රාජ්‍යමූල්‍ය කළමනාකරණය - පළමු මාස අට

වසරේ පළමු මාස අටක කාලය ඇතුළත රුපියල් බිලියන 3,068.5ක බදු ආදායමක් සමඟ රුපියල් බිලියන 3,301.5ක සමස්ත රාජ්‍ය ආදායමක් එකතු වී තිබෙනවා. පෙර වසරට සාපේක්ෂව බදු ආදායම් 30.7%කින් වර්ධනය වී ඇති අතර වර්ෂාවසාන බදු ආදායම් ඉලක්කයෙන් 66.9%ක් දැනටමත් එකතු වී තිබෙනවා. පෙර වසරට සාපේක්ෂව සමස්ත ආදායම් වර්ධනය 28.7%ක් වන අතර, මෙය වර්ෂාවසාන ඉලක්කයෙන් 65.5%කට සමානයි. මේ අනුව පෙනී යන්නේ මෑත ඉතිහාසයේ ප්‍රථම වරට මෙම වසර තුළ රාජ්‍ය ආදායම අයවැය ඇස්තමේන්තු ඉක්මවා යා හැකි බවයි.

පුනරාවර්තන වියදම් පෙර වසරට සාපේක්ෂව ඉහළ ගොස් තිබෙන්නේ 11.2%කින් පමණක් වුවත්, අයවැය ඇස්තමේන්තු මට්ටමට යාමටනම් මෙම වර්ධන වේගය 10.9%කට සීමා විය යුතු බැවින් පුනරාවර්තන වියදම් යාන්තමින් ඇස්තමේන්තු ඉක්මවා යාමට ඉඩ තිබෙනවා. එහෙත්, ප්‍රාග්ධන වියදම් විශාල ලෙස සීමා වීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, සමස්ත වියදම් ඉහළ ගොස් තිබෙන්නේ 6.8%ක් තරම් අඩු වේගයකිනුයි. මේ අයුරින් ආදායම් ඉහළ යාමේ සහ වියදම් සීමා වීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස පළමු මාස අටේ අයවැය හිඟය රුපියල් බිලියන 411.0කට සීමා වී තිබෙනවා.

වර්ෂාවසාන ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්ත ඉලක්කය රුපියල් බිලියන 750ක් පමණක් වුවත්, පළමු මාස අටක කාලය තුළ පමණක් රුපියල් බිලියන 1276.5ක මුදලක් ඉතිරි වී තිබෙනවා. මීට ප්‍රධානම හේතුව පළමු මාස අට තුළ වැය කර තිබෙන්නේ ඇස්තමේන්තුගත ප්‍රාග්ධන වියදම් ප්‍රමාණය වන රුපියල් බිලියන 1,315ක මුදලින් 25.2%ක් පමණක් වීමයි. 

මහ බැංකු අධිපතිවරයාගේ ප්‍රතිචාරයකින් ඇඟවුනු පරිදි, ප්‍රාග්ධන වියදම් සීමා වීමට හේතුවක් වී තිබෙන්නේ අපේක්ෂා කළ ඇතැම් ව්‍යාපෘති ණය ප්‍රමාද වීමයි. වසර අවසානයේදී එම ව්‍යාපෘති ණය ලැබුණහොත් විදේශ සංචිත ඉහළ යාමට මෙන්ම රජයේ ප්‍රාග්ධන වියදම් වැඩි වේගයකින් වැය වීමටද ඉඩ ඇතත්, දැනට පවතින තත්ත්වය අනුව බොහෝ විට ඉඩ තිබෙන්නේ ප්‍රාග්ධන වියදම් ඇස්තමේන්තු මට්ටමටම සිදු නොවීමටයි. ඒ අනුව, මුල් ඇස්තමේන්තු ඉක්මවා යන ප්‍රාථමික අයවැය අතිරික්තයක් සහ ඇස්තමේන්තුවලට වඩා අඩු සමස්ත අයවැය හිඟයක් වාර්තා වීමට වැඩි ඉඩක් තිබෙනවා.

ඉහත ප්‍රවණතා අනුව වඩා වැඩි විභවයක් පෙනෙන්නට තිබුණත්, ලංකාවේ ඉලක්කය වනුයේ මෙම වසරේදී දදේනියෙන් 15.1% රාජ්‍ය ආදායමක් එකතු කර ගැනීම සහ දිගුකාලීනව එම අගය 15.3% මට්ටමේ පවත්වා ගෙන යාමයි. මෙම ඉලක්ක ලඟා කර ගත්තද, මෙම වසරේදී මෙන්ම දිගුකාලීනවද, නැගී ගෙන එන සහ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයේ රටවල් 41ක් අතරින් ඉරානය හැරුණු විට අඩුම රාජ්‍ය ආදායමක් එකතු කර ගන්නා රට වනු ඇත්තේ ලංකාවයි. 

ඉහත රටවල රාජ්‍ය ආදායම සාමාන්‍ය අගයක් ලෙස 26.2%ක් වන අතර, අඩු ආදායම් ලබන රටවල සාමාන්‍ය අගය වන 15.7% වුවද ලංකාවේ 15.1% අගයට වඩා වැඩියි. ඉහළ ආදායම් ලබන රටවල මෙම අනුපාතය 36.6%ක්. රටක ආදායම් මට්ටම ක්‍රමයෙන් ඉහළ යද්දී රාජ්‍ය අංශයේ පංගුව විශාල වීම සාමාන්‍ය තත්ත්වයයි. 

නැගී ගෙන එන සහ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයේ තෝරාගත් රටවල 2025දී අපේක්ෂා කෙරෙන රාජ්‍ය ආදායම් පහත පරිදි වන අතර මේ සමඟ පළ කරන වගුවෙහි ඉතිරි රටවල හා ආසන්න වසර වල සංඛ්‍යාලේඛණ ඇතුළත්ව තිබෙනවා.

ආජන්ටිනාව - 33.1%

බ්‍රසීලය - 39.2%

චීනය - 25.1%

හංගේරියාව - 42.2%

ඉරානය - 9.5%

කුවේට් - 75.8%

මැලේසියාව - 19.7%

මෙක්සිකෝව - 25.0%

පකිස්ථානය - 15.9%

පිලිපීනය - 20.2%

රුසියාව - 36.6%

තායිලන්තය - 20.9%

යුක්‍රේනය - 39.1%

වියට්නාමය - 18.7%

තුර්කිය - 28.9%