනෙක්ම අසා තිබුණු ප්‍රශ්නයක්.

ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේදී ණයහිමියන්ට විකල්ප දෙකක් ලබා දුන්නා. එකක් විදේශිකයින් සඳහා විකල්පය. දෙවැන්න දේශීය ආයෝජකයින් සඳහා විකල්පය. නමුත්, දේශීය හෝ විදේශීය ආයෝජකයින් ඕනෑම කෙනෙකුට මේ විකල්ප දෙකෙන් ඕනෑම එකක් තෝරා ගැනීමේ අවස්ථාව තිබුණා.

දැනට අප දන්නා කරුණු අනුව මුළු ජාත්‍යන්තර ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ප්‍රමාණයෙන් 98%ක් ඔය ක්‍රම දෙකෙන් එකකට ප්‍රතිව්‍යුහගත වෙනවා. එක් එක් ක්‍රමයට ප්‍රතිව්‍යුහගත වන ප්‍රමාණය තවම හරියටම කියන්න බැරි වුනත්, දේශීය විකල්පය ඉල්ලා ඇති ප්‍රමාණය ආසන්න වශයෙන් 10%ක් පමණ විය හැකියි. වැඩි දෙනෙකු ඉල්ලා තිබෙන්නේ විදේශිකයින් සඳහා විකල්පය බව හිතාගන්න අමාරු නැහැ.

මේ එක් එක් විකල්පය තෝරාගත් ණයහිමියෙකුට තමන්ගේ ණය ආපසු ලැබෙන්නේ කවර ආකාරයකින්ද?

විදේශිකයින් සඳහා විකල්පය තෝරාගත් ණයහිමියෙකුට තමන් විසින් ආයෝජනය කර ඇති ඩොලර් 100,000ක මුදලක් ආපසු ලැබෙන්නේ පහත ආකාරයටයි.

2029 - $ 5,179.50

2030 - $ 5,179.50

2031 - $ 6,773

2032 - $ 6,773

2033 - $ 6,773

2034 - $ 6,860

2035 - $ 6,860

2036 - $ 9,522

2037 - $ 9,526

2038 - $ 9,526

එකතුව - $ 72,972

(ඉතිරි ඩොලර් 27,028 ආපසු නොලැබේ.)

දේශීය විකල්පය තෝරාගත් ණයහිමියෙකුට තමන් විසින් ආයෝජනය කර ඇති ඩොලර් 100,000ක මුදලක් ආපසු ලැබෙන්නේ පහත ආකාරයටයි.

2029 - $ 5,040

2030 - $ 5,040

2031 - $ 5,040

2032 - $ 5,040

2033 - $ 7,560

2034 - $ 7,560

2035 - $ 7,560

2036 - $ 7,560

2037 - $ 7,560

2038 - $ 5,040

එකතුව - $ 63,000

(තවත් ඩොලර් 30,000කට සමාන මුදලක් රුපියල් වලින් ආපසු ලැබෙන අතර ඉතිරි ඩොලර් 7,000 ආපසු නොලැබේ.)

මෙම ගෙවීම් රටේ ආර්ථික වර්ධනය ඇතුළු කරුණු ගණනාවක් අනුව අඩු හෝ වැඩි විය හැකියි. ඒ ගැන පසුවට. 

කෙසේ වුවත්, එක් දෙයක් පැහැදිලි විය යුතුයි. ඒ, 2029 තෙක් ණය ආපසු ගෙවීමක් සිදු නොවන බව සහ 2029 හා 2030 වසර වලදීද ආපසු ගෙවිය යුත්තේ වසරකට මුළු ණය ප්‍රමාණයෙන් 5%ක් පමණ බවයි. ඒ නිසා, මේ ණය ආපසු ගෙවන්නට යද්දී රටේ ආර්ථිකය නැවත කඩා වැටෙනවා කියන එක පදනමක් නැති කතාවක්.

ඒ වගේම, ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කර අවසන් වීමෙන් පසුව ක්ෂණිකව නැවත ණය ආපසු ගෙවිය යුතු නැහැ. එහෙත්, දැනට ගෙවීම නවත්වා ඇති පොලී ගෙවන්නට පටන් ගන්න සිදු වෙනවා. ඒ වගේම, පසුගිය කාලය තුළ පැහැර හැර ඇති පොලී ගෙවීම්ද කොටස් වශයෙන් ගෙවන්නට සිදු වෙනවා. මේ සඳහා යම් විදේශ විණිමය ප්‍රමාණයක් වැය වනු ඇති නමුත් එම ප්‍රමාණය දරාගත නොහැකි තරම් විශාල ප්‍රමාණයක් නෙමෙයි.

මීට අමතරව, ඉදිරි වසර තුළ වාහන ආනයනය වෙනුවෙන්ද විදේශ විණිමය වැය කරන්නට සිදු වෙනවා. මේ හේතු දෙක නිසා රටේ විදේශ විණිමය අවශ්‍යතා ඉහළ යනවා වගේම ඒ හේතුවෙන් විණිමය අනුපාතය තරමක් ඉහළ යා හැකියි. කොපමණකින්ද යන්න තීරණය වන්නේ රටට ලැබෙන විදේශ විණිමය කොපමණ වර්ධනය වේද යන්න මතයි. 

ඉල්ලුම හා සැපයුම මත තීරණය වන ඩොලරයක මිල නිශ්චිතව පුරෝකථනය කළ නොහැකියි. එහෙත්, ඉල්ලුම වැඩි වන බව පැහැදිලි නිසා යම් ඉහළ යාමක් අපේක්ෂා කළ හැකියි. එම වැඩිවීම හෙමිහිට මිස එකවර සිදු වෙන එකක් නැහැ. එමෙන්ම කැපී පෙනෙන විශාල වැඩිවීමක් සිදු වීමට තරම් හේතු පෙනෙන්නේත් නැහැ. 

Friday, December 13, 2024

බැඳුම්කර හුවමාරුව සඳහා ඉල්ලුම

ශ්‍රී ලංකාව විසින් ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සඳහා ඉදිරිපත් කළ ඩොලර් මිලියන 12,550ක මුහුණත වටිනාකම් සහිත ජාත්‍යන්තර ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර 11කින් 96%ක ප්‍රමාණයක අයිතිය හිමි පුද්ගලයින් හෝ ආයතන විසින් ස්වේච්ඡාවෙන් එම බැඳුම්කර හුවමාරු කර ගැනීම සඳහා අයදුම් කර තිබෙනවා. 

මෙම බැඳුම්කර වලින් දහයකම හිමිකරුවන් අතරින් "අවශ්‍ය අවම ප්‍රමාණය" එම බැඳුම්කර හුවමාරු කර ගැනීම සඳහා අයදුම් කර ඇති බැවින් අදාළ බැඳුම්කර හිමි, එහෙත් හුවමාරුව සඳහා අයදුම්කර නොමැති, ණයහිමියන්ගේ බැඳුම්කරද ඔවුන්ගේ කැමැත්ත රහිතව ඒක පාර්ශ්වික ලෙස ප්‍රතිව්‍යුහගත කළ හැකියි. අදාළ බැඳුම්කර නිකුත් කර තිබෙන්නේ එවැනි කොන්දේසියක් සහිතවයි.

කෙසේ වුවත් එක් බැඳුම්කරයක්, එනම් 2022 ජූලි 25 දින කල් පිරුණු ඩොලර් බිලියනයක බැඳුම්කරය, එලෙස ඒක පාර්ශ්වික ලෙස ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සඳහා අවශ්‍ය වන අවම අනුමැතිය ලැබී නැහැ. ඒ නිසා, එම බැඳුම්කරය හිමි, එහෙත් හුවමාරුව සඳහා අයදුම්කර නැති, අයගේ බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමට ශ්‍රී ලංකා රජයට ඉඩ සැලසෙන්නේ නැහැ. 

මෙම කොටස ඉවත් කළ පසු ඉතිරි 98%ක පමණ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ප්‍රමාණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කළ හැකියි. එම ප්‍රමාණයට කැමැත්තෙන් හුවමාරු කෙරෙන 96%ක් සහ බහුතර කැමැත්ත මත පදනම්ව හුවමාරු කෙරෙන තවත් 2%ක බැඳුම්කර ප්‍රමාණයක් ඇතුළත්.

හුවමාරු නොකෙරෙන කොටසේ ප්‍රධාන වශයෙන්ම තිබෙන්නේ හැමිල්ටන් රිසර්ව් බැංකුව සතු ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර විය යුතුයි. ඒ සම්බන්ධව, අධිකරණ ක්‍රියාමාර්ග හරහා පසුව ගනුදෙනු බේරාගන්නට සිදු වෙනවා. 

ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය අති සාර්ථක ලෙස අවසන් වේ!


ශ්‍රී ලංකාව විසින් ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය කිරීමේ පළමු පියවර ලෙස එම බැඳුම්කර අලුතෙන් නිකුත් කෙරෙන බැඳුම්කර සමඟ හුවමාරු කර ගැනීම සඳහා අයදුම් කිරීමට ලබා දී තිබුණු කාලය ඊයේ (දෙසැම්බර් 12) දිනයෙන් අවසන් වුනා. දැනට පෙනී යන පරිදි මෙම හුවමාරුව සඳහා විශාල ඉල්ලුමක් පැවතී ඇති අතර මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස එම ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර වලින් 98%ක් පමණම හුවමාරු වීමට නියමිතයි. 

මේ අනුව, ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය මෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවේ සමස්ත ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණ ක්‍රියාවලියම අවසානයකට පැමිණෙමින් තිබෙනවා. ලැබී ඇති අයදුම්පත් විමර්ශනය කිරීමෙන් පසුව, බැඳුම්කර හුවමාරුව පිළිබඳ අවසන් තීරණ දෙසැම්බර් 16 වන දින දැනුම් දෙනු ලැබීමට නියමිතව ඇති අතර, පැරණි බැඳුම්කර අවලංගු කර ඒ වෙනුවට අලුත් බැඳුම්කර නිකුත් කිරීම දෙසැම්බර් 20 දින සිදු වෙනවා.

මෙසේ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය තවත් සතියක් ඇතුළත අවසන් වීමෙන් පසුව, ඉදිරි වසර එළැඹෙද්දී ශ්‍රී ලංකාවට තව දුරටත් ණය පැහැර හැර ඇති රටක් ලෙස ලෝකය ඉදිරියේ පෙනී සිටින්නට සිදු වන්නේ නැහැ. එමෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවේ ණය ශ්‍රේණිගත කිරීම්ද ඉතා ඉක්මණින් ඉහළ යාමට නියමිතයි. 

ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය කිරීම ඉදිරි වසර දක්වා කල් යාමේ අවදානම සලකා බලමින්, අතුරු අයවැයෙන් ඒ සඳහා රුපියල් ට්‍රිලියන තුනක ප්‍රතිපාදන වෙන් කිරීමක් සිදු කළා. දැන් එම ප්‍රතිපාදනය ප්‍රයෝජනයට ගැනීමට අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. ඒ අනුව, ඉදිරි වසරේ පළමු මාස හතර ඇතුළත රජයට අලුතෙන් ණය ලෙස ලබා ගන්නට සිදු වෙන්නේ රුපියල් ට්‍රිලියනය නොඉක්මවන මුදලක් පමණයි.

ශ්‍රී ලංකා රජයට එරෙහිව නඩු පවරා ඇති හැමිල්ටන් රිසර්ව් බැංකුව මෙම බැඳුම්කර හුවමාරුවට කෙසේ ප්‍රතිචාර දක්වා ඇත්දැයි පැහැදිලි නැහැ. ඇතැම් විට හුවමාරුව සඳහා අයදුම්කර නොමැති 2% කොටස තුළ සිටින්නේ එම බැංකුව විය හැකියි. 

Monday, December 9, 2024

ප්‍රතිලෝම යමක Won’t lovers revolt now?


කලින් සටහනේ Palindrome සහ Ambigram ගැන විස්තර කළානේ. Palindrome එකක් වමේ සිට දකුණට කියෙවුවත්, දකුණේ සිට වමට කියෙවුවත් කියැවෙන්නේ එකම විදිහටයි. හැබැයි Palindrome එකක් දෘශ්‍යමාන ලෙස සමමිතික බවක් එයින් අදහස් වෙන්නේ නැහැ. ඊට හේතුව,  Palindrome එකක අකුරු එක එක වෙන වෙනම ගත් විට ඒ සෑම එකක්ම අනිවාර්යයෙන්ම සමමිතික නොවීම. එවැනි සමමිතියක් තිබේනම් Palindrome එකක්  Ambigram එකක්ද වෙනවා. නමුත් Ambigram එකක් හැම විටම Palindrome එකක් විය යුතු නැහැ.

සමමිතික අකුරු පමණක් තිබෙන "MOM" හා "WOW" Palindrome වගේම Ambigramද වෙනවා. මෙවැනි සිංහල වචනයකට නිදර්ශනයක් ලෙස "පිංපි" කියන එක පෙන්වන්න පුළුවන්. වචනය හරි මැදින් සිරස් අතට ඉරක් ඇන්දොත් දෙපැත්ත සමමිතිකයි. ඒ නිසා, එම සිරස් රේඛාව වටා මෙවැනි වචනයක් අඩංගු ත්‍රිමාණ රූපයක් අංශක 180කින් කැරකෙවුවොත් පෙනෙන්නේ මුල් රූපයමයි. 

හැබැයි "ප" අකුර සමමිතික නැත්නම් මේ වැඩේ වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, සමමිතික ලෙස "ප" නිරූපණය වන ෆොන්ට් එකක් ගත්තොත් පමණයි මෙය Ambigram එකක් වෙන්නේ. මේ විදිහටම "mom", "noon" වගේ වචනත් Ambigram ලෙස නිරූපණය කරන්න පුළුවන්.  ඒ සඳහා "m" "n" සමමිතික ලෙස ලියන්න වෙනවා. 

"SOS" වැනි වචනයක් හරි මැදින් අඳින සිරස් හෝ තිරස් රේඛාවක් වටා භ්‍රමණය කර ඒ රූපයම ගන්න බැහැ. නමුත් වචනය මැදින් ලබ්බකව ඇඳිය හැකි රේඛාවක් වටා අංශක 180ක් කරකවලා ඒ රූපයම ලබා ගන්න පුළුවන්. ඒ නිසා එයත් Ambigram එකක්. "pod" වැනි වචනයක් Palindrome එකක් නොවුනත්, එම වචනය මැදින් ලබ්බකව ඇඳිය හැකි රේඛාවක් වටා අංශක 180ක් කරකවලා ඒ රූපයම ලබා ගන්න පුළුවන් නිසා එයත් Ambigram එකක්. Ambigram කියන වචනයත් Ambigram එකක් වෙන විදිහට නිරූපනය කළ හැකියි. අවශ්‍යනම් විකිපීඩියා පිටුවට ගිහින් බලන්න. 

Ambigram එකක තිබෙන්නේ අකුරු වලින් හැදුනු වචනයක් වුනත් සාමාන්‍යයෙන් එම අකුරු සහ වචනය විශේෂ  ආකාරයකට ලිවුවොත් පමණයි Ambigram එකක් වෙන්නේ. නමුත් Palindrome එකකට ඒ ප්‍රශ්නය නැහැ. Palindrome එකක සමමිතිය පරීක්ෂා කෙරෙන්නේ අකුරෙන් අකුර වෙන වෙනම අරගෙනයි. ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ ප්‍රචලිත Palindrome ගණනාවක් තිබෙනවා. පහත තියෙන්නේ ඒවායින් කීපයක්.

Borrow or rob?

Never odd or even.

Now, sir, a war is won!

Won’t lovers revolt now?

ඔය විදිහට දෙපැත්තෙන්ම කියවිය හැකි ප්‍රචලිත සිංහල වචන බොහෝ ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. උදාහරණ විදිහට "වඩුමඩුව", "රතු වතුර", "නාගොඩ ගොනා" ආදිය පෙන්විය හැකියි. පැරණි සිංහල සාහිත්‍යයට ගියොත් කව් සිළුමිණ, කව්මිණි මල්දම වැනි පොත් වල යොදාගෙන තිබෙන විවිධ කාව්‍යාලංකාර අතරින් එක ප්‍රවර්ගයක් ප්‍රතිලෝම යමක ලෙස හැඳින්වෙනවා. ප්‍රතිලෝම යමකයක් කියා කියන්නේ Palindrome එකක් ලෙස පබඳිනු ලැබූ කවියක්. 

"නී පිපි වී ලද වනත- දලදර පවන විනි ලෝ - ලෝ නිවි නව පරද ලද- තනව දල වී පිපිනී"

"දසත පවන සසල මද ද දලසර ලප ගන සරන ද දනරස නග පල රස ල ද දද මලසස නවපත ස ද"

"නව දල ලද වන 
මී පවන නවප මී
සදලව වල දස 
නී තනන නනත නී"

(මම සිංහල භාෂා විශේෂඥයෙක් නොවන නිසා වැරදි තියෙන්න පුළුවන්)

අවුරුදු තුන හතරකට කලින්, සිංහල ජන සංගීතය ගැන කතා කරද්දී අමතක කළ නොහැකි, ලංකාවේ ගායකයෙක් ඇමරිකාවේ සංචාරයකට ආවා. ඒ ආපු වෙලාවේ, විවේකීව හිටපු හවස් වෙලාවක, ලංකාවේ පැරණි සාහිත්‍යයේ සහ ජන කවි වල දැකිය හැකි විවිධ කාව්‍යාලංකාර පිළිබඳව ඔහු යම් විස්තර කිරීමක් කළා. ලොකු දෙයක් දන්නේ නැතත්, ඔය මැද්දට මමත් දැනගෙන හිටපු දේවල් කිහිපයක් එකතු කළා. ඔය අවස්ථාවේදී ඔහු මට යෝජනාවක් කළා පුලුවන්නම් ප්‍රතිලෝම යමකයක් විදිහට යම් පබැඳුමක් කරන්න උත්සාහ කරන්න කියලා.

ඇත්තටම ඔය කතාබහ සිදු වෙද්දී මම "ප්‍රතිලෝම යමක" කියන වචනය දැනගෙන හිටියේ නැහැ. ඒ කතාබහේදී එම වචනය භාවිතා වුනෙත් නැහැ. සාකච්ඡාව ගියේ ඔය වචනය නැතුව "දෙපැත්තෙන්ම කියැවිය හැකි" කියන තැන ඉඳලා. පසුව මේ ගැන විපරම් කරද්දියි ප්‍රතිලෝම යමක ගැන දැනගන්න ලැබුණේ.

කොහොම වුනත් ඔය කතාබහෙන් ලැබුණු උත්තේජනය නිසා මම පසු අවස්ථාවක ඔය විදිහේ පබැඳුමක් කරන්න උත්සාහ කළා. මේ වෙනුවෙන් ඒ වෙලාවේ යම් මහන්සියක් දැරුවත් පසුව අනෙකුත් වැඩ එක්ක එය අමතක වෙලා ගියා. නැවත ඒ ගැන මතක් වුනේ AᗺBA ලිපිය ලියද්දී. 

හරි පිළිවෙලකට සංරක්ෂණය කර නොතිබුණු නිසා ලියපු පද ටික නැවත හොයා ගන්නත් යම් මහන්සියක් වෙන්න සිදු වුනා. යම් කාලයක් යොදවපු වැඩක් නිසා සංරක්ෂණය කිරීමේ අරමුණීන් මෙහි පළ කරනවා.

බාල ලමා (ළමා) මාල ලබා කරන නරක සේවෙ වෙසේ
සේවෙ වෙසේ කරන නරක බාල ලමා (ළමා) මාල ලබා

ලාබ බලා මාද දමා රාජ කලෝ (කළෝ) ලෝක ජරා
රාජ කලෝ (කළෝ) ලෝක ජරා මාද දමා ලාබ බලා

මේක සදා දාස කමේ
මේක සදා දාස කමේ

මිහි හිමි දන නද යටටය යටටය
යටටය යටටය දන නද මිහි හිමි

සිරි ලක කල (කළ) රිසි යටටය යටටය
යටටය යටටය සිරි ලක කල  (කළ) රිසි

මේක සදා දාස කමේ
මේක සදා දාස කමේ

කාමදේව සේ වාසේ හේලෙ ලෙහේ වදේ මකා
කාමදේව හේලෙ ලෙහේ සේවා සේ වදේ මකා

පාද දපා කාවි විකා හීන නහී දාහ හදා
දාහ හදා හීන නහී කාවි විකා පාද දපා

දීම බලෝ ලෝබ මදී දනේ මගෙම මටම නේද
දනේ මටම මගෙම නේද දීම බලෝ ලෝබ මදී

මේක සදා දාස කමේ
මේක සදා දාස කමේ

රාජ සබා බාස ජරා නේක දනා නාද කනේ (කණේ)
නේක දනා නාද කනේ (කණේ) රාජ සබා බාස ජරා

ලෝක දවා වාද කලෝ (කළෝ) මේක සදා දාස කමේ
මේක සදා දාස කමේ ලෝක දවා වාද කලෝ (කළෝ)

මේක සදා දාස කමේ
මේක සදා දාස කමේ

මිහි හිමි දන නද යටටය යටටය
යටටය යටටය  දන නද මිහි හිමි

සිරි ලක කල (කළ) රිසි යටටය යටටය
යටටය යටටය සිරි ලක කල (කළ) රිසි

මේක සදා දාස කමේ
මේක සදා දාස කමේ

මිය යමි මිය යමි මිය යමි මිය යමි
මිය යමි මිය යමි මිය යමි මිය යමි

හ්ම්...ම්හ්...

වේගෙ ගෙවේ මල (මළ) කෝලම වේගෙ ගෙවේ!
වේගෙ ගෙවේ මල (මළ) කෝලම වේගෙ ගෙවේ!!

(මේ සමඟ පළ කරන රූපය කරතොට හිමියන්ගේ බාරස කාව්‍යයේ ගර්හ චක්‍රය. මෙය වමේ සිට දකුණට, දකුණේ සිට වමට, උඩ සිට පහළට මෙන්ම පහළ සිට උඩටද කියැවිය හැකි පරදී සකස් කර තිබෙනවා.)

Sunday, December 8, 2024

වම දකුණ පැටලවූ AᗺBA

මෑතකදී AЯRIVAL FROM SWEDEN සංගීත කණ්ඩායම ලංකාවට පැමිණීම නිසා ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකුගේ AᗺBA සංගීත කණ්ඩායම පිළිබඳ වූ මතකය අලුත් වුනා කියා මම හිතනවා. AЯRIVAL FROM SWEDEN සංගීත කණ්ඩායම AᗺBA සංගීත කණ්ඩායම අනුකරණය කරන සංගීත කණ්ඩායම් සියයකට වැඩි ප්‍රමාණය අතරින් වඩාත්ම ජනප්‍රිය සංගීත කණ්ඩායමක්. 

AᗺBA සංගීත කණ්ඩායම කාලයක් ලෝකයේ ජනප්‍රියම සංගීත කණ්ඩායමක්. ඒ වගේම, මේ සංගීත කණ්ඩායම ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් එවකට දැන සිටි බටහිර සංගීත කණ්ඩායම් අතළොස්සෙන් එකක් කියා කියන්නත් පුළුවන්. 

AᗺBA සංගීත කණ්ඩායමේ ස්වර්ණමය යුගය හැත්තෑව දශකය කියා කිව හැකි වුවත්, මට පෞද්ගලිකවව AᗺBA සංගීත කණ්ඩායම සම්මුඛ වූයේ එම දශකයේ අවසන් කාලයේදී විය යුතුයි. ලංකාවේ තවත් බොහෝ දෙනෙකුට මෙන්ම මටත් ඒ කාලයේ ඉංග්‍රීසි සිංදුවක් අහන්න තිබුණු එකම ක්‍රමය වූයේ ගුවන් විදුලියේ ඉංග්‍රීසි සේවයයි. 

ආසන්න වශයෙන් ඔය කාලයේදී රූපවාහිණිය ව්‍යාප්ත වුනා. මුල් කාලයේදී රූපවාහිනි කාලයෙන් සැලකිය යුතු කොටසක් වෙන් වී තිබුණේ ඉංග්‍රීසි සංගීත වැඩසටහන් ඇතුළු ඉංග්‍රීසි මාධ්‍ය වැඩ සටහන් වලටයි. ඒ වෙද්දී සිංහල වැඩ සටහන් විශාල ලෙස නිෂ්පාදනය වුනේ නැහැ. ඔය කාලයේදී, ඒ කියන්නේ අසූව දශකයේ මුල් කාලයේදී, AᗺBA සංගීත කණ්ඩායම ගුවන් විදුලිය හරහා මෙන්ම රුපවාහිණිය හරහාද ඉදහිට හෝ හමු වුනා කියා මම හිතනවා.

මීට සමාන්තරව ලංකාවේ ව්‍යාප්ත වූ කැසට් වෙළඳපොළක්ද තිබුණා. මගේ මතකය වනුයේ AᗺBA වැනි ජනප්‍රිය බටහිර සංගීත කණ්ඩායම් වල ගීත ඔය යුගයේදී කැසට් පට ලෙසද ලංකාවේ අලෙවි වූ බවයි. මේ ගැන දැන් සිතා බලද්දී පෙනී යන්නේ මෙවැනි කැසට් පට ලංකාව තුළ ප්‍රති නිෂ්පාදනය කළ "හොර කොපි" විය යුතු බවයි.

මෙවැනි කැසට් පටයක් හොයා ගෙන මිල දී ගැනීමට විකල්පයක් වූයේ රෙකෝඩ් බාර් එකකින් හිස් කැසට් පටයක් මිල දී ගෙන අවශ්‍ය සිංදු ලැයිස්තුව රෙකෝඩ් කර ගැනීමයි. මෙහිදී එක් ගීතයකට යම් මුදලක් ගෙවිය යුතු වුනා. මෙහි වූ වාසිය තමන් කැමති සිංදු ලැයිස්තුවක් රෙකෝඩ් කර ගත හැකි වීමයි. කඩෙන් සෘජුව මිල දී ගන්නා කැසට් පට වල අදාළ ගායකයාගේ හෝ සංගීත කණ්ඩායමේ කැමති ගීත වගේම ඒ තරම් කැමැත්තක් නැති ගීතත් කලවමේ තිබුණා. මේ අයුරින් මා සතු වූ රෙකෝඩ් කරගත් ඉංග්‍රීසි සිංදු කැසට් පටයක AᗺBA සිංදු කිහිපයක්ද තිබුනා.  

AᗺBA සංගීත කණ්ඩායමේ සිංදු අහනවාට අමතරව විවිධ පුවත්පත් හා සඟරා ආදියේ මෙම සංගීත කණ්ඩායම පිළිබඳ තොරතුරු පළ වූ අවස්ථාද තිබුණා. එසේ එම සංගීත කණ්ඩායම ගැන තොරතුරු පළ වූයේ ඉංග්‍රීසි පුවත්පත් හා සඟරා ආදියේ පමණක් නෙමෙයි. සිංහල පුවත්පත් හා සඟරා ආදියේද මෙවැනි තොරතුරු පළ වුනා. ඒ නිසා, AᗺBA සිංදු ගැන පමණක් නොව AᗺBA සංගීත කණ්ඩායම ගැනද ලංකාවේ සැලකිය යුතු පිරිසක් දැනගෙන සිටියා කියා මම හිතනවා.

AᗺBA සිංදු වගේම AᗺBA නමද හොඳින් මතක හිටින නමක්. ඊට හේතුව ඒ නම ලියන අපූරු ආකාරය සහ විශේෂයෙන්ම එහි ඇති සමමිතියයි. එම සංගීත කණ්ඩායම තුළද මෙම සමමිතිය දැකගත හැකි වුනා. දැන් AᗺBA අනුකරණය කරන AЯRIVAL FROM SWEDEN වැනි සංගීත කණ්ඩායම් වල දැකිය හැකි විශේෂ ලක්ෂණයක් වන්නේද මෙම සමමිතිය එලෙසම පවත්වා ගෙන යාමයි. 

AᗺBA සංගීත කණ්ඩායමේ සාමාජිකයින් සිවු දෙනෙකු සිටි අතර ඔවුන්ගෙන් දෙදෙනෙකු පිරිමින්ද ඉතිරි දෙදෙනා ගැහැණුන්ද වුනා. මැද අකුරු දෙකෙන් සංකේතවත් වන්නේ පිරිමි සාමාජිකයින් දෙදෙනා. අන්ත වල අකුරු දෙකෙන් අදහස් වන්නේ ගැහැණු සාමාජිකයින් දෙදෙනා. ඔවුන් විවාහක යුවල දෙකක්වද සිටියා.

ඒ වගේම, මේ අකුරු වලින් ඔවුන්ගේ නම් නිරුපණය වෙනවා. පිරිමි දෙදෙනා Björn (බියෝන්) සහ Benny (බෙනී). මුලින්ම එකට එකතු වී වැඩ කරන්න පටන් ගන්නේ මේ B අකුරු දෙකයි. ඒ හැටේ දශකයේදී. එම දශකය අවසන් වෙද්දී ඔවුන්ගේ සහකාරියන් වන A අකුරු දෙක, එනම් Agnetha (අහ්නීතා) සහ Anni-Frid (අනිෆ්‍රිඩ් හෙවත් ෆ්‍රිඩා), එකතු වීමෙන් AᗺBA සංගීත කණ්ඩායම හැදෙනවා. 

බියෝන් සහ අහ්නීතා 1971දී විවාහ වෙනවා. 1979දී ඔවුන්ගේ විවාහය දික්කසාදයකින් කෙළවර වෙනවා. අවිවාහක සහකරුවන් සේ එකට ජීවත් වන බෙනී සහ ෆ්‍රිඩා විවාහ වෙන්නේ 1978දී. 1981දී ඔවුන්ගේ විවාහයද දික්කසාදයකින් අවසන් වෙනවා. මේ ආකාරයෙන් පෞද්ගලික ජීවිතයේ සම්බන්ධතා බිඳී යද්දී AᗺBA සංගීත කණ්ඩායමද බිඳී යනවා. ඒ 1981දී පමණ. ඊට පෙර දශකයක පමණ කාලය AᗺBA සංගීත කණ්ඩායමේ ස්වර්ණමය යුගය සේ සැලකිය හැකියි. 

සිංහල, ඉංග්‍රීසි වැනි භාෂා කියවන්නේ වමේ සිට දකුණටයි. අරාබි වැනි ඇතැම් භාෂා දකුණේ සිට වමට කියවනවා. AᗺBA නමෙහි විශේෂත්වය වන්නේ එය වමේ සිට දකුණට මෙන්ම දකුණේ සිට වමටද කියවිය හැකි වීමයි. මෙවැන්නක් Ambigram යන නමින් හඳුන්වනවා. Ambigram එකක් වීමට එය ලියන ආකාරයේ සමමිතිය බලපානවා. ABBA ලෙස නොලියා AᗺBA ලෙස ලියන්නේ මේ සමමිතිය ගන්නයි.

මේ අයුරින් B අකුරේ පැත්ත වෙනස් නොකර නියම විදිහටම ලිවුවොත් එය Palindrome එකක්. Palindrome එකක් වමේ සිට මෙන්ම දකුණේ සිටද කියවිය හැකියි. එහෙත්, අකුරෙන් අකුර එකින් එක ගෙන කියවිය යුතුයි. Palindrome එකක් Ambigram එකක්ද වෙන්නේ අඩංගු අකුරු සියල්ලම සමමිතිකනම් පමණයි. 

සිංහල අකුරු මෙන් නොව ඉංග්‍රීසි අකුරු විශාල ප්‍රමාණයක් සමමිතිකයි. ඒ වගේම, ඇතැම් අකුරු වල පැත්ත මාරු කිරීමෙන් වෙනත් අකුරක් හදාගන්න පුළුවන්. b පැත්ත මාරු කළ විට d. ඒ වගේම, p පැත්ත මාරු කළ විට q. සිංහල අකුරු වල මේ ලක්ෂණය නැහැ. සිංහල අකුරු අතරින් සමමිතික අකුරු වන්නේ ප, පි, ෆ, ෆි, ඝ වැනි අකුරු කිහිපයක් පමණයි. ඒ නිසා, සිංහල Palindrome හදා ගැනීම ඒ තරම්ම අමාරු නැතත් සිංහල Ambigram හදන එක ටිකක් අමාරු වැඩක්. "පිංපි" වැනි වචනයක මෙම සමමිතිය දකින්න පුළුවන්. 

AᗺBA සංගීත කණ්ඩායම හදද්දී ස්වීඩනයේ එනමින් ටින් මාළු ව්‍යාපාරයක් තිබුනා. ඒ නිසා එම සන්නාමයේ අයිතිය තිබුණේ අදාළ සමාගමටයි. කෙසේ වුවත්, AᗺBA සංගීත කණ්ඩායමට මෙම සන්නාමය භාවිතා කිරීමට දීමට එම සමාගම එකඟ වුනා. දැන් මේ සන්නාමය අයිති AᗺBA සංගීත කණ්ඩායමටයි.

AᗺBA සංගීත කණ්ඩායම ලොව පුරා ජනප්‍රිය වීම සහ පසුව එම කණ්ඩායම බිඳ වැටීම හේතුවෙන් "AᗺBA උපහාර සංගීත කණ්ඩායම්" යනුවෙන් සංගීත කණ්ඩායම් මාදිලියක් ලොව පුරා බිහි වුනා. ඇමරිකාවේ, බ්‍රිතාන්‍යයේ, ස්වීඩනයේ මෙන්ම තවත් රටවල් වල මෙවැනි සංගීත කණ්ඩායම් සිය ගණනක් තිබෙනවා. ලංකාවට පැමිණි AЯRIVAL FROM SWEDEN සංගීත කණ්ඩායම ඒ අතරින් ප්‍රමුඛතම කණ්ඩායමක් සේ සැලකෙනවා. උපහාර සංගීත කණ්ඩායම් කියා කීවත් මෙවැනි සංගීත කණ්ඩායම් විසින් කරන්නේ AᗺBA අනුකරණය කරමින් එම සංගීත කණ්ඩායමේ ජනප්‍රිත්වය මුදල් කර ගැනීමයි.

මෙවැනි උපහාර සංගීත කණ්ඩායම් වලට එරෙහිව AᗺBA සංගීත කණ්ඩායම විසින් වරින් වර නඩු පවරා ඇති අතර සිය සංගීත කණ්ඩායමේ නමේ කොටසක් ලෙස ABBA යන්නට කිට්ටු නමක් යොදාගත් ඇතැම් සංගීත කණ්ඩායම් වලට පසුව නම වෙනස් කරගන්නට සිදු වී තිබෙනවා. එහෙත්, BANDABBA, ABBAFAB, ABBAMANIA ආදී කිට්ටුවෙන් යන නම් මෙවැනි සංගීත කණ්ඩායම් වල නම් ලෙස දැනටත් භාවිතා වෙනවා. 

ලංකාවට පැමිණි AЯRIVAL FROM SWEDEN සංගීත කණ්ඩායමේ නමෙහි ABBA යන්න නැහැ. ඔවුන්ගේ ප්‍රචාරක දැන්වීම් වල ABBA යන නම යොදාගෙන තිබුණත්, එම නම AᗺBA ලෙස ප්‍රචාරය කෙරුණේ නැහැ. ඒ නිසා, ලංකාවේදී දැකිය හැකි වූයේ වමෙන් පමණක් කියවිය හැකි, දකුණෙන් කියවිය නොහැකි නමක්. එය Palindrome එකක් වුනත් Ambigram එකක් වුනේ නැහැ.

මෙම සංගීත කණ්ඩායම ලංකාවට පැමිණීම විශේෂ අවධානයට යොමු වූයේ ආණ්ඩුවේ සහ ආණ්ඩු පක්ෂයේ ලොක්කන් සඳහා එහි විශේෂ මේසයක් වෙන් වීමයි. මෙම සිද්ධිය සමාජ ජාලා වල විශාල ලෙස කතාබහට ලක් වුවත්, එයින් ආණ්ඩුව කලබල වූ බවක් පෙනුනේ නැහැ. මා හිතන විදිහට මෙහිදී වුයේ සමාජ ජාල වල සිදු වූ ප්‍රචාරයන් ආණ්ඩුවේ දේශපාලනික අවශ්‍යතා සමඟ සමාපත වීමයි. 

පැවති ජාතික මැතිවරණ වලට පෙර මෙන්ම දැනටත් ආණ්ඩු විරෝධීන් විසින් සිදු කරන බැලු බැල්මට ආණ්ඩු විරෝධී ප්‍රචාරක කටයුතු බොහොමයකින් ඇත්තවශයෙන්ම සිදු වන්නේ ආණ්ඩුවට අවශ්‍ය දෙයයි. රනිල් වික්‍රමසිංහ ජනාධිපතිව සිටියදීද මෙවැනි තත්ත්වයක් දැකිය හැකි වුනා.

ලංකාවේදී ABBA නම දකුණෙන් නොකියවී වමෙන් පමණක් කියැවුණු අයුරින්ම, ආණ්ඩුවට එරෙහිව කරන දකුණේ ප්‍රචාර බොහොමයක්ද වමෙන් කියවා කරන විවේචනයි. ආණ්ඩුවේ ඉහළ තට්ටුවෙන් කොටසක් AЯRIVAL FROM SWEDEN ප්‍රසංගයට සහභාගී වී සිදු කළේ බොහෝ දෙනෙකුගේ, විශේෂයෙන්ම ආණ්ඩු විරෝධී කඳවුරේ, වම දකුණ පැටලවීමයි. ඒ උපක්‍රමය සාර්ථක වුනා. 

මෙය ආණ්ඩුව විසින් බොහෝ දෙනෙකුගේ වම දකුණ පටලවනු ලැබූ එකම අවස්ථාව නෙමෙයි. මැතිවරණ වලට පෙර සිටම මෙය දිගින් දිගටම සිදු වෙමින් පවතිනවා. දේශපාලනයේදී වත්මන් ආණ්ඩු පක්ෂ කණ්ඩායම ඉන්නේ වත්මන් විපක්ෂ කණ්ඩායම් වලට වඩා ගවු ගණනක් ඉදිරියෙන්. ඒ ගැන දැනට ඇති. 

Friday, December 6, 2024

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ අඩු වුනේ ඇයි?


මෙම වසරේ පළමු මාස දහයක කාලය ඇතුළත, සමස්තයක් ලෙස, පෙර වසරේ එම කාලයට සාපේක්ෂව ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වල 11.7%ක වර්ධනයක් දැකිය හැකි වුනා. වසරේ සෑම මාසයකදීමද දැකිය හැකි වූයේ පෙර වසරේ අදාළ මාසයට සාපේක්ෂව ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වල යම් වැඩි වීමක් සිදු වී ආකාරයයි. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 2023 පළමු මාස දහය ඇතුළත ඩොලර් මිලියන 4,862ක ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලැබුණු අතර, 2024 පළමු මාස දහය ඇතුළත මෙම ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 5,431 දක්වා ඉහළ ගියා.

අලුත්ම දත්ත අනුව පෙනී යන්නේ නොවැම්බර් මාසයේදී මෙම ප්‍රවණතාවයෙහි යම් වෙනසක් සිදු වී ඇති බවයි. 2023 නොවැම්බර් මාසයේදී ඩොලර් මිලියන 537.3ක ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ රටට ලැබී තිබුණත්, 2024 නොවැම්බර් මාසයේදී ලැබී තිබෙන ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 530.1ක් පමණයි. මෙම අඩු වීමට හේතුව කුමක්දැයි පැහැදිලි නැහැ. මෙය තාවකාලික තත්ත්වයක් පමණක්ද යන්න විමසිල්ලෙන් බලා සිටින්නට වෙනවා.

මේ අයුරින් ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ අඩු වීමක් දැකිය හැකි වුවත්, සමස්තයක් ලෙස විදේශ විණිමය වෙළඳපොළ සමතුලිතතාවය හොඳ තත්ත්වයක පැවතී ඇති අතර මාසය ඇතුළත මහ බැංකුව විසින් ඩොලර් මිලියන 327ක් වෙළඳපොළෙන් මිල දී ගෙන තිබෙනවා. මෙය විශාල ප්‍රමාණයක්. මෙම මැදිහත්වීම හමුවේ පවා මාසය ඇතුළත ඩොලරයක මැදි මිල රුපියල් 2.80කින් පහත වැටී තිබෙනවා. ඇතැම් විට මේ අයුරින් ඩොලරයක මිල සැලකිය යුතු ලෙස පහත වැටීම ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ කෙරෙහි අහිතකර ලෙස බලපා තිබෙනවා විය හැකියි.

නොවැම්බර් මාසය අවසානයේදී රටේ නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 6,462 දක්වා ඩොලර් මිලියන 10කින් පහත වැටී තිබෙනවා. මහ බැංකුව විසින් ඩොලර් මිලියන 327ක් වෙළඳපොළෙන් මිල දී ගැනීමෙන් පසුවද සංචිත ප්‍රමාණය වැඩි නොවීමෙන් පෙනෙන්නේ මෙසේ මිල දී ගත් ඩොලර් මහ බැංකුවේ ණය ගෙවීම පිණිස යොදවා ඇති බවයි. මේ වන විටද මහ බැංකුව විසින් වර්ෂාවසාන සංචිත ඉලක්කය ලඟා කරගෙන අවසන් බැවින් මිල දී ගන්නා අමතර ඩොලර් මහ බැංකුවේ ණය ආපසු ගෙවීම සඳහා යෙදවිය හැකියි.

වාහන ආනයන වලට නැවත ඉඩ ලැබෙද්දී විදේශ විණිමය වෙළඳපොළ සමතුලිතතාව වෙනස් වන බව පැහැදිලි කරුණක්. එහෙත් මේ වන විට රටේ විදේශ අංශය ඒ සඳහා මුහුණ දිය හැකි තරමට ස්ථාවරව තිබෙනවා. ඩොලර් ඉල්ලුම ඉහළ යද්දී ඩොලරයක මිල යම් තරමකින් ඉහළ යාමට ඉඩ ඇතත්, එය ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වල පහත වැටීම නැවත යථා තත්ත්වයට පත් වීමටටද හේතු විය හැකියි. ඒ අතර අලුත් ආණ්ඩුවටද, ඔවුන්ගේ පූර්ව සැලසුම් අනුව කෙටි කලකින් ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වැඩි කර ගැනීම සඳහා කටයුතු කිරීමට මෙය හොඳ අවස්ථාවක්. 

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ පහත වැටීම තාවකාලික තත්ත්වයක් වීමට බොහෝ දුරට ඉඩකඩ ඇතත්, මේ සංඥාව අවතක්සේරු කර නොසලකා හැරිය යුතු එකක් නෙමෙයි. 

ඉදිරි මාස හතරේ රාජ්‍ය වියදම් පරිපාලනය



ඉදිරි මාස හතරක කාලය තුළ රාජ්‍ය වියදම් පරිපාලනය සිදු වන්නේ පහත පරිදියි.


1. අනුර කුමාර දිසානායක

ජනාධිපති කාර්යාලය = රුපියල් බිලියන 2.6

මුදල්, ක්‍රම සම්පාදන සහ ආර්ථික සංවර්ධන අමාත්‍යංශය  = රුපියල් බිලියන 186.0

ආරක්ෂක අමාත්‍යංශය  = රුපියල් බිලියන 143.0

ඩිජිටල් ආර්ථික අමාත්‍යංශය  = රුපියල් බිලියන 3.7


2. හරිනි අමරසූරිය 

අග්‍රාමාත්‍ය කාර්යාලය = රුපියල් බිලියන 1.2

අධ්‍යාපන, උසස් අධ්‍යාපන සහ වෘත්තීය අධ්‍යාපන අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 92.0


3. චන්දන අබේරත්න 

රාජ්‍ය පරිපාලන, පළාත් සභා සහ පළාත් පාලන අමාත්‍යංශය (පළාත් සභා හැර) = රුපියල් බිලියන 170.5

රාජ්‍ය පරිපාලන, පළාත් සභා සහ පළාත් පාලන අමාත්‍යංශය (පළාත් සභා) = රුපියල් බිලියන 184.7


4. බිමල් රත්නායක 

ප්‍රවාහන, මහාමාර්ග, වරාය සහ සිවිල් ගුවන් සේවා අමාත්‍යංශය  = රුපියල් බිලියන 220.1


5. නලින්ද ජයතිස්ස 

සෞඛ්‍ය සහ ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 162.0


6. කේ ඩී ලාල් කාන්ත

කෘෂිකර්ම, පශු සම්පත්, ඉඩම් සහ වාරිමාර්ග අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 67.4


7. ආනන්ද විජේපාල 

මහජන ආරක්ෂක සහ පාර්ලිමේන්තු කටයුතු අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 65.1


8. හර්ෂණ නානායක්කාර 

අධිකරණ සහ ජාතික ඒකාබද්ධතා අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 17.3


9. අනුර කරුණාතිලක 

නාගරික සංවර්ධන, ඉදි කිරීම් සහ නිවාස අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 17.2


10. උපාලි පන්නිලගේ 

ග්‍රාමීය සංවර්ධන, සමාජ සංරක්ෂණ සහ ප්‍රජා සවිබල ගැන්වීම් අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 9.4


11. විජිත හේරත් 

විදේශ කටයුතු, විදේශ රැකියා සහ සංචාරක අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 5.9


12. රාමලිංගම් චන්ද්‍රසේකර් 

ධීවර, ජලජ හා සාගර සම්පත් අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 5.8


13. සරෝජනී පෝල්රාජ් 

කාන්තා සහ ළමා කටයුතු අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 5.1


14. ධම්මික පටබැඳි 

පරිසර අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 4.9


15. කුමාර ජයකොඩි 

බලශක්ති අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 4.3


16. සුනිල් කුමාර ගමගේ 

තරුණ කටයුතු සහ ක්‍රීඩා අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 3.8


17. සමන්ත විද්‍යාරත්න 

වැවිලි සහ ප්‍රජා යටිතල පහසුකම් අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 3.6


18. සුනිල් හඳුන්නෙත්ති 

කර්මාන්ත සහ ව්‍යවසායකත්ව සංවර්ධන අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 3.5


19. හිනිදුම සුනිල් සෙනෙවි 

බුද්ධ ශාසන, ආගමික හා සංස්කෘතික කටයුතු අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 3.2


20. අනිල් ජයන්ත 

කම්කරු අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 2.1


21. ක්‍රිෂාන්ත අබේසේන 

විද්‍යා හා තාක්ෂණ අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 1.8


22. වසන්ත සමරසිංහ 

වෙළඳ, වාණිජ, ආහාර සුරක්ෂිතතා සහ සමුපකාර සංවර්ධන අමාත්‍යංශය = රුපියල් බිලියන 0.9


23. විශේෂ වියදම් ඒකක

මැතිවරණ කොමිසම = රුපියල් බිලියන 10.4

පාර්ලිමේන්තුව = රුපියල් බිලියන 3.9

අනෙකුත් කොමිසන් සභා = රුපියල් බිලියන 0.7

Thursday, December 5, 2024

අතුරු අයවැය ඉතා කෙටියෙන්...


සාමාන්‍යයෙන් වසරක් අවසන් වීමට පෙර ඉදිරි වසරේ රාජ්‍ය ආදායම් හා වියදම් ඇස්තමේන්තු සමඟ අයවැයක් ඉදිරිපත් කර පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත කරගන්නා නමුත් අලුත් ආණ්ඩුවට ඒ සඳහා කාලය ප්‍රමාණවත් නොවන බැවින් මේ කටයුත්ත මාස කිහිපයකට කල් දමා තිබෙනවා. මෙහිදී රජයේ කටයුතු අඛණ්ඩව පවත්වා ගැනීම  ප්‍රශ්නයක් වෙනවා. එයට පිළියමක් ලෙස මාස හතරක කාලයක් සඳහා අතුරු අයවැයක් මේ වන විට සම්මත කරගෙන තිබෙනවා. මෙය වසර සඳහා සම්පූර්ණ අයවැයක් සකස් කරන තුරු ගත් තාවකාලික ක්‍රියාමාර්ගයක් ලෙස හැඳින්විය හැකියි. 

මේ අතුරු අයවැය අනුව ඉදිරි වසරේ පළමු මාස හතරක කාලය තුළ රාජ්‍ය මූල්‍යනය සිදු වන්නේ පහත පරිදියි.

අපේක්ෂිත ආදායම = රුපියල් බිලියන 1,600

අපේක්ෂිත වියදම (ණය හා පොලී ගෙවීම් හැර) = රුපියල් බිලියන 1,425

ණය හා පොලී ගෙවීම් = රුපියල් බිලියන 1,175

අපේක්ෂිත මුළු වියදම = රුපියල් බිලියන 2,600

අපේක්ෂිත අරමුදල් හිඟය = රුපියල් බිලියන 1,000

මේ අනුව, ඉදිරි වසරේ පළමු මාස හතර ඇතුළත පමණක් රජය තවත් රුපියල් බිලියන 1000ක් හෙවත් රුපියල් ට්‍රිලියනයක් ණය වීමට නියමිතයි. මෙය ආසන්න වශයෙන් රටේ එක් අයෙකු මාස හතරක් ඇතුළත තවත් රුපියල් 50,000ක් පමණ ණය වීමට සමානයි.

කෙසේ වුවත්, රජයට මෙලෙස ණය වීමට තනිකරම මෙන් හේතු වී තිබෙන්නේ පරණ ණය හා පොලී ගෙවීමේ අවශ්‍යතාවයයි. ණය නොවී ණය ගෙවිය හැකි කිසිදු මැජික් විසඳුමක් තවමනම් යෝජනා වී නැහැ. 

පරණ ණය හා පොලී ගෙවීම් නොවීනම් රජය සතුව රුපියල් බිලියන 175ක මුදලක් ඉතිරි වෙනවා. ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්තය නමින් හඳුන්වන්නේ එම ඉතිරියයි. 

මේ (2024) වසරේ පළමු මාස හතර ඇතුළත ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්තය රුපියල් බිලියන 365ක් වූ අතර, වසරේ පළමු මාස නවය ඇතුළත එම අතිරික්තය රුපියල් බිලියන 785ක්ව පැවතුණා. මේවා ඇස්තමේන්තු නොව ඇත්තම ගණන්. මෙම සංඛ්‍යාලේඛණ සමඟ සැසඳීමේදී පැහැදිලිව පෙනී යන්නේ අලුත් ආණ්ඩුව රාජ්‍යමූල්‍ය විනය කෙරෙහි පැවති ආණ්ඩුව තරමට බරක් තබා නොමැති බවයි. 

ඇතැම් විට ආණ්ඩුව උත්සාහ කරන්නේ ස්ථායිකරණ වැඩ පිළිවෙළ අනුව පවත්වා ගත යුතු අවම ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්තය පමණක් යාන්තමින් පවත්වා ගනිමින් වියදම් ඉහළ දැමීම විය හැකියි. එවැනි ප්‍රවේශයක අවදානම වන්නේ අපේක්ෂිත ආදායම් එලෙසම නොලැබී යා හැකි වීමයි. 

ඉදිරි (2025) වර්ෂයේ පළමු මාස හතරේ අපේක්ෂිත ආදායම් හා වියදම් මේ (2024) වසරේ පළමු මාස හතර හා සෘජුව සංසන්දනය කළ හැකියි.

2024 පළමු මාස හතරේ ආදායම = රුපියල් බිලියන 1,218

2024 පළමු මාස හතරේ වියදම (ණය හා පොලී ගෙවීම් හැර) = රුපියල් බිලියන 853

මේ අනුව පෙනී යන්නේ අතුරු අයවැය ඇස්තමේන්තු අනුව රාජ්‍ය ආදායම 31%කින් වැඩි වෙද්දී ණය හා පොලී ගෙවීම් හැර රජයේ අනෙකුත් වියදම් 67%කින් ඉහළ යාමට නියමිත බවයි. 2024 පළමු මාස පහක කාලයේ රාජ්‍ය ආදායම 2025 පළමු මාස හතරේ අපේක්ෂිත රාජ්‍ය ආදායමට ආසන්නව සමාන නිසා (මාස ගණන වෙනස් වුවත්), අපට එම මාස පහ සමඟද මෙවැනිම සංසන්දනයක් කළ හැකියි.

2024 පළමු මාස පහේ ආදායම = රුපියල් බිලියන 1,619

2024 පළමු මාස පහේ වියදම (ණය හා පොලී ගෙවීම් හැර) = රුපියල් බිලියන 1,065

මේ අනුව, 2024 පළමු මාස පහට සාපේක්ෂව 2025 පළමු මාස හතර තුළ අපේක්ෂිත රාජ්‍ය ආදායම 1%කින් අඩු වුවත් රාජ්‍ය වියදම් 34%කින් ඉහළ යාමක් දැකිය හැකියි. 

 "හැදෙන ගහ දෙපෙත්තෙන් දැනේ" කියන්නාක් මෙන් ආණ්ඩුව විසින් ඉදිරියේදී ඉදිරිපත් කරන්නට නියමිත සම්පූර්ණ අයවැයෙහි දිශානතිය පිළිබඳව මේ අතුරු අයවැය අනුසාරයෙන් යම් අදහසක් ලබා ගත හැකියි. ආණ්ඩුව විසින් ප්‍රදර්ශනාත්මක ලෙස යම් වියදම් අඩු කිරීම් ගැන කතා කළත්, අයවැය ඇස්තමේන්තු වලින් වියදම් අඩු වීමක් පෙන්නුම් කෙරෙන්නේ නැහැ. 

රජයේ වියදම් වැඩි වී තිබෙන්නේ ඇයිදැයි විමසා බැලීමට විස්තරාත්මක අයවැය ඇස්තමේන්තු ලැබෙන තුරු බලා සිටින්නට සිදු වෙනවා.

Tuesday, December 3, 2024

මහ බැංකුවේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම් ධන අතට!


වසර තුනකටත් වඩා දිගු කාලයකට පසුව පසුගිය ඔක්තෝබර් මාසයේදී නැවතත් මහ බැංකුවේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම් ධන අතට හැරී තිබෙනවා. 2021 අගෝස්තු මාසයේදී ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ විදේශ වත්කම් ප්‍රමාණය එහි විදේශ බැරකම් ප්‍රමාණයෙන් පහතට වැටුනා. එයින් පසුව පසුගිය ඔක්තෝබර් මාසය දක්වාම මහ බැංකුව සතුව යම් විදේශ වත්කම් ප්‍රමාණයක් තිබුණත් මහ බැංකුවේ විදේශ බැරකම් ප්‍රමාණය පැවතුණේ ඊට වඩා වැඩි මට්ටමකයි.

ආර්ථික අර්බුදයේ උග්‍රම අවස්ථාව සේ සැලකිය හැකි 2022 ජූනි මාසය වන විට මහ බැංකුවේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම් හිඟයේ රුපියල් වටිනාකම බිලියන 1,686ක් දක්වා ඉහළ ගොස් තිබුණා. ඉන් පසුව, ක්‍රමයෙන් තත්ත්වය යහපත් අතට හැරුණත් නැවතත් මහ බැංකුවේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම් ධන අතට හැරීමට සැලකිය යුතු කාලයක් ගත වුනා.

පසුගිය ඔක්තෝබර් මාසය අවසානයේදී මහ බැංකුවේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම් ප්‍රමාණය රුපියල් බිලියන 19ක් ලෙස වාර්තා වී තිබෙනවා. මෙය ආසන්න වශයෙන් ඩොලර් මිලියන 63ක පමණ මුදලක්. ඔක්තෝබර් මාසය අවසානයේදී මහ බැංකුවේ නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 6,572ක් ලෙස වාර්තා වුනා. එයින් අදහස් වන්නේ මහ බැංකුවේ විදේශ බැරකම් ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 6,509ක් පමණ වූ බවයි.

මහ බැංකුවේ මෙම විදේශ බැරකම් වලට චීනයට, ඉන්දියාවට හා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට ගෙවිය යුතු මුදල් ඇතුළත් වන අතර ඇතැම් විට මහ බැංකුවේ පවත්වාගෙන යන රජය සතු විදේශ මුදල් සංචිත යම් ප්‍රමාණයක්ද මෙයට ඇතුළත්ව තිබෙනවා විය හැකියි. 

මහ බැංකුවේ සංචිත මුදල් ප්‍රමාණය රුපියල් බිලියන 1,500 ආසන්න මට්ටමක පවතින අතර ඊළඟ ඉලක්කය විය යුත්තේ එම මට්ටම දක්වා ශුද්ධ විදේශ සංචිත ගොඩනගා ගැනීමයි. මෙය ඩොලර් බිලියන 5ක පමණ මුදලක්. එපමණ මුදලක් එකතු කර ගැනීම සඳහා තවත් දෙවසරක පමණ කාලයක් යා හැකියි. ශ්‍රී ලංකා රුපියල අර්බුදයට පෙර පැවති මට්ටමට ස්ථාවර වී ඇතැයි කිව හැක්කේ ඉන් පසුවයි. 

Friday, November 29, 2024

උද්ධමන අපේක්ෂා පහත වැටෙද්දී පොලී අනුපාතික තවත් පහළට!


නොවැම්බර් මාසයේදී කොළඹ පාරිභෝගික මිල දර්ශකය මත පදනම් වූ උද්ධමනය -2.1% ලෙස, එනම් 2.1%ක අවධමනයක් ලෙස, වාර්තා වී තිබෙනවා. මේ අනුව, 2024 වසර අවසන් වනු ඇත්තේ සමස්තයක් ලෙස අවධමනයක් වාර්තා කරමින් බව පැහැදිලියි. අපගේ ඇස්තමේන්තු අනුව, අවධමන තත්ත්වය ඉදිරි වසරේ මැද භාගය දක්වා පැවතිය හැකි අතර, ජනවාරි මාසය වන විට -5% පමණ මට්ටමකට යා හැකියි.

අවධමන තත්ත්වයක් පවතිද්දී මූර්ත පොලී අනුපාතික නාමික පොලී අනුපාතික ඉක්මවා යනවා. මූර්ත පොලී අනුපාතික යනු නාමික පොලී අනුපාතිකයෙන් උද්ධමනය අඩු කළ විට අගයයි. උද්ධමනය සෘණ අගයක් වූ විට මෙම අගය නාමික පොලී අනුපාතික ඉක්මවා යනවා. නාමික පොලී අනුපාතික 8.5% හා උද්ධමනය -2.0% යන්නෙන් අදහස් වන්නේ මූර්ත පොලී අනුපාතිකය 10.5%ක් බවයි.

ඉහළ මූර්ත පොලී අනුපාතිකයක් තිබීම ආර්ථික වර්ධනය කෙරෙහි අහිතකර ලෙස බලපානවා. එවැනි තත්ත්වයක් යටතේදී සාමාන්‍යයෙන් මහ බැංකුවක් විසින් කරන්නේ මුදල් ප්‍රතිපත්තිය ලිහිල් කරමින් පොලී අනුපාතික පහතට ගැනීමයි. මේ සඳහා වෙළඳපොළට මුදල් මුදා හැරීමක් කරන්නට සිදු වෙනවා. එය කරන්නේ විවට වෙළඳපොළ කටයුතු හරහායි.

මේ වන විට මහ බැංකුව විසින් ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතිකය ලෙස යොදා ගන්නේ එක්දින ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතිකයයි. එම අනුපාතිකය 8.0% ලෙස මහ බැංකුව විසින් නිර්ණය කර තිබෙනවා. ඒ අනුව, ඒක්ෂණ මුදල් වෙළඳපොළේ පොලී අනුපාතිකය 8.0% මට්ටමේ පවත්වා ගත හැකි පරිදි විවට වෙළඳපොළ මෙහෙයුම් කටයුතු කිරීමට මහ බැංකුවට සිදු වෙනවා.

අද දින සිදු වූ ඒක්ෂණ මුදල් වෙළඳපොළ ගනුදෙනු වල බරිත සාමාන්‍ය අගය 8.15% මට්ටමේ පැවතුනු අතර ප්‍රතිමිලදී ගැනීම් (රිපෝ) වෙළඳපොල බරිත සාමාන්‍ය පොලී අනුපාතිකය 8.20% මට්ටමේ පැවතුනා. මෙම අගයයන් මහ බැංකුවේ ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතිකයට වඩා මඳක් වැඩියි.

පොලී අනුපාතික ඉලක්ක මට්ටමට වඩා ඉහළින් ඇති විට මහ බැංකුවට වෙළඳපොළට මුදල් මුදා හැරීම මගින් එම සමතුලිතතාවය වෙනස් කරගන්නට සිදු වෙනවා. මේ අයුරින් මුදල් මුදා හැරීම ස්ථිර පදනමකින් හෝ තාවකාලික පදනමකින් කළ හැකියි. දැනට මහ බැංකුව විසින් අනුගමනය කරන්නේ පළමු ක්‍රමයයි.

ඊයේ දිනයේ මහ බැංකුව විසින් එක් දින ප්‍රති විකුණුම් (රිවර්ස් රිපෝ) ලෙස රුපියල් බිලියන 40ක මුදලක් වෙළඳපොළට මුදා හැර ඇති අතර එම මුදල් වෙන්දේසි වී තිබෙන්නේ 8.00-8.20% පරාසය තුළයි. ඊට අමතරව තවත් රුපියල් බිලියන 4.4ක මුදලක් 8.50%ක පොලියක් ගෙවා එක් දින ප්‍රති විකුණුම් ක්‍රමයට මහ බැංකුවෙන් ලබා ගෙන තිබෙනවා. මේ අනුව පෙනී යන්නේ ඇතැම් බැංකු සැලකිය යුතු ද්‍රවශීලතා හිඟයකින් පෙලෙන බවයි. එය වෙළඳපොළ පොලී අනුපාතික පහත වැටීමට බාධාවක්ව පවතිනවා.

කෙසේ වුවත්, රුපියල් බිලියන 210 ඉක්මවන මුදලක්  ඊයේ දිනම 7.5% පොලියට මහ බැංකුවේ තැන්පත් කර තිබෙනවා. එම මුදල ඉහත සඳහන් කළ රුපියල් බිලියන 44ක ප්‍රති විකුණුම් ගනුදෙනු ප්‍රමාණයට වඩා බෙහෙවින්ම වැඩි මුදලක්. මේ අනුව පෙනී යන්නේ වෙළඳපොළ තුළ 8.0-8.5% පොලියකට ණය දීමේ අවස්ථාව තිබියදී ඇතැම් බැංකු විසින් ඊට වඩා අඩු 7.5% පොලියට මහ බැංකුවේ මුදල් තැන්පත් කිරීමට පෙලැඹී ඇති බවයි. 

පොලී අනුපාතික යනු මුදල් වෙළඳපොළ ගනුදෙනු සිදු කරද්දී සලකා බලනු ලබන එකම සාධකය නෙමෙයි. මුදල් ණයට දීමේ අවදානමද එහිදී සලකා බැලෙනවා. ශ්‍රී ලංකා රජය ණය පැහැර හැර ඇති තත්ත්වයක් තුළ බොහොමයක් දේශීය බැංකු වලට ණය දීම සැලකෙන්නේද ඉහළ අවදානමක් ඇති කටයුත්තක් ලෙසයි. ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ප්‍රතිව්‍යුහගත කර අවසන් කිරීමෙන් පසුව මේ තත්ත්වය වෙනස් වේයැයි අපේක්ෂා කළ හැකියි.

මහ බැංකුවේ මුදල් ප්‍රතිපත්ති තීරණ වලට ප්‍රතිචාර දක්වමින් නොවැම්බර් 27 දින පැවති භාණ්ඩගාර බිල්පත් වෙන්දේසියේදී දින-91 බිල්පත් වල ඵලදා අනුපාතික පෙර සතියට සාපේක්ෂව 0.57%කින් පහත වැටී ඇති අතර, දින 182 ඵලදා අනුපාතික 0.63%කිනුත්, දින-364 ඵලදා අනුපාතික 0.70%කිනුත් පහත වැටී තිබෙනවා. මේ අනුව, පෙනී යන්නේ පොලී අනුපාතික වල මැදිකාලීන හැසිරීම පිළිබඳ වෙළඳපොළ අපේක්ෂාවන් පහත වැටෙමින් ඇති ආකාරයයි. 

භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර ඵලදා අනුපාතික වලද මෙම පහත වැටීම නිරූපනය වී තිබෙනු දැකිය හැකියි. නොවැම්බර් 28 දින (ඊයේ) පැවති වෙන්දේසියේදී 2028 ඔක්තෝබර්හිදී කල් පිරෙන බැඳුම්කර වෙන්දේසි වූයේ 10.62% අනුපාතිකයටයි. 

වෙබ් ලිපිනය: