ඇමරිකාවේ දත් ලෙඩ්ඩු

පසුගිය සටහන ආරම්භයේදී ලියූ පරිදි, ඇමරිකානුවන් ඔවුන්ගේ දත් ගැන බොහෝ සැලකිලිමත්ය. එසේ කිවුවත්, එය ලංකාවට සාපේක්ෂව සිදු කළ ප්‍රකාශයකි. ඇමරිකාවේ වුවද, දත් ගැන එසේ සැලකිලිමත් වන්නේ ආදායම් මට්ටම හා අධ්‍යාපන මට්ටම අනුව ඉහළින් සිටින අයයි. අඩු ආදායම්ලාභීන් හා අඩු ඉගෙනුමක් ලැබූවන් අතරින් බොහෝ දෙනෙකු හදිසි අවශ්‍යතාවයකදී හැර, නිතිපතා දන්ත වෛද්‍ය වරයෙකු බැහැ නොදකිති. වසරක් තුළ වරක් හෝ දන්ත වෛද්‍යවරයෙකු හමු වී ඇති ඇමරිකානුවන් ගණන රටේ වැඩිහිටි ජනගහණයෙන් තුනෙන් දෙකකට වඩා වැඩි නැත.

අඩු ආදායම්ලාභීන් බොහෝ දෙනෙකුට දරාගැනීම අපහසු තරමට ඇමරිකාවේ දන්ත වෛද්‍ය වියදම් ඉතා අධිකය. ඇමරිකාවේදී දතක් ගලවා ගැනීමට ගෙවන මුදලින් ලංකාවේදී දත් ඇන්දම ගලවා ගන්නට පුළුවන. කෙසේ වුවත්, වඩාත්ම වියදම් අධික දන්ත ප්‍රතිකාර වන්නේ ස්නායු පිරවීම්, දත් හිටවීම් හා දත් නිසි පරිදි ස්ථානගත කිරීම් ආදියයි. දතක් ගැලවීම සාපේක්ෂව වියදම් අඩු කටයුත්තකි.

ඇමරිකාවේ සෞඛ්‍ය රක්ෂණ වලින් සාමාන්‍යයෙන් දන්ත ප්‍රතිකාර ආවරණය වන්නේ නැත. ඒ සඳහා වෙනම දන්ත ප්‍රතිකාර රක්ෂණයක් අවශ්‍ය වේ. එවැනි රක්ෂණයක් තිබුණද ඒ රක්ෂණ වලින් වෛද්‍ය රක්ෂණ වලදී මෙන් විශාල වියදමක් ආවරණය කර ගත නොහැකිය. සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකු සතු දන්ත ප්‍රතිකාර රක්ෂණයකින් වාර්ෂිකව ආවරණය කෙරෙන උපරිම මුදල බොහෝ විට එක් වියදම් අධික ප්‍රතිකාරයක් කළ විට අවසන් වේ. එවැන්නක වියදමෙන් වුවද සැලකිය යුතු ප්‍රතිශතයක් අතින් ගෙවන්නට සිදු වේ. මේ හේතුව නිසා ලාංකිකයින් ඇතුළු ඇතැම් සංක්‍රමනිකයෝ නිවාඩුවකට තමන්ගේ මුල් රටට යන අවස්ථා වලදී අවශ්‍ය දන්ත ප්‍රතිකාර සිදුකර ගෙන පැමිණෙනු නිරීක්ෂණය කළ හැකිය.

කෙසේවුවත්, ඇමරිකානුවන් දන්ත වෛද්‍යවරයෙකු වෙත නොයන්නට එකම හේතුව වියදම් අධිකකම නොවේ. සමීක්ෂණ දත්ත අනුව වියදම් අධිකකම නිසා දන්ත වෛද්‍යවරයෙකු වෙත නොයන ප්‍රමාණය 59%කි. 22%ක් බය නිසාද, 19%ක් දන්ත වෛද්‍යවරයෙකු ලඟ පාතක නොසිටීම නිසාද දන්ත වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර මඟ හරිති. 2014 සමීක්ෂණ දත්ත අනුව, ඇමරිකානුවන්ගෙන් 52.3%ක් අවම වශයෙන් සමසකට වරක්ද, 15.4%ක් වසරකට වරක්ද දන්ත වෛද්‍ය වරයෙකු හමු වී ඇති නමුත් ඉතිරි ඇමරිකානුවන් එසේ හමු වී වසර තිබෙන්නේ කිහිපයකට වරකි.

මෑතකාලීන පර්යේෂණ අධ්‍යයනයකට අනුව, දන්ත වෛද්‍යවරයෙකු නිතර හමු වීමේ එක් වක්‍ර වාසියක් වන්නේ ස්ථුලතාවය අඩු වීමයි. දන්ත සෞඛ්‍යය ආරක්ෂා කර ගැනීමේ ක්‍රියාමාර්ගයක් ලෙස සීනි භාවිතය අඩු කරන්නට නිතර දන්ත වෛද්‍යවරයෙකු හමු වන අය වැඩියෙන් පෙළඹීම ඊට හේතුවයි.