පෙර ලිපි වලින් අප රාජ්‍ය අයවැයෙහි ආදායම් පාර්ශ්වය ගැන කතා කළා. දැන් අපි වියදම් පැත්ත දෙස බලමු. ආදායම් පැත්ත ගැන විමසීමේදී අප දුටුවේ සාර්ව ආර්ථික වැඩ පිළිවෙළ අනුව ලඟා කර ගත යුතු අවම ආදායම් ඉලක්කය වෙත යා හැකි පරිදි අයවැය ඇස්තමේන්තු සකසා ඇති බවයි. වියදම් පැත්තේ දැකිය හැක්කේ එම වැඩ පිළිවෙළ අනුව සිදු කළ හැකි උපරිම වියදමම වියදම් කෙරෙන පරිදි ඇස්තමේන්තු සකසා ඇති ආකාරයයි.
සාර්ව ආර්ථික වැඩ පිළිවෙළ අනුව මෙන්ම දැන් රටේ නීතියක්ව පවතින රාජ්‍යමූල්‍ය කළමනාකරණ පණත අනුවද රජයේ වියදම් සීමා වෙනවා. ණය හා පොලී ගෙවීම් හැර එම වියදම දදේනියෙන් 13.0% ඉක්මවිය නොහැකියි. තුනෙන් දෙකක බලයක් තිබෙන ආණ්ඩුවට මෙම සීමාව ඉහළ දමා ගැනීම අපහසු කාර්යයයක් නොවුවත් මෙහිදී එවැන්නක් සිදු වී නැහැ. යම් හෙයකින් මෙම සීමාව ඉහළ දමා ගත්තේ වුවද, සාර්ව ආර්ථික වැඩ පිළිවෙළෙහි එකඟතා අනුව, වියදම් වැඩි කළ හැක්කේ ආදායම්ද අනුරූපී ලෙස වැඩි වන්නේනම් පමණයි.
සාර්ව ආර්ථික වැඩ පිළිවෙළ අනුව, ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්තය අවම වශයෙන් දදේනියෙන් 2.3%ක් විය යුතු බැවින්, 13.0% වියදම් සීමාව සීමාකාරී බාධකයක් වන්නේ රාජ්‍ය ආදායම් දදේනියෙන් 15.3% ඉක්මවුවහොත් පමණයි. රාජ්‍ය ආදායම ඊට වඩා අඩු, 15.1% මට්ටමේ තබා ගැනීමට ඉලක්ක කර තිබෙන නිසා වියදම් කළ හැකි උපරිම සීමාව කොහොමටත් 13.0% මට්ටමට පහළින් 12.8% මට්ටමේ නවතිනවා.
ඉහත සඳහන් සීමාවට පොලී ගෙවීමේ වියදම් සහ ණය ආපසු ගෙවීම් ඇතුළත් වන්නේ නැහැ. සීමාව බලපාන්නේ පොලී ගෙවීම් හැර අනෙකුත් පුනරාවර්තන වියදම් වලට සහ ප්‍රාග්ධන වියදම් වලට පමණයි.
පහත තිබෙන්නේ ප්‍රතිශෝධිත ඇස්තමේන්තු අනුව 2024 රාජ්‍ය වියදම.
පුනරාවර්තන වියදම් - රුපියල් බිලියන 5,588.7
ප්‍රාග්ධන වියදම් - රුපියල් බිලියන 1,525.7
රාජ්‍ය ණය ආපසු ගෙවීම් - රුපියල් බිලියන 4,630.4
එකතුව - රුපියල් බිලියන 11,754.9
මෙම (2025) වසරේ වියදම් ඇස්තමේන්තු පහත පරිදියි.
පුනරාවර්තන වියදම් - රුපියල් බිලියන 5,920.0
ප්‍රාග්ධන වියදම් - රුපියල් බිලියන 1,315.0
රාජ්‍ය ණය ආපසු ගෙවීම් - රුපියල් බිලියන 1,600.0
එකතුව - රුපියල් බිලියන 8,835.0
රාජ්‍ය ණය ආපසු ගෙවීම් වල විශාල වෙනසින් පෙන්වන්නේ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේදී සිදු වූ බැඳුම්කර හුවමාරුවේ බලපෑමයි. එම කොටස ඉවත් කළ විට, ඉතිරි රාජ්‍ය වියදම් රුපියල් බිලියන 7,124.5 සිට රුපියල් බිලියන 7,235.0 දක්වා රුපියල් බිලියන 110.6කින් වැඩි වී තිබෙනු දැකිය හැකියි. මෙය 1.6%ක, සාපේක්ෂව සුළු, වැඩි වීමක්. පොලී ගෙවීම් රුපියල් බිලියන 200.9කින් වැඩි වී තිබීම සැළකු විට, සමස්තයක් ලෙස ප්‍රාථමික වියදම් රුපියල් බිලියන 90.4කින් පහත වැටී තිබෙනු දැකිය හැකියි.
වියදම් පැත්ත දෙස බැලූ විට නිරීක්ෂණය කළ හැකි වැදගත් කරුණක් වන්නේ පුද්ගල පඩිනඩි වියදම් වැඩිවීම රුපියල් බිලියන 3.1ක "සොච්චමක්" පමණක් බවයි. එය ප්‍රතිශතයක් ලෙස 0.4%ක වැඩිවීමක් පමණයි. සංක්ෂිප්ත ලෙස කිවහොත්, මෙම අයවැයෙහි අනවශ්‍ය වියදම් වැඩිවීමක් දැකිය නොහැකියි. ඒ වෙනුවට, මෙහි පෙනෙන්නේ බදු අය කිරීම් සීමා කර ගන්නා අතර වියදම් ආදායම් හා ගලපා ගැනීමේ ප්‍රවේශයක්. එය කිසිසේත්ම නරක ප්‍රවේශයක් නෙමෙයි.
කැරි ඉකොනො
ReplyDelete@ Economatta
ReplyDeleteCurrent NPP government is a menace, ruled by bunch of brainless idiots to be honest.
Many of us have pursued advanced education at international institutions entirely through personal financial investment, without reliance on government subsidies. Furthermore, our professional activities are conducted using privately acquired resources, eliminating any burden on public infrastructure or funding. Despite this autonomy, the tax framework imposed on us appears inequitable, failing to acknowledge the absence of state support in our endeavors.
Professionals employed by foreign organizations play a significant role in strengthening the national economy by attracting foreign currency and fostering global connectivity. However, systemic barriers persist, particularly in financial services. For instance, loan applications for internationally employed individuals face restrictive repayment terms compared to those extended to locally hired counterparts. Such discriminatory practices undermine our capacity to invest in long-term personal and professional growth.
The individuals within the 15% taxable bracket—often sole income providers for their households—face an excessive fiscal burden that stifles their ability to save or build financial security. This is compounded by pervasive indirect taxes on goods and services, which further erode disposable income. The cumulative effect jeopardizes socioeconomic mobility and contradicts principles of equitable taxation.
While contributing substantially to public coffers, we observe persistent inefficiencies in government services. Delays in processing essential documentation, unresponsive civil servants, and a lack of accountability in service delivery raise valid concerns about the allocation of taxpayer funds. It is unreasonable to sustain contributions to a system that fails to reciprocate with timely, reliable support.
Those of us working for foreign employers and bringing in dollars, despite it being favourable for the economy, are treated here like an afterthought in the first place. For instance, try and apply for loan - there are restrictions on permitted payment durations - not even the slightest bit of consideration to offer the same payment period as they would a locally hired individual. We cop that discrimination too. The least this government could do was not to impose such an absurd tax burden on us! What about those who are the sole income earners in their household despite falling in that 15% taxable bracket? Have we no opportunity to save up a little and build a comfortable living? To add to that, despite incurring indirect taxes in every way possible, the very civil servants who are funded through our money, fail to even fulfil their services in due time. So why in the world do we have to further fund a bunch of idling government workers for absolutely no relief in return? The least they could do was to let us keep our hard earned money!
A fair, forward-looking fiscal approach would not only empower citizens but also bolster national economic resilience.
DeleteWe urge policymakers to reassess these disparities and advise this stupid government to implement reforms that:
- Recognize the economic value of foreign-employed professionals through inclusive financial policies (e.g., equitable loan terms).
- Adjust current stupid useless and baseless tax structure to alleviate undue pressure on middle-income earners and self-funded individuals.
- Enhance public service efficiency to ensure taxpayer resources translate into tangible benefits.
At least they should think about these stuff, rather than implementing these stupid crazy useless NPP policies which will definitely hinder the economic growth and results a disaster in the near future.
@ ඉකොනෝමැට්ටා
ReplyDeleteමේක බලන්න මේ චූටි ක්ලිප් එකේ ලංකාවට අලුතෙන්ම ආනයනය කරපු අලුත්ම වාහන ගැන ඉතාමත්ම සංක්ෂිප්තව විස්තර තියෙනවා
https://www.facebook.com/share/v/1BHG6p9nG9/
මීට වසර පහකට පමණ පෙර අලුතෙන්ම ලක්ෂ විස්සකට විසිපහකට පමණ ආනයනය කරපු ජපන් කෙයි වාහන (Kei Car) කුඩා සුසුකි එව්රි මිනි වෑන්, වැගන් ආර්, ස්පේෂියා, දයිහත්සු හයිජෙට් වෑන් රථ වගේ ඒවා ලක්ෂ හැත්තෑවක සිට ලක්ෂ සියය පමණ දක්වා සාධාරණ මිලකට ලංකාවට ආනයනය කරලා දෙන්න පුළුවන්, ඔබටත් ලංකාවේ පවුලේ අයට කුඩා වාහනයක් ගේන්න අවශ්‍ය නම් අපට කියන්න. එක්සත් ජනපද ඩොලර් 25,000 - 35,000 අතර මිලකට ඔබට 650cc ඉතා කුඩා එන්ජිම සහිත අඩු වියදම් කුඩා වාහන ආනයනය කරලා ගෙදරටම ගෙනත් ඩිලිවර් කරන්න පුළුවන්. ලීසින් අවශ්‍ය නම් එයත් ඇරේන්ජ් කරලා දෙන්න පුළුවන්. ඉක්මනින්ම අපට කියන්න.