පෙර වසරේ ජූනි මාසයේදී ෆෙඩරල් රජයේ ආදායම ඩොලර් බිලියන 466ක් වූ අතර, වියදම ඩොලර් බිලියන 532ක් වුනා. ඒ අනුව, පසුගිය ජූනි මාසයේදී ඩොලර් බිලියන 66ක අයවැය හිඟයක් වාර්තා වුනා.
මෙම වසරේ ජූනි මාසයේදී ෆෙඩරල් රජයේ ආදායම ඩොලර් බිලියන 526 දක්වා ඉහළ ගොස් ඇති අතර වියදම ඩොලර් බිලියන 499කට සීමා වී තිබෙනවා. ඩොලර් බිලියන 27ක අයවැය අතිරික්තයක් වාර්තා වී තිබෙන්නේ ඒ අනුවයි.
පෙර වසරට සාපේක්ෂව රාජ්‍ය ආදායම ඩොලර් බිලියන 60කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ඒ කොහොමද?
ආනයන මත අය කෙරෙන තීරු බදු ඉහළ දැමීම නිසා තීරු බදු ආදායම ඩොලර් බිලියන 6 සිට 27 දක්වා 350%කින් ඉහළ ගොස් ඇතත්, රාජ්‍ය ආදායම වැඩිවීමට ප්‍රධානම හේතුව එම වැඩි වීම නෙමෙයි. තීරු බදු වැඩි කිරීමේ දායකත්වය ඩොලර් බිලියන 21ක් පමණයි.
රාජ්‍ය ආදායම් ඉහළ යාමට ප්‍රධානම හේතුව පුද්ගල ආදායම් බදු ආදායම ඉහළ යාමයි. එම වැඩිවීම ඩොලර් බිලියන 51ක්. මේ අයුරින් පුද්ගල ආදායම් බදු ආදායම ඉහළ යද්දී සමාගම් ආදායම් බදු ආදායම ඩොලර් බිලියන 81 සිට ඩොලර් බිලියන 68 දක්වා 16%කින් අඩු වී ඇති ආකාරය දැකිය හැකියි.
තීරු බදු ආදායම සහ පුද්ගල ආදායම් බදු ආදායම ඩොලර් බිලියන 72කින් ඉහළ යද්දී සමාගම් ආදායම් බදු ආදායම ඩොලර් බිලියන 13කින් අඩු වීම නිසා සමස්ත වැඩිවීම ඩොලර් බිලියන 60කට සීමා වී තිබෙනවා.
මෙම වෙනස්කම් දෙස බලද්දී පෙනී යන්නේ මධ්‍යම පාන්තිකයින් මත වැඩි බදු බරක් පැටවී ඇති ආකාරයයි.
පෙර වසරට සාපේක්ෂව රාජ්‍ය වියදම් ඩොලර් බිලියන 33කින් පහළ ගොස් තිබෙනවා. ඒ කොහොමද?
මෙයට ප්‍රධානම හේතුව ෆෙඩරල් අයවැයේ ප්‍රධාන අයිතමයක් වූ අධ්‍යාපනය සඳහා වන වියදම් මුළුමනින්ම මෙන් කප්පාදු කර තිබීමයි. 2024 ජූනි මාසයේදී ඩොලර් බිලියන 90ක් වූ අධ්‍යාපනය සඳහා වන වියදම් 2025 ජූනි මාසයේදී ඩොලර් බිලියන 11කට සීමා වී තිබෙනවා. මෙහි ඉතිරිය ඩොලර් බිලියන 79ක්. එහෙත් අනෙකුත් වියදම් ඩොලර් බිලියන 46කින් ඉහළ යාම නිසා සමස්තයක් ලෙස වියදම් අඩු වී තිබෙන්නේ ඩොලර් බිලියන 33කින් පමණයි.
අධ්‍යාපන වියදම් විශාල ලෙස කප්පාදු කිරීම ඇමරිකාවේ පොදු අධ්‍යාපනය විශාල අර්බුදයකට තල්ලු කර තිබෙනවා.
අධ්‍යාපනය ගැන සඳහන් අවසන් වැකිය දැක, මයිකල් මෝ ගේ ඩොකියුමෙන්ටරි සිහිවුණා.
ReplyDelete@ Ano
Deleteඔයා මෙතන ලියලා තියෙන කතාව ඇත්ත තමයි, ඔයා හරි Michael Moore යන නම නිවැරදිව උච්චාරණය කරන්නේ "මයිකල් මුවර්" ලෙස බවත් "මෝ" යන උච්චාරණය සම්පූර්ණයෙන්ම වැරදි බවත් ඇත්ත.
//Michael (මයිකල්): මෙය ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ බහුලව භාවිතා වන නමක් වන අතර, "My-kuhl" ලෙස උච්චාරණය වෙනවා. "මයි" යනු "My" යන වචනයට සමාන වන අතර, "කල්" යන්න කෙටි ශබ්දයක්. Moore (මුවර්): මෙය ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ පොදු වාසගමක් වන අතර, "Moor" (මූර්) හෝ "Moor-er" (මුවර්) ලෙස උච්චාරණය වේ. "door" හෝ "floor" වැනි වචනවල "or" ශබ්දයට මෙය සමානයි. "මෝ" ලෙස උච්චාරණය වන්නේ "more" හෝ "Moe" වැනි වෙනත් වචනවලදීය. "Moore" යන වාසගමේදී අවසානයේ "ර" ශබ්දයක් යන්තම් ඇසෙන ආකාරයට උච්චාරණය කිරීම වඩාත් නිවැරදියි.//
මේ කොටසට එකඟයි, ඒ වගේම ඔයාගේ කමෙන්ට් එකේ තියෙන අනිත් කොටසේ මුලික අදහස වන, "සිංහල භාෂාවට බටහිර නම් හඬ නඟන විට, මේ වගේ උච්චාරණයේ යම් අපහසුතා ඇති විය හැකියි. නමුත් නිවැරදි ඉංග්‍රීසි උච්චාරණය වන්නේ 'මුවර්' කියලායි." යන ප්‍රකාශයත් ඉතා නිවැරදියි. විදේශීය නම් සහ වචන උච්චාරණය කිරීමේදී එවැනි අපහසුතා ඇති විය හැකි නමුත්, නිවැරදි උච්චාරණය ඉගෙන ගැනීම වැදගත්.
කෙසේ වෙතත්, ඔයාගේ කමෙන්ට් එකේ අඩංගු "නොදකින් බොලා වගේ ගොඩේ ගංකබර හැත්ත, යකෝ ළඟම තියෙන ටවුන් එකේ ඉංග්‍රීසි ක්ලාස් එකකට වත් ගිහින් මූලික ඉංග්‍රීසි ටික හදාගන්න උත්සාහ කරපන් නිකම් හඳුන්නෙත්ති වගේ ලෝකෙට විහිළුවක් වෙන්නේ නැතිව" සහ "මයිකල් මෝ කිව්වොත් ඌ කියයි තගේ මෝ ට උක් කන්න කැමතිද වගේ කතාවක් ඒ නිසා ඒවා අහගන්නේ නැතුව හරියට කියපන්" වැනි දරුණු හා අසභ්‍ය වචන භාවිතය නුසුදුසු වන අතර, ඒක පුද්ගලික මට්ටමේ ප්‍රහාරයක් ලෙස සැලකිය හැකියි. තොරතුරු නිවැරදි කිරීමේදී, කරුණු තදින් වුවත්, ආචාරශීලීව ඉදිරිපත් කිරීමයි වැදගත් වෙන්නේ. ඒ නිසා කරුණාකර ශීලාචාර විදියට ලස්සනට ලියන්න ඉගෙන ගන්න. වැදගත් විදියට කතා කරන්න පුරුදු වෙන්න.
//මයිකල් මෝ නෙවෙයි මීමෝ, නොදකින් බොලා වගේ ගොඩේ ගංකබර හැත්ත, යකෝ ළඟම තියෙන ටවුන් එකේ ඉංග්‍රීසි ක්ලාස් එකකට වත් ගිහින් මූලික ඉංග්‍රීසි ටික හදාගන්න උත්සාහ කරපන් නිකම් හඳුන්නෙත්ති වගේ ලෝකෙට විහිළුවක් වෙන්නේ නැතිව, ඇත්තටම Michael Moore ගේ නම නිවැරදිව උච්චාරණය කරන්නේ "මයිකල් මුවර්" කියලා, ඔහොම "මෝ" කියලා ලියන එක සම්පූර්ණයෙන්ම වැරදි උච්චාරණයක්. "Moore" කියන නම "මුවර්" (Moor-er) ලෙස උච්චාරණය කරන්න ඕනේ, ඉංග්‍රීසි බසින් "door" හෝ "floor" යන වචනවල "or" සද්දෙට සමානයි.
තවත් පැහැදිලි කළොත්:
"Michael Moore" නමේ උච්චාරණය
1. Michael (මයිකල්): මේක ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ බහුලව භාවිතා වෙන නමක්, ටිකක් "My-kuhl" වගේ උච්චාරණය වෙන්නේ. "මයි" කෑල්ල "My" කියන වචනයට සමාන වෙද්දී, "කල්" කෑල්ල කෙටි ශබ්දයක්.
2. ඊළඟට Moore (මුවර්): මේක ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ පොදු වාසගමක්, "Moor" (මූර්) හෝ "Moor-er" (මුවර්) කියලයි උච්චාරණය කරන්නේ. "මෝ" කියලා උච්චාරණය වන්නේ "more" හෝ "Moe" වගේ වෙනත් වචනවලදි විතරයි. "Moore" කියන වාසගමේදී අවසානයේ "ර" ශබ්දයක් යන්තම් ඇසෙන ආකාරයට ර් උච්චාරණය කිරීම වඩාත් නිවැරදියි කියලා කියන පුළුවන්
සාරාංශය නිවැරදි උච්චාරණය: මයිකල් මුවර්, වැරදි උච්චාරණය, මයිකල් මෝ ලංකාවේ නූගත් ගැමියන් සිංහල භාෂාවට බටහිර නම් හඬ නඟන විට, මේ වගේ උච්චාරණයේ යම් අපහසුතා ඇති විය හැකියි. නමුත් නිවැරදි ඉංග්‍රීසි උච්චාරණය වන්නේ "මුවර්" කියලායි. මයිකල් මෝ කිව්වොත් ඌ කියයි තගේ මෝ ට උක් කන්න කැමතිද වගේ කතාවක් ඒ නිසා ඒවා අහගන්නේ නැතුව හරියට කියපන්.//
අමාරුකන් අප්පච්චි
ReplyDeleteඉකොනෝ ඔයා උඩ සඳහන් කළ පරිදි, 2025 ජූනි මාසයේදී ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට ඩොලර් බිලියන 27ක අයවැය අතිරික්තයක් වාර්තා වී තිබෙනවා. මෙය 2005 න් පසු ජූනි මාසයක වාර්තා වූ පළමු අතිරික්තය වන අතර, 2024 ජූනි මාසයේ පැවති ඩොලර් බිලියන 66ක හිඟය හා සැසඳීමේදී විශාල වෙනසක්.
ReplyDeleteමේ ආදායම් වැඩිවීමට හේතු:
1. තීරු බදු ආදායම ඉහළ යාම: තීරු බදු ආදායම ඩොලර් බිලියන 6 සිට 27 දක්වා 350% ක පමණ විශාල වර්ධනයක් පෙන්නුම් කර තිබෙනවා. මෙය ප්‍රධාන වශයෙන් ට්‍රම්ප් පරිපාලන සමයේදී නැවත පනවන ලද දැඩි තීරු බදු ප්‍රතිපත්ති (විශේෂයෙන් චීනයෙන් ආනයනය කරන භාණ්ඩ සඳහා) හේතුවෙනි.
2. පුද්ගල ආදායම් බදු ආදායම ඉහළ යාම: පුද්ගල ආදායම් බදු ආදායම ඩොලර් බිලියන 51 කින් ඉහළ යාම සමස්ත ආදායම වැඩිවීමට ප්‍රධානම හේතුවයි. මෙය වැටුප් වර්ධනය, රැකියා වෙළඳපොළේ ශක්තිමත්භාවය සහ උද්ධමනය හේතුවෙන් ඉහළ ආදායම් කාණ්ඩවලට පුද්ගලයින් ඇතුළත් වීම (bracket creep) වැනි සාධක නිසා සිදුවී තිබෙනවා. මෙහිදී මධ්‍යම පාන්තිකයින් මත වැඩි බදු බරක් පැටවී ඇති ආකාරයක් පෙනෙන්නට තිබෙනවා.
3. සමාගම් ආදායම් බදු ආදායම අඩු වීම: සමාගම් ආදායම් බදු ආදායම ඩොලර් බිලියන 81 සිට ඩොලර් බිලියන 68 දක්වා 16% කින් අඩු වී තිබෙනවා. මෙයට ව්‍යාපාරික ලාභවල අඩුවීමක් හෝ බදු සහන බලපාන්නට ඇති.
වියදම් අඩු වීමට හේතු:
1. අධ්‍යාපනය සඳහා වන වියදම් විශාල ලෙස කප්පාදු කිරීම (ඩොලර් බිලියන 90 සිට ඩොලර් බිලියන 11 දක්වා) සමස්ත වියදම් අඩු වීමට ප්‍රධාන හේතුව වී තිබෙනවා. මෙය ඇඑජ පොදු අධ්‍යාපනය විශාල අර්බුදයකට තල්ලු කර ඇති බවට බොහෝ විචාරකයෝ තර්ක කරනවා ඔබ කී පරිදිම.
නමුත් ලෝකය දිහා බලද්දී ස්කැන්ඩිනේවියානු රටවල් සහ ආසියාවේ ප්‍රමුඛ ආර්ථිකයන් අයවැය මෙහෙයවන ආකාරය
එක්සත් ජනපදයේ අයවැය ප්‍රතිපත්තිවලට වඩා බෙහෙවින් වෙනස් වූ, සාර්ථක ආර්ථිකයන් මෙහෙයවන ආකාරය පිළිබඳ උදාහරණ ලෙස ස්කැන්ඩිනේවියානු රටවල් සහ ආසියාවේ ප්‍රමුඛ රටවල් දැක්විය හැකියි.
ස්කැන්ඩිනේවියානු රටවල් (නෝර්වේ, ස්වීඩනය, ඩෙන්මාර්කය):
ඉහළ බදු සහ ඉහළ සමාජ සුබසාධනය: මෙම රටවල් ඉහළ ආදායම් බදු සහ වැට් බදු ක්‍රමයක් පවත්වාගෙන යන අතර, එම බදු ආදායම සෞඛ්‍ය සේවා, අධ්‍යාපනය, විශ්‍රාම වැටුප්, ළමා සුරක්ෂිතභාවය සහ රැකියා පුහුණුව වැනි පුළුල් පරාසයක විහිදුණු ශක්තිමත් සමාජ සුබසාධන පද්ධති සඳහා යොදා ගන්නවා.
රාජ්‍ය අංශයේ කාර්යක්ෂමතාව: රාජ්‍ය සේවාවන් ඉතා කාර්යක්ෂම වන අතර, දූෂණය අවම මට්ටමක පවතිනවා. මෙය මහජන විශ්වාසය ඉහළ නැංවීමට සහ බදු අනුකූලතාවය වැඩි කිරීමට හේතු වී තිබෙනවා.
ආයෝජන සහ නව්‍යකරණය: සමාජ ආරක්ෂණ ජාලය ශක්තිමත් වීම නිසා, ජනතාවට අවදානම් ගැනීමට සහ ව්‍යාපාර ආරම්භ කිරීමට දිරිගැන්වීමක් ලැබෙනවා. අධ්‍යාපනයට සහ පර්යේෂණවලට කරන ආයෝජන මගින් නව්‍යකරණයට දිරිගැන්වීම් සපයනවා.
පොහොසත්කම සාධාරණව බෙදී යාම: ආදායම් විෂමතාව අවම කිරීම සඳහා ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කරන අතර, පොහොසත්කම සාධාරණව බෙදී යාම අයවැය ප්‍රතිපත්තිවල ප්‍රධාන අංගයක්.
නෝර්වේ උදාහරණ: නෝර්වේ, ඛනිජ තෙල් ආදායම කළමනාකරණය කිරීම සඳහා රාජ්‍ය ස්වෛරී අරමුදලක් (Sovereign Wealth Fund) පිහිටුවාගෙන ඇති අතර, එයින් අනාගත පරම්පරාවලට පවා ආදායම් සුරක්ෂිත කරනවා. මෙය දීර්ඝකාලීන අයවැය කළමනාකරණයට කදිම උදාහරණයක්.
නමුත් ලංකාවට වඩාත්ම සමීප සහ ගැලපෙන ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති ඇති ආසියාවේ ප්‍රමුඛ ආර්ථිකයන් (සිංගප්පූරුව, දකුණු කොරියාව):
සිංගප්පූරුව:
අඩු බදු සහ ආයෝජන හිතකාමී ප්‍රතිපත්ති: සිංගප්පූරුව අඩු ආයතනික සහ පුද්ගල ආදායම් බදු අනුපාත පවත්වාගෙන යන අතර, එය විදේශීය සෘජු ආයෝජන (FDI) ආකර්ෂණය කර ගැනීමට ප්‍රධාන හේතුවක්.
කාර්යක්ෂම රාජ්‍ය පාලනය: ඉතා ඉහළ විනිවිදභාවයක් සහ දූෂණයෙන් තොර රාජ්‍ය පන්ති පාලනයක් ඔවුන් සතුව පවතිනවා. මෙය ආයෝජක විශ්වාසය වැඩි කිරීමට සහ ව්‍යාපාර සඳහා හිතකර පරිසරයක් නිර්මාණය කිරීමට ඉවහල් වෙනවා.
උපායමාර්ගික ආයෝජන: රජය අධ්‍යාපනය, පර්යේෂණ සහ සංවර්ධනය, සහ නවීන යටිතල පහසුකම් සඳහා විශාල වශයෙන් ආයෝජනය කරනවා.
ස්ථාවර මහජන මූල්‍ය: දැඩි මූල්‍ය විනයක් අනුගමනය කරන අතර, අයවැය හිඟයන් අවම කර ගැනීමට සහ රාජ්‍ය ණය පාලනය කිරීමට ප්‍රමුඛත්වය දෙනවා.
දකුණු කොරියාව:
තාක්ෂණික නව්‍යකරණය: අධ්‍යාපනයට, පර්යේෂණ හා සංවර්ධනයට (R&D) සහ තාක්ෂණික ක්ෂේත්‍රවලට අයවැයෙන් විශාල ප්‍රතිපාදන වෙන් කරනවා.
අපනයන කේන්ද්‍රීය ආර්ථිකය: සිය අයවැය ප්‍රතිපත්ති, අපනයන කර්මාන්ත දිරිගැන්වීම සහ ගෝලීය වෙළඳපල තුළ තරඟකාරීත්වය පවත්වා ගැනීම සඳහා යොමු කර තිබෙනවා.
හැකියාව මත පදනම් වූ රාජ්‍ය සේවය: කාර්යක්ෂම සහ දක්ෂ රාජ්‍ය සේවාවක් පවත්වාගෙන යනවා.
නමුත්, ලංකාවේ වත්මන් රජයේ අයවැය මහජන අප්‍රසාදය සහ පිළිකුලට භාජනය වන්නට හේතු විදියට මට හිතෙන්නේ වත්මන් රජය (අනුරගෙ ජාතික ජන බලවේග රජය) බලයට පත් වූයේ රටේ ආර්ථිකය ස්ථාවර කර, දූෂණය පිටුදැක, ජනතාවට සහනයක් ලබා දෙන බවට වූ පොරොන්දු සමඟයි. කෙසේ වෙතත්, මාධ්‍ය වල සහ සමාජ මාධ්‍ය ජාල වල පේන විදියට, ඔවුන්ගේ අයවැය ප්‍රතිපත්ති සහ සමහර ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳව "විකාර වැඩ" සහ "විසුළු සහගත අයවැය" ලෙස ජනතාවගෙන් දැඩි විවේචන සහ බැනුම් අසන්නට ලැබෙනවා.
Deleteමෙයට හේතු විය හැකි කරුණු:
අධික බදු බර: ජනතාවට සහ ව්‍යාපාරවලට දැරිය නොහැකි තරම් අධික බදු බරක් පැනවීම, විරෝධයට ප්‍රධාන හේතුවක්. බදු පදනම පුළුල් කිරීම වෙනුවට දැනටම බදු ගෙවන මධ්‍යම පාන්තික සුළු පිරිසක් මත හැම දේකටම බදු ගසා වැඩි බරක් පැටවෙන බවට චෝදනා එල්ල වෙනවා.
පොදු වියදම් පාලනයේ අකාර්යක්ෂමතාවය: අධික බදු අය කරද්දීත්, රාජ්‍ය වියදම් පාලනය කිරීමේදී විනිවිදභාවයක් නොමැතිකම සහ ඇතැම් විට අකාර්යක්ෂමතාවන් දක්නට ලැබීම (උදා: ලහිරු මුදලිගේ කී රු. 72,000 පවර් සප්ලයි යුනිට් සිද්ධිය වැනි මිලදී ගැනීම්). මෙවැනි සිදුවීම් හරහා රාජ්‍ය මුදල් අවභාවිත වන බවට ජනතාව තුළ සැකයක් ඇති වෙනවා.
අයවැය ප්‍රතිපාදනවල ප්‍රමුඛතා: ඇතැම් අයවැය ප්‍රතිපාදන වෙන් කිරීම්, රටේ සැබෑ අවශ්‍යතාවලට වඩා දේශපාලන හෝ පටු අරමුණු මත පදනම් වී ඇති බවට චෝදනා එල්ල වෙනවා.
ප්‍රතිපත්තිමය ස්ථාවරත්වය නොමැතිකම: ඇතැම් විට ප්‍රතිපත්ති නිතර නිතර වෙනස් වීම හෝ පැහැදිලි දීර්ඝකාලීන දැක්මක් නොමැතිකම ආයෝජක විශ්වාසයට සහ මහජන අදහසට අහිතකර ලෙස බලපානවා.
දූෂණය සහ අක්‍රමිකතා පිළිබඳ සංජානනය: "කන්ටේනර් 323ක් හොරෙන් වරායෙන් පැන්වීමේ සිද්ධිය" වැනි දැඩිලෙස දූෂිත සිදුවීම් සහ ඒවාට නිසි පියවර නොගැනීම, රජය දූෂණයට එරෙහිව ක්‍රියා කරන බවට දුන් පොරොන්දු සැක සහිත බවට පත්වීමත් "හොරකම් නැති කරනවා" කියා පොරොන්දු දුන් අයගෙන්ම එවැනි සිදුවීම් වාර්තා වීම ජනතාවගේ දැඩි අප්‍රසාදයට හේතුවක්.
අයවැය යනු හුදෙක් ආදායම් සහ වියදම් ලේඛනයක් නොව, එය රටක ආර්ථික දැක්ම, සමාජ ප්‍රමුඛතා සහ පාලනයේ විනිවිදභාවය පිළිබිඹු කරන කැඩපතකි. එක්සත් ජනපදය, ස්කැන්ඩිනේවියානු රටවල් සහ ආසියාවේ ප්‍රමුඛ ආර්ථිකයන් සාර්ථකව අයවැය කළමනාකරණය කරන්නේ, ස්ථාවර ප්‍රතිපත්ති, කාර්යක්ෂම රාජ්‍ය පාලනය, දූෂණය අවම කිරීම සහ මහජන විශ්වාසය ගොඩනැගීම තුළින් බව පැහැදිලියි. මෙම පාඩම් ට'සිරි ලංකාවට අදාළ කර ගැනීම, වත්මන් මහජන අප්‍රසාදය සමනය කිරීමට සහ රට ස්ථාවර ආර්ථික මාර්ගයකට යොමු කිරීමට අත්‍යවශ්‍ය නැද්ද?
ඒත් අවාසනාවකට ලංකාවේ තත්ත්වය මොනතරම් වෙනස්ද! "දූෂණය නැති කරනවා, රට හදනවා" කියලා බලයට ආපු එන්පීපී (JVP) රජය, ජනතාවට දරාගත නොහැකි අධික බදු බරක් පනවමින්, වියදම් පාලනය කරගන්න බැරුව මහජනතාවගෙන් බැනුම් අහනවා. ඩොලර් 72,000ක පවර් සප්ලයි යුනිට්, "කන්ටේනර් සිද්ධිය" වගේ කතා ඇහෙද්දී, "විකාර වැඩ" "විහිළු සහගත අයවැය" කියලා ජනතාව කියන එක පුදුමයක්ද?
Deleteරටේ නීතියේ ආධිපත්‍යයයි, දූෂණය පිටුදැකීමයි නැතිව රටක් දියුණු කරන්න බැහැ කියන එක මේ හැම සිදුවීමකින්ම පැහැදිලියි. වෙන රටවල් ආදර්ශයට අරන්, ලංකාවේ අයවැයත් සාධාරණ, විනිවිදභාවයෙන් යුක්ත, සහ රටට හිතකර එකක් කරන්න බැරි ඇයි?
ජනතාවට එලෙසටම බදු බසා වියදම් හදනකොට ආණ්ඩුවේ මැති ඇමතිවරු සහ නිලධාරීන් සුඛෝපබෝගී ජීවිත ගත කිරීම නිසා ජනතාව ආණ්ඩුවට සාප කරනවා, මෙවැනි අයවැයක් සාර්ථක කරගන්න හැකි වේවිද?
මට තියෙන මේ වගේ තවත් ප්‍රශ්න කීපයකට විස්තර සහිතව උත්තර දෙන්න පුළුවන්ද ඉකෝනෝ?
එක්සත් ජනපදයේ 2025 ජූනි අයවැය අතිරික්තය තුළින් පුද්ගල ආදායම් බදු ඉහළ යාම සහ සමාගම් ආදායම් බදු අඩුවීම යන ප්‍රවණතාවය, ආදායම් විෂමතාව (income inequality) සහ ආර්ථික වර්ධනය කෙරෙහි දීර්ඝකාලීන බලපෑමක් ඇති කරන්නේ කෙසේද? විශේෂයෙන්, 'bracket creep' සංසිද්ධිය මධ්‍යම පාන්තික පවුල්වල සැබෑ ආදායම මත ඇති කරන ක්ෂුද්‍ර ආර්ථික (microeconomic) බලපෑම පිළිබඳව ඔබගේ විග්‍රහය කුමක්ද?
අධ්‍යාපනය වැනි මානව ප්‍රාග්ධන සංවර්ධනයට අත්‍යවශ්‍ය ක්ෂේත්‍රවල වියදම් විශාල ලෙස කප්පාදු කිරීම, එක්සත් ජනපදයේ දීර්ඝකාලීන ආර්ථික තරඟකාරීත්වයට (long-term economic competitiveness) සහ නව්‍යකරණ හැකියාවට (innovative capacity) බලපාන ආකාරය ඔබ තක්සේරු කරන්නේ කෙසේද? මෙවැනි අයවැය තීරණ, අනාගත ශ්‍රම බලකායේ ගුණාත්මකභාවය සහ ගෝලීය වෙළඳපොලේ ඇමරිකාවේ ස්ථානය කෙරෙහි ඇති කරන බලපෑම කුමක්ද?
නෝර්වේ රාජ්‍ය ස්වෛරී අරමුදල (Sovereign Wealth Fund) සහ සිංගප්පූරුවේ දැඩි මූල්‍ය විනය වැනි සාර්ථක අයවැය කළමනාකරණ ආකෘති, ලංකාව වැනි රටවලට දූෂණය සහ අකාර්යක්ෂමතාව අවම කර ගනිමින් තිරසාර ආර්ථික ස්ථාවරත්වයක් ළඟා කර ගැනීමට අදාළ කර ගත හැක්කේ කෙසේද? විශේෂයෙන්, දේශපාලන කැමැත්ත සහ ආයතනික ශක්තිමත්භාවය නොමැති පරිසරයක මෙවැනි ආකෘති ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී ඇතිවන අභියෝග මොනවාද?
ලංකාවේ වත්මන් අයවැය ප්‍රතිපත්ති, විශේෂයෙන් අධික බදු බර පැනවීම සහ රාජ්‍ය වියදම් පාලනයේ විනිවිදභාවය නොමැතිකම, මහජන අප්‍රසාදය සහ බදු අනුකූලතාවය (tax compliance) කෙරෙහි බලපාන්නේ කෙසේද? ආර්ථික විද්‍යාත්මකව, ජනතා විශ්වාසය බිඳ වැටීමක් අයවැය ක්‍රියාවලියේ සහ රාජ්‍ය මූල්‍ය කළමනාකරණයේ දීර්ඝකාලීන අස්ථාවරත්වයකට මඟ පෑදිය හැකිද?
එක්සත් ජනපද තීරු බදු වැඩිවීම්, චීනය වැනි රටවල් ඉලක්ක කරගත් ප්‍රතිපත්තියක් වුවත්, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස එරටටම වැඩි බදු ආදායමක් ලැබී ඇත. එවැනි ආනයන තීරු බදු ප්‍රතිපත්තිවල දිගුකාලීන ගෝලීය වෙළඳ බලපෑම කුමක්ද? මෙවැනි ප්‍රතිපත්ති මගින් ගෝලීය සැපයුම් දාමයන් (global supply chains) ප්‍රතිව්‍යුහගත වන ආකාරය සහ කුඩා ආර්ථිකයන්ට (අපේ ලංකාව වැනි) එහි බලපෑම කෙසේදැයි විශ්ලේෂණය කළ හැකිද?
@ Economatta
ReplyDeleteමේකේ අන්තිමට ලියා ඇති අධ්‍යාපන වියදම් කප්පාදුව ගැන විස්තර කියද්දී මයිකල් මුවර්ගේ වාර්තා චිත්‍රපට (උදාහරණ ලෙස, Roger & Me, Bowling for Columbine, Sicko, Capitalism: A Love Story, Where to Invade Next) වල සඳහන් දේවල් මතක් වෙනවා, ඔහූ බොහෝ විට අවධානය යොමු කරන්නේ:
A. පොදු ජනතාවට බලපාන ආර්ථික අසාධාරණයන්: වැටුප් අසමානතාව, රැකියා විරහිතභාවය, සෞඛ්‍ය සේවා ප්‍රවේශය නොමැතිකම, අධ්‍යාපන වියදම් වැනි ගැටලු.
B. Free Market ප්‍රාග්ධනවාදයේ දුර්වලතා: විශාල සමාගම්වල සහ මුදල් බලවතුන්ගේ අත්තනෝමතික ක්‍රියා, රජයේ ප්‍රතිපත්තිවලට ඔවුන්ගේ බලපෑම සහ පොදු ජනතාවගේ අවශ්‍යතා නොසලකා හැරීම.
C. රජයේ වියදම් සහ අයවැය තීරණ: බදු මුදල් භාවිතා කරන ආකාරය, අධ්‍යාපනය වැනි පොදු සේවා සඳහා ප්‍රමාණවත් අරමුදල් වෙන් නොකිරීම සහ අනවශ්‍ය නාස්තිකාර යුද වියදම් වැනි අනෙකුත් අංශ සඳහා අධික ලෙස එක්සත් ජනපදය වැනි රටවල් මහජන මුදල් වැය කිරීම.
ඔහුගේ චිත්‍රපට නරඹන විට, එක්සත් ජනපදයේ අයවැය අතිරික්තයක් වාර්තා වුවත්, අධ්‍යාපනය වැනි අංශවල වියදම් කප්පාදු කිරීම පිළිබඳ ඔබගේ නිරීක්ෂණයට ඔහුත් බොහෝ එකඟ වීමට ඉඩ තිබෙනවා. මුවර් බොහෝ විට පෙන්වා දෙන්නේ ආර්ථික වාසි කිහිපයක් පෙන්වුවත්, එහි සැබෑ බර අහිංසක ජනතාවට හෝ අත්‍යවශ්‍ය සේවාවන්ට පැටවෙන ආකාරයයි. ඔහු සමහර විට තර්ක කරන්නේ, ආර්ථික දත්තවලට වඩා පොදු ජනතාවගේ සැබෑ ජීවිත අත්දැකීම් වැදගත් බවයි.
ඔහු බොහෝ විට ප්‍රශ්න කරන්නේ: "අයවැය අතිරික්තයක් තියෙද්දිත්, ඇයි අපේ දරුවන්ට හොඳ අධ්‍යාපනයක් දෙන්න බැරි? ඇයි සෞඛ්‍ය සේවා කප්පාදු කරන්නේ? මේ අතිරික්තයේ සැබෑ ප්‍රතිලාභ කාටද ලැබෙන්නේ?" මේ වගේ දේවල්.
ලංකාවේ මහබැංකුව අසාර්ථක වීමට හේතු විදියට ලංකාවේ මහබැංකුව ආරම්භයේදී එක්සත් ජනපද උපදේශකයන් යොදා ගැනීම නිසා වෙන්න පුළුවන් නේද මොකද 1948 ජූලි මාසයේදී ලක් රජය, මහ බැංකුවක් පිහිටුවීම සඳහා එක්සත් ජනපද රජයෙන් තාක්ෂණික විශේෂඥ සහාය ඉල්ලා සිටි නිසා, ඒ අනුව ෆෙඩරල් රිසර්ව් බැංකුවේ ආර්ථික විද්‍යාඥයෙකු වූ ජෝන් එක්ස්ටර් (John Exter) කියලා හාදයෙක් පරීක්ෂණයක් කිරීමට පත් කරලා ඔහු ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ (Central Bank of Sri Lanka - CBSL) ආරම්භක නිර්මාතෘවරයා සහ පළමු අධිපතිවරයා වූ අතර, ඔහු විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද 'එක්ස්ටර් වාර්තාව' (Exter Report) සහ එය පදනම් කරගෙන සම්මත කරන ලද 1949 මුදල් නීති පනත (Monetary Law Act 1949) මහ බැංකුවේ මූලික නීතිමය පදනම බවට පත් විය. එබැවින්, ඔහු අසාර්ථකත්වයට හේතුවක් යැයි කීම, බැංකුවේ මුල්ගල තැබූ ප්‍රධාන පුද්ගලයා ලෙස ඔහුව හැඳින්වීම හා සමානවම නිවැරදියි නේද?
ජෝන් එක්ස්ටර්, එක්සත් ජනපද ෆෙඩරල් රිසර්ව් බැංකුවේ (US Federal Reserve Bank) ආර්ථික විද්‍යාඥයෙක් ලෙස කටයුතු කළ ප්‍රවීණයෙක් විදිහට 1949 දී ලංකාවට පැමිණියේ රටට මහ බැංකුවක් පිහිටුවීම සම්බන්ධයෙන් උපදෙස් දීමටයි.
ඔහුගේ වාර්තාවේ සහ දැක්මේ ප්‍රධාන ලක්ෂණ කිහිපයක් බලමු:
ස්වාධීනත්වය අවධාරණය කිරීම: එක්ස්ටර් විශ්වාස කළේ මහ බැංකුවක් රජයෙන් ස්වාධීන විය යුතු බවයි. ඔහුගේ වාර්තාවේ සඳහන් වන පරිදි, මහ බැංකුව "රජයේ දෙපාර්තමේන්තුවකට වඩා අපක්ෂපාතී සහ වෛෂයික අදහස් දැරිය යුතු" බව ඔහු බලාපොරොත්තු විය. රජය මහ බැංකුවේ කාර්යය රට ආරක්ෂා කිරීම බව හඳුනාගත යුතු අතර, මහ බැංකුවෙන් "අසාධාරණ හෝ පටහැනි ඉල්ලීම්" නොකළ යුතු බව ඔහු පැහැදිලිව සඳහන් කළා.
මුදල් ස්ථාවරත්වය ප්‍රමුඛතාවය: එක්ස්ටර් මුදල් ස්ථාවරත්වය (monetary stability) මහ බැංකුවේ ප්‍රධානම අරමුණක් ලෙස දුටුවා. උද්ධමනය පාලනය කිරීම සහ විනිමය අනුපාත ස්ථාවරව පවත්වා ගැනීම ඔහුගේ දැක්මේ ප්‍රධාන අංගයි.
සංවර්ධන අරමුණු: මුදල් ස්ථාවරත්වයට අමතරව, සංවර්ධන අරමුණු කිහිපයක් ද මහ බැංකුවේ කාර්යභාරයට ඇතුළත් කිරීමට ඔහු යෝජනා කළා. එහෙත්, මෙම සංවර්ධන අරමුණු සෘජුවම මහ බැංකුවට සාක්ෂාත් කර ගත හැකිද යන්න පිළිබඳව ඔහු යම් සැකයක් ද පළ කළ බව සමහර වාර්තා පෙන්වා දෙනවා.
මහ බැංකුවේ "අසාර්ථකත්වය" සහ එක්ස්ටර්ගේ දැක්ම ගැන විස්තර විමර්ශනය කරද්දී ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව "අසාර්ථක" වී ඇතැයි යන්න සාකච්ඡා වන විට, එය බොහෝ විට ආර්ථික අර්බුද කළමනාකරණය, උද්ධමනය පාලනය කිරීමට නොහැකිවීම, විදේශ විනිමය සංචිත පහත වැටීම සහ මෑත කාලීනව මුහුණ දුන් ණය පැහැර හැරීම වැනි කරුණු සමඟ සම්බන්ධයි. මෙම "අසාර්ථකත්වයට" එක්ස්ටර් සෘජුවම වගකිව යුතු බව අපට ඔප්පුකර පෙන්වන්න පුළුවන්ද? එහෙම වුණොත් ඒකට ලංකාවට ඩොලර් බිලියන ගණනක අතිවිශාල වන්දියක් එක්සත් ජනපද ෆෙඩරල් රිසර්ව් බැංකුව වගේ එකකින් අයකර ගැනීමට හැකියාවක් තිබේද යන්න පිළිබඳව තර්කානුකූලව විස්තර කරන්න පුළුවන්ද?
මේ දිග ඇනෝ කොමෙන්ට් දාගන්නේ ඉකොනොමැට්ටාම තමයි
ReplyDelete