මේ වෙද්දී භාණ්ඩාගාර බිල්පත් පොලී අනුපාතික 9% මට්ටම දක්වා පහත වැටී තිබෙනවා. ඒ එක්කම, මේ දක්වා වැඩි පොලී වලට එරෙහිව කතා කරපු අයගේ හඬ යට පත් වෙලා අඩු පොලී වලට එරෙහි හඬ මතු වී තිබෙනවා. විශේෂයෙන්ම ජ්‍යෙෂ්ඨ පුරවැසියන් විසින් ඔවුන්ගේ තැන්පතු වෙනුවෙන් වැඩි පොලියක් ගෙවන මෙන් ඉල්ලමින් සිටිනවා.
පොලී අනුපාතික තීරණය වෙන්නේ කොහොමද?
පොලී සංකල්පයේ ඉතිහාසය මිනිසා විසින් ප්‍රාග්ධනය එක් රැස් කරගන්න පටන් ගැනීමේ ඉතිහාසය දක්වාම පැරණියි කියා කියන්න පුළුවන්. නමුත් අද අර්ථයෙන්ම නෙමෙයි.
මිනිසා විසින් ප්‍රාග්ධනය එක් රැස් කරගන්න පටන් ගැනීමේ ඉතිහාසය කියා කියන්නේ වර්තමාන පරිභෝජනය සීමා කර වර්තමානයේ පරිභෝජනය කළ හැකි දේවල් වලින් කොටසක් අනාගත පරිභෝජනය වෙනුවෙන් ඉතිරි කර ගැනීමේ ඉතිහාසය. ඒ අනුව, මුල්ම ඉතිරි කිරීම් වෙන්නේ පරිභෝජන භාණ්ඩ. දඩයම් කරගත් සතෙක්ගේ මස් හෝ හාරා එකතු කරගත් අල වර්ගයක් වෙන්න පුළුවන්.
දඩයම් කරගත් සතෙක්ගේ මස් හෝ හාරා එකතු කරගත් අල වර්ගයක් සම්පූර්ණයෙන්ම පරිභෝජනය කර අවසන් නොකර අනාගත පරිභෝජනය වෙනුවෙන් ඉතිරි කරගන්න පෙළඹවීමක් ඇති වීමෙන් අදහස් වන්නේ කුමක්ද?
මෙයින් පිළිබිඹු වන්නේ කිසියම් භාණ්ඩයක වටිනාකමේ සාපේක්ෂ බව මිනිසා විසින් තේරුම් ගැනීමේ ඉතිහාසය. එකම මස් කෑල්ල හෝ එකම අලය වුනත් ගොඩක් බඩගිණි වෙලාවට එහි වටිනාකම වැඩියි. හොඳට බඩ පිරුණු වෙලාවට වටිනාකම අඩුයි.
බඩගිණි වෙන එක කිසියම් ඒකාකාරී රටාවකට නැවත නැවත වෙන දෙයක්. වෙනත් විදිහකට කිවුවොත් බඩ ආහාර ඉල්ලන රටාව සුමට එකක්. නමුත්, බඩ පුරවාගත හැකි ආහාර ඒ විදිහට ඒකාකාරී, සුමට රටාවකට ලැබෙන්නේ නැහැ. හරියට බඩගිණි වෙන වෙලාවටම හාවෙක්, මීමින්නෙක් ලඟට ඇවිදගෙන එන්නේ නැහැ. ඉල්ලුම සුමට වුනත් ආහාර සැපයුම විචල්‍ය එකක්.
ලැබෙන ආහාර සියල්ල ඒ වෙලාවේම පරිභෝජනය කර අවසන් නොකර කොටසක් අනාගතයට ඉතිරි කර ගැනීමෙන් පරිභෝජනය සුමට කර ගන්න පුළුවන්. පරිභෝජනය සුමට කර ගන්නවා කියන්නේ එකම ආහාර ටිකේ වුනත් වටිනාකම වැඩි කර ගත හැකි ක්‍රමයක්. බඩ පිරුණු වෙලාවට නොකා වඩා බඩගිණි වෙලාවට කන එකෙන් වෙන්නේ වාස්තවික ලෙස එකම ආහාර ද්‍රව්‍යයේ තමන්ට සාපේක්ෂ වටිනාකම වැඩි වෙන එක.
මේක කිසියම් පුද්ගලයෙක් විසින් තමන්ගේම අනාගතය එක්ක කරන ගනුදෙනුවක්. අද මම මගේ ආහාර වලින් කොටසක් නොකා පැත්තකට කරනවා. හෙට ඒ ටික ආහාරයට ගන්නවා. අද පාඩුව පොඩි බඩගින්නක්. හෙට ලාබය ලොකු බඩගින්නක් නැතිවීම. අද දරන පොඩි බඩගින්නක පාඩුවකින් හෙට ලොකු බඩගින්නක් නැති කරගන්නවා කියන්නේ කරපු ආයෝජනයට පොලියක් ලැබිලා.
ඔය ගනුදෙනුවම වෙනත් කෙනෙක් එක්ක කරන්නත් පුළුවන්. අද ආහාර වැඩියෙන් තියෙන වෙලාවේ එයින් කොටසක් වෙනත් කෙනෙකුට දෙනවා. එහි හිලවුවට අනාගතයේ දවසක ආහාර ලැබෙනවා.
ස්වභාවයේ තිබෙන ආහාර එකතු කර ගැනීමේ ඉඳලා තමන් සැලසුම් කර ආහාර නිෂ්පාදනය කර ගැනීම දක්වා මානව සංස්කෘතිය දියුණු වෙද්දී පොලිය පිළිබඳ අදහස ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය තවදුරටත් පරිණාමය වෙනවා. එක්කෝ කැලෙන් අල්ලා ගෙන එන වල් කිකිළියෙක් එදාම මරාගෙන කාලා බඩගින්න සන්තර්පණය කර ගන්න පුළුවන්. එහෙම නැත්නම් අල්ලා ගෙන ආපු කිකිළිය වාසස්ථානය අසල රඳවාගෙන දවසකට බිත්තරය බැගින් කන්න පුළුවන්. කවදා හරි අනාගතයේ දවසක කිකිළියව මරාගෙන කන්නත් පුළුවන්.
වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත්, අද දවසේ පරිභෝජනය කැප කර නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියක ආයෝජනය කිරීම මගින් අනාගතයේදී එම ආයෝජනය වෙනුවෙන් අමතර ප්‍රතිලාභයක් ලබා ගන්න පුළුවන්. ඒ අමතර ප්‍රතිලාභය තමයි ලැබෙන පොලිය. මේ වගේ දෙයක් කරන්න කිසියම් ආකාරයක සැලසුම් කිරීමේ හැකියාවක් තියෙන්න ඕනෑ.
ආයෝජනයක අවදානම් තිබෙනවා. එදා රෑම නරියෙක් කිකිළියව අල්ලාගෙන කෑවොත් අන්තිමට බිත්තරත් නැහැ. කිකිළිත් නැහැ. අදම කිකිළියව මරාගෙන කෑවානම් ඔය අවදානම නැහැ. ඒ නිසා, අද පරිභෝජනය කැප කර ආයෝජනයක් කරද්දී එහි තිබෙන අවදානම ගැනත් හිතන්න වෙනවා. අපේක්ෂා කළ හැකි අමතර ප්‍රතිලාභය ගන්නා අවදානමට ප්‍රමාණවත්ද?
මගේ ප්‍රාග්ධනය මා ලඟම තියා ගෙන ආයෝජනය කිරීමෙන් පොලියක් ලබාගන්න පුළුවන්නම්, එම ප්‍රාග්ධනය වෙනත් කෙනෙකුට දීලා ඒ විදිහටම ආපහු ලබා ගැනීම ප්‍රමාණවත් නැහැ. අද මට පරිභෝජනය කළ හැකි කිකිළිය අද පරිභෝජනය නොකර හදාගත්තොත් අනාගතයේදී ආපසු ලැබෙන්නේ අද අහිමි වූ කිකිළිය පරිභෝජනය කිරීමේ අවස්ථාව පමණක් නෙමෙයි. තව බිත්තර ගොඩක් කාලයක් තිස්සේ පරිභෝජනය කිරීමේ අවස්ථාවත් ලැබෙනවා. එහෙමනම්, කිකිළිය වෙනත් කෙනෙකුට ණයට දීලා අනාගතයේදී ඒ කිකිළිය පමණක් ආපසු ලබා ගැනීම ප්‍රමාණවත් නැහැ. පොලියකුත් අවශ්‍ය වෙනවා.
අද මා සතු කිකිළිය වෙනත් කෙනෙකුට "ණයට" දී පොලිය ලෙස දවසකට බිත්තරය බැගින් ඉල්ලන්න බැහැ. කිකිළිය විසින් දමන බිත්තර සියල්ලම මට දුන්නොත් ණයකරුට ලැබෙන කිසිවක් නැහැ. නමුත් දින දෙකකට වරක් බිත්තරයක් ඉල්ලුවොත් සමහර වෙලාවට කවුරු හෝ කෙනෙක් කැමති වෙන්න පුළුවන්.
ඒ වගේ ගනුදෙනුවක් නරක නැහැ. කිකිළිය ළඟ තියාගෙන දිනපතා බිත්තර ලබා ගන්න පුළුවන් වුනත් ඒ සඳහා කිකිළිය නරින්ගෙන් පරිස්සම් කරන්න මහන්සි වෙන්න වෙනවා. කිකිළිය වෙනත් කෙනෙකුට දීමෙන් ඒ මහන්සිය නැතුවම දවස් දෙකකට වරක් බිත්තරයක් ලබා ගන්න පුළුවන්. එය ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ලැබෙන ප්‍රතිලාභය.
අනෙක් පැත්තෙන් ණයට කිකිළිය ලබා ගන්නා පුද්ගලයාට බිත්තර ලැබෙන්නේ නිකම්ම නෙමෙයි. ඒ සඳහා කිකිළිය නරින්ගෙන් පරිස්සම් කරන්න මහන්සි වෙන්න වෙනවා. ඒ වෙනුවෙන් දවස් දෙකකට වරක් බිත්තරයක් ලබා ගන්න පුළුවන්. එය ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබෙන ප්‍රතිලාභය. ඒ වුනත්, ඒ ප්‍රතිලාභය ලැබෙන්නේ වෙනත් කෙනෙකුගේ ප්‍රාග්ධන ආයෝජනයක උදවුවෙන්. ප්‍රාග්ධන ආයෝජනය නැත්නම් නරින්ගෙන් පරිස්සම් කරන්න කිකිළියෙක් නැහැ. ඒ නිසා බිත්තරත් නැහැ.
මුදල් ගනුදෙනු ප්‍රචලිත වී ප්‍රාග්ධනය මුදල් ලෙස හුවමාරු වෙද්දීත් වෙන්නේ ඔය කතාවම තමයි. ප්‍රාග්ධනය එකතු කරගන්නනම් පරිභෝජනය කැප කරන්න වෙනවා. වත්මන් පරිභෝජනය කැප කර ප්‍රාග්ධනය එක්රැස් කරගත්තට පස්සේ එම ප්‍රාග්ධනය මා ලඟම තියා ගත්තොත් එය කිසියම් නිෂ්පාදන කාර්යයක ආයෝජනය කර අනාගතයේදී යම් ප්‍රතිලාභයක් ලබා ගන්න පුළුවන්. එසේ නැතිව එම ප්‍රාග්ධනය වෙනත් අයෙකුට ණයට දුන්නොත් ඒ වෙනුවෙන් මුල් මුදලට අමතරව අමතර ප්‍රතිලාභයක් ලැබිය යුතුයි. ඒක තමයි පොලිය.
කවුරු හෝ කෙනෙක් වෙනත් අයෙකුගෙන් ණයට සල්ලි ගන්නේ ඇයි?
සල්ලි ණයට ගන්නවා කියන්නේ අනාගතයේ දවසක පොලියත් එක්ක ඒ සල්ලි ආපහු ගෙවන්න වෙනවා කියන එක. සමහර විට ණය ගෙවන තුරු එක දිගටම පොලී ගෙවන්න වෙනවා. මේක වාසියක් වෙන්නේ කොහොමද?
ණයට ගන්න සල්ලි ආයෝජනය කිරීමෙන් ලැබෙන ප්‍රතිලාභය ගෙවිය යුතු පොලියට වඩා වැඩිනම් සල්ලි ණයට ගන්න එක වාසියි. මේක පැහැදිලි කරන්න සල්ලිම අවශ්‍යත් නැහැ.
අපි හිතමු කිකිළියෙක් රැක බලාගෙන දවසකට බිත්තරය බැගින් ලබා ගන්නා කෙනෙක් ගැන. ඔය කිකිළිය නරින්ගෙන් පරිස්සම් කරන්න කොහොමත් මහන්සි වෙන එකේ තවත් කිකිළියෙක්ව පරිස්සම් කරන එක ඒ තරම් අමාරු වැඩක් නෙමෙයි. ඔය වැඩේට ලොකු ශ්‍රමයක් අමුතුවෙන් යොදවන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, තවත් කිකිළියෙක් ණයට අරගෙන ඒ වෙනුවෙන් පොලී ගෙවලා දවසක් ඇර දවසක් බිත්තරයක් ලබාගත්තත් ඒක අමතර වාසියක්.
දැන් ඔය වගේ ගනුදෙනුවකදී කිකිළිය ණයට දෙන කිකිළියගේ හිමිකරුට මහන්සියක් නැතුව දවස් දෙකකට වරක් බිත්තරයක් ලැබෙනවා. කිකිළියව ණයට ගන්න තැනැත්තාටත් අමතර මහන්සියක් නැතුව දවස් දෙකකට වරක් වැඩිපුර බිත්තරයක් ලැබෙනවා. ප්‍රාග්ධනය හිමිකරු විසින් වෙනත් අයෙකුට ප්‍රාග්ධනය ණයට ලබා දී ඒ වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ ලබා ගනිද්දී අනෙක් පුද්ගලයාගේ ශ්‍රමයේ වටිනාකමත් නිකම්ම ඉහළ ගිහින් ශ්‍රමයේ ප්‍රතිලාභ ඉහළ යනවා. මූල්‍ය වෙළඳපොළ ක්‍රියාකරන්නෙත් ඔය විදිහටම තමයි.
හැමෝම ණය ගන්නේ ඔය විදිහට නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියක ආයෝජනය කරන්න නෙමෙයිනේ. පරිභෝජනය සඳහා ණය ගන්න අයත් ඉන්නවා. එය වාසියක් වෙන්නේ කොහොමද?
මේක වෙන්නේ වටිනාකම් වල සාපේක්ෂ ස්වභාවය එක්ක. අද මැරෙන්න තරම් බඩගිණිනම්, කන්න දෙයක් ගේ හරියේ නැත්නම්, මොනවා හෝ කෑමක වටිනාකම ඉතාම වැඩියි. ඔය වගේ වෙලාවක මාසයකින් කොස් ගෙඩියක් ආපහු දෙන පොරොන්දුවට ගොස් ගෙඩි බාගයක් ණයට ගන්න එක පාඩුවක් නෙමෙයි. ගසේ පිරිලා තියෙන පොළොස් ගැට ටික කොහොමටත් මාසයක් යද්දී මෝරනවා. ඔය ඔක්කොම එක පාර කාල ඉවර කරන්න බැහැ. ඒ නිසා අද ලැබෙන කොස් බාගය වෙනුවෙන් මාසයකට පස්සේ වැල වෙලා ගහ යට වැටිලා යන ගොස් ගෙඩියක් දෙන එකේ කිසිම ප්‍රශ්නයක් නැහැ.
දැන් ගහේ තියෙන පොළොස් ගැටය අනාගතයේ අනිවාර්යයෙන්ම කොස් ගෙඩියක් විය යුතු බව පෙනෙන්නට තිබුණත් ඒක තවමත් කොස් ගෙඩියක් නෙමෙයි. පොළොස් ගැටය කොස් ගෙඩියක් වෙන්න යම් කාලයක් යනවා. අද පොළොස් ගැටයේ අනාගත වටිනාකම තමයි කොස් ගෙඩිය.
අනෙක් අතට මාසයකට පස්සේ කොස් ගෙඩියක් කියන්නේ අද පොළොස් ගැටයක්. ඒ නිසා අද කොස් ගෙඩියක වටිනාකම සහ මාසයකට පස්සේ පැහෙන්න නියමිත කොස් ගෙඩියක අද වටිනාකම් සමාන නැහැ. අද කොස් ගෙඩියේ අද වටිනාකම කොස් ගෙඩියක වටිනාකම වුනත් අනාගතයේ හැදෙන කොස් ගෙඩියේ අද වටිනාකම පොළොස් ගෙඩියක වටිනාකම පමණයි. පොළොස් ගෙඩියක වටිනාකම කියන්නේ අනාගතයේ ලැබෙන්න නියමිත දෙයක අද වටිනාකම.
මුදලේ කාල වටිනාකම කියන සංකල්පයත් ඕකම තමයි. තව අවුරුද්දකින් ලැබෙන්න නියමිත රුපියල් ලක්ෂයකට වඩා අද ලැබෙන රුපියල් ලක්ෂයක වටිනාකම වැඩියි. උද්ධමනය නිසා සල්ලි බාල්දු වීමත් මේකට හේතුවක් වුනත් මේ කියන්නේ ඒ ගැන නෙමෙයි. කිසියම් නිෂ්පාදන කාර්යයක ආයෝජනය කරලා අද අතේ තිබෙන මුදලක වටිනාකම වැඩි කරගන්න පුළුවන් වීම නිසා වටිනාකම වැඩි වීම ගැනයි මෙයින් අදහස් කරන්නේ.
නිෂ්පාදන කාර්යයක ආයෝජනය කරන්නේ නැතුව වුනත් මේ වැඩේ වෙන්න පුළුවන්. තමන්ගේ පරිභෝජනය අවශ්‍යතා හා ගැලපෙන පරිදි සුමට කර ගැනීමට උත්සාහ කරන කෙනෙකුට ණයට දෙන එක උදාහරණයක්. අද බඩගින්නේ ඉන්න කෙනෙකුට ගහේ තියෙන මෝරපු නැති පොඩි පොළොස් ගැට හතරක් පහක් තම්බාගෙන කාලා බඩ පුරවගන්න පුළුවන්. හැබැයි ඒකෙන් වෙන්නේ අනාගතයේ කොස් ගෙඩි හතරක් පහක් කන්න තිබෙන අවස්ථාව නැති වෙන එක. අනාගතයේ ගෙඩි දෙකක් ආපසු දෙන පොරොන්දුවට අද කොස් ගෙඩියක් ණයට ගන්න එක ගනුදෙනුවේ පාර්ශ්ව දෙකටම වාසිදායකයි.
උද්ධමනයක් නැති ලෝකයක වුනත් අනාගතය එක්ක සිදු වන ගනුදෙනුවක් ඇති විටෙක පොලියක් කියා දෙයක් තිබෙනවා. ණයට දෙන කෙනෙක් පොලියක් බලාපොරොත්තු වන මූලික හේතු දෙකක් තිබෙනවා. පළමුවැන්න මුදලේ කාල වටිනාකම සමඟ අනාගත ප්‍රතිලාභ ගලපා ගැනීම. දෙවැන්න අවදානම සමඟ ගලපා ගැනීම.
මුදලේ කාල වටිනාකම කියන එක පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වන සාපේක්ෂ දෙයක්. අවදානම වෙනස් වෙන්නේ ආයෝජනය මත වුනත්, අවදානම පිළිබඳ තක්සේරුව පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයට වෙනස් වෙනවා. ඒ නිසා, කිසියම් කෙනෙක් තමන් සතු මුදලක් ණයට දී ලබා ගන්න අපේක්ෂා කරන අවම පොලිය පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වෙනවා.
මේ කතා කරන්නේ මුදලක් ණයට දී ලබා ගන්න අපේක්ෂා කරන අවම පොලිය පොලිය ගැන බව විශේෂයෙන් මතක තබා ගත යුතුයි. ඊට වඩා වැඩි පොලියක් ලබා ගන්න ඕනෑම කෙනෙක් කැමති බව අමුතුවෙන් කියන්න අවශ්‍ය නැහැ. නමුත් ණය සැපයුම හා අදාළව වැදගත්ම දෙය මේ අවම පොලිය. ඊට අඩු පොලියකට කවුරුවත්ම ණය දෙන්නේ නැහැ.
අනෙක් පැත්තෙන් ණය ලබා ගන්නා කෙනෙක් ඒ වෙනුවෙන් ගෙවන්න සූදානම් උපරිම පොලියක් තිබෙනවා. එයත් පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වෙන දෙයක්. කිසියම් නිෂ්පාදන කාර්යයක ආයෝජනය කරලා ලබා ගන්න පුළුවන් උපරිම ප්‍රතිලාභයට වඩා සාමාන්‍යයෙන් මේ පොලිය වැඩි වෙන්නේ නැහැ. කවුරු හෝ කෙනෙක් ඊට වඩා වැඩි පොලියට ණය ගන්නවානම් ඒ ගැන දෙවරක් හිතන එක හොඳයි. එහෙම වැඩි පොලී ගෙවන්නේ පොන්සි ක්‍රම (පිරමිඩ් ක්‍රම) ක්‍රියාත්මක කරන කෙනෙක් වෙන්න පුළුවන්.
පරිභෝජන ණය හා අදාළවනම් මෙය තීරණය වෙන්නේ කිසියම් පුද්ගලයෙකුගේ කාල වටිනාකම අනුවයි. සාමාන්‍ය මූලධර්මයක් විදිහට අනාගතයේ ලැබෙන මුදල් සහ අද ලැබෙන සමාන මුදලක් අතර ලොකු වෙනසක් නොදකින අය ඉතිරි කරන්නෝ වෙනවා. විශාල වෙනසක් දකින අය ණයගන්නෝ වෙනවා.
කාල වටිනාකම පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වෙනවා කියල මම කලින්ම කිවුවනේ. ඔබට සාපේක්ෂ කාල වටිනාකම් අනුපාතය කීයද?
මම සරල ප්‍රශ්නයක් අහන්නම්. ඔබට තව අවුරුදු පහකින් රුපියල් ලක්ෂයක් ලබා ගන්න පුළුවන්. කවුරු හෝ කෙනෙක් නිකම් දෙනවා කියලා හිතන්න. කැමතිනම් ඒ වෙනුවට අද ඊට වඩා අඩු මුදලක් ලබා ගන්න පුළුවන්. හැබැයි ඔබ ඉල්ලන මුදල ඕනෑවට වඩා වැඩි නැති සාධාරණ මුදලක්නම් පමණයි. ඔබ ඉල්ලන අවම මුදල කීයද?
දෙවන ප්‍රශ්නය. ඉහත පළමු ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු දෙන විට අනිවාර්යයෙන්ම උද්ධමනය ඔබට මතක් වෙන්න ඇති. දැන් අපි හිතමු අවුරුදු පහකින් ඔබට රුපියල් ලක්ෂය ලැබෙන්නේ උද්ධමනය එක්ක ගැලපීමෙන් පසුව කියලා. ඒ කියන්නේ උද්ධමනය වැඩි වෙන ප්‍රමාණයට ඔය රුපියල් ලක්ෂයත් වැඩි වෙනවා. එහෙමනම්, ඔබ මේ අනාගත මුදල වෙනුවට අද ඉල්ලන අවම මුදල කීයද?
කරුණාකර ප්‍රතිචාර කොටසේ ඔබේ පිළිතුරු සටහන් කරන්න. එය මේ සාකච්ඡාව ඉදිරියට ගෙන යාමට උදවුවක්.
