ශ්‍රමයේ හා ප්‍රාග්ධනයේ පංගු

පසුගිය 2023 වසරේදී ඇමරිකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඩොලර් බිලියන 27,360.9ක්. දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය කියා කියන්නේ එම වසර තුළ ඇමරිකාවේ සිදු වූ මුළු භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදිතයේ වෙළඳපොළ වටිනාකම. මෙම අගය ඇස්තමේන්තු කරන්නේ නිෂ්පාදනයේදී යොදා ගත් අමුද්‍රව්‍ය වල වෙළඳපොළ අගය අඩු කරලා. ඒ කියන්නේ වසර තුළ ශුද්ධ වශයෙන් සිදු වූ අගය එකතු වීම.

දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ගණනය කරද්දී අවසන් නිෂ්පාදීත වල වෙළඳපොළ වටිනාකමෙන් එම නිෂ්පාදිත සඳහා යොදා ගත් අමුද්‍රව්‍ය වල වෙළඳපොළ වටිනාකම අඩු කරනවා. එහෙත්, නිෂ්පාදනයේදී යොදා ගත් නිෂ්පාදන සාධක වල පිරිවැය වෙනුවෙන් ගැලපුමක් කරන්නේ නැහැ. ඊට හේතුව, නිෂ්පාදනය අවසානයේදී එම නිෂ්පාදන සාධක තව දුරටත් ඉතිරි වී තිබීමයි. නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගන්නා ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය නිෂ්පාදන සාධක සේ සැලකෙනවා. 

දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය කියන්නේ රට තුළ සිදු වූ සමස්ත නිෂ්පාදිතයේ වෙළඳපොළ වටිනාකම නිසා එම අගය අවසාන වශයෙන් කිසියම් ආකාරයකින් බෙදී යා යුතුයි. මෙම අගය ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර බෙදී යන්නේ කොහොමද කියන එක දේශපාලනිකව වැදගත් කරුණක්.

රටක දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය සඳහා දායක වෙන්නේ ඒ රටේ ජීවත් වන මිනිස්සු පමණක් නෙමෙයි. විදේශවාසීන් විසින්ද ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය සපයමින් මේ සඳහා දායක වෙනවා. විශේෂයෙන්ම ප්‍රාග්ධනය. ඒ නිසා, දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් කොටසක්  විදේශ වාසීන්ගේ ප්‍රතිලාභ විදිහට රටෙන් පිටතට යනවා. 

මේ විදිහටම කිසියම් රටක ජීවත් වන මිනිස්සු වෙනත් රටවල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයන්ටද දායක වෙනවා. ඒ මගින් ආදායම් උපයනවා. මේ දෙපැත්තම සැලකිල්ලට ගැනීමෙන් පසුව රටේ දළ ජාතික නිෂ්පාදිතය ගණනය කළ හැකියි.

දළ ජාතික නිෂ්පාදිතය = දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය + රටවැසියන් වෙනත් රටවල නිෂ්පාදිතයට දායක වී ලබාගත්  ආදායම් - විදේශවාසීන් විසින් රටේ නිෂ්පාදිතයට දායක වී ලබාගත් ආදායම්.

පසුගිය 2023 වසරේදී ඇමරිකානුවාසීන් විසින් වෙනත් රටවල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයන්ට ලබා දුන් දායකත්වයන් වෙනුවෙන් ඩොලර් බිලියන 1,457.1ක් ලබා ගනිද්දී, ඇමරිකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් ඩොලර් බිලියන 1,292.9ක් විදේශවාසීන් විසින් ලබා ගෙන තිබෙනවා. මේ අනුව, ඇමරිකාවේ දළ ජාතික නිෂ්පාදිතය රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට වඩා තරමක් වැඩියි. එම අගය ඩොලර් බිලියන 27,525.1ක්.

රටේ ජීවත්වන මිනිසුන්ගේ ආදායමක් විය හැක්කේ දළ ජාතික නිෂ්පාදිතය. එහෙත්, එයින් සැලකිය යුතු කොටසක් අදාළ කාලය තුළ නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියේදී ක්ෂය වී ගිය ප්‍රාග්ධනය ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම සඳහා වැය වෙනවා. 2023දී මෙම මුදල ඩොලර් බිලියන 4,585.8ක් හෙවත් දළ ජාතික නිෂ්පාදිතයෙන් 16.7%කට සමාන මුදලක්. දළ ජාතික නිෂ්පාදිතයෙන් මෙම අගය අඩු කළ විට ඉතිරි කොටස ජාතික ආදායමට සමාන විය යුතුයි. ජාතික ආදායම් ඇස්තමේන්තු සියයට සියයක්ම නිවැරදි නැති නිසා ප්‍රායෝගිකව පොඩි වෙනසක් තිබෙනවා.

අවසාන වශයෙන් නිෂ්පාදනයේදී ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය සපයන අය අතර බෙදී යන්නේ රටේ ජාතික ආදායම. 2023 වසරේදී ඇමරිකාවේ මෙම අගය ඩොලර් බිලියන 22,449.1ක්. එම මුදල බෙදී ගොස් තිබුණේ පහත පරිදියි.

සේවක වැටුප් - ඩොලර් බිලියන 14,253.5 (63.4%)

සමාගම් නොවන ආයතන හෝ ව්‍යාපාර හිමිකරුවන්ගේ ආදායම් - ඩොලර් බිලියන 1,848.4 (8.2%)

පුද්ගලයින් විසින් ඉපැයූ කුලී ආදායම් - ඩොලර් බිලියන 967.3 (4.3%)

සමාගම් වල ලාභ - ඩොලර් බිලියන 3,258.0 (14.0%)

නිෂ්පාදීත හා ආනයන මත ගෙවූ බදු - ඩොලර් බිලියන 1,731.6 (7.6%)

වෙනත් - ඩොලර් බිලියන 390.2 (1.7%)

ඇමරිකාව වැනි දියුණු වෙළඳපොළ යාන්ත්‍රණයක් ඇති රටක ජාතික ආදායමෙන් සැලකිය යුතු කොටසක් ශ්‍රමයේ ප්‍රතිලාභ ලෙස නිවාස ඒකක වෙත ගලා එනවා. තවත් කොටසක්ම වෙනත් ආකාර වලින් නිවාස ඒකක වලට ගලා එනවා. සමාගම් වල ලාබ ලෙස ඉතිරි වන කොටස අඩුයි. ඒක වෙන්නේ පුළුල් වෙළඳපොළ තරඟය නිසා.

ඇමරිකාවේ එහෙමනම්, ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය බෙදී යන්නේ කොහොමද? 

ලංකාවේ 2023 දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය රුපියල් බිලියන 27,629.7ක්. එම මුදල බෙදී ගොස් තිබෙන්නේ පහත පරිදියි. (සංඛ්‍යාලේඛණ ඉදිරිපත් කර තිබෙන්නේ ඇමරිකාවේ ක්‍රමයටම නෙමෙයි.)

සේවක වැටුප් - රුපියල් බිලියන 6,159.1 (22.3%)

සමාගම් වල ලාභ - රුපියල් බිලියන 8,739.6 (31.6%)

ප්‍රාග්ධනය ක්ෂය වීම - රුපියල් බිලියන 1,476.2 (5.3%)

මිශ්‍ර ආදායම් - රුපියල් බිලියන 9,359.3 (33.9%)

නිෂ්පාදීත මත ගෙවූ බදු - රුපියල් බිලියන 1,895.5 (6.9%)

වසර තුළ ජාතික ආදායමෙන් රුපියල් බිලියන 1,046.8ක් විදේශවාසීන් විසින් ලබාගෙන තිබෙන අතර ශ්‍රී ලාංකිකයින් විසින් වෙනත් රටවල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට දායක වීමෙන් රුපියල් බිලියන 151.6ක් ලබා ගෙන තිබෙනවා. මේ අනුව, රටේ දළ ජාතික ආදායම රුපියල් 26,734.4ක්. 

මීට අමතරව, වසර තුළ විදේශවාසීන්ගෙන් ලැබුණු ප්‍රේෂණ ප්‍රමාණය රුපියල් බිලියන 1,957.2ක් හෙවත් ප්‍රාග්ධනය ක්ෂය වීම ඉවත් වීමෙන් පසු රටවැසියන් විසින් උපයා ඇති රුපියල් බිලියන 25,258.2ක මුදලින් 7.7%කට සමාන මුදලක්.   

ඇමරිකාවට සාපේක්ෂව, කාලයක් තිස්සේම ලංකාවේ තියෙන්නේ ප්‍රාග්ධනයට එරෙහි, ශ්‍රමයේ අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් ඕනෑවට වඩා වැඩියෙන් පෙනී සිටින ජන සම්මතයක්. මේ හේතුව නිසා ඇමරිකාවට සාපේක්ෂව ලංකාවේ ප්‍රාග්ධන ආයෝජන දිරිමත් කෙරෙන්නේ නැහැ. අවසාන වශයෙන් එහි වාසිය යන්නේ ප්‍රාග්ධනය හිමි අයටයි. 

කාලයත් එක්ක සමාගම් වල ලාබ අඩු වෙන්නේ සමාගම් වලට ලාබ ලබන්න වැඩි වැඩියෙන් අවස්ථා ලැබෙන තරමටයි. එවැනි අවස්ථා සීමා වෙද්දී, රටේ ජන සම්මතය ලාබ ලැබීමට එරෙහිව යද්දී, දැනට ප්‍රාග්ධනය හිමි සුළු පිරිසට බාහිර තරඟයකට මුහුණ දෙන්න වෙන්නේ නැහැ. ඔවුන්ට වඩා වාසිදායක ලෙස ශ්‍රමය මිල දී ගන්න පුළුවන්. 

ශ්‍රමයේ "අයිතිවාසිකම්" ඕනෑවට වඩා වැඩියෙන් ප්‍රවර්ධනය වෙද්දී ශ්‍රමය සැපයීම සඳහා වන තරඟය ඉහළ යනවා. ශ්‍රමයේ මිල පහළ යනවා. ජාතික ආදායමෙන් ශ්‍රමයේ පංගුව අඩු වෙනවා. මෙහි අවාසිය ශ්‍රමය සපයන අයටමයි. ලංකාවේ දිගින් දිගටම වෙලා තියෙන්නේ මේකයි. 

කාලයත් එක්ක ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබෙන මිල ඉහළ යන්නේ ශ්‍රමය "සූරා කන්න" වැඩි වැඩියෙන් ඉඩ ලැබෙන තරමටයි. ප්‍රාග්ධනය සැපයීම සඳහා තරඟයක් ඇති වෙන්නේ එවිටයි. චීනය, වියට්නාමය වගේ කොමියුනිස්ට් පක්ෂ විසින් පාලනය කරන රටවල් මේ මූලධර්මය සාර්ථකව යොදා ගන්නවා.