මරා දමන්නට පෙර තවත් වරක් සිතන්න!

(ඔබ පළමු කොටස කියවා නැත්නම් කරුණාකර එය කියවා මෙහි නැවත එන්න.)

පළමු කොටස: නීතිය උන්ගේ හිරබත අපෙ උන්ගේ...

රටකට නීතියක් හඳුන්වාදුන් පසු ඒ නීතියෙන් සියල්ලෝම බැඳෙති. මෙය නීතිය හඳුන්වා දෙන ඉංග්‍රීසින්ටද පොදුය. ඒ නිසා, ඔවුන්ට පෙනුණු පරිදි වඩා දියුණු, වඩා සාධාරණ නීති ක්‍රමය තමන්ටද බලපවත්වන පරිදි රටේ පොදු නීතිය ලෙස යොදාගත්තා විය යුතුය. පසුකාලීනව වුවද, ඔවුන් විසින් ඉංග්‍රීසි නීතියෙන් රෝම-ලන්දේසි නීතියේ අඩු තැන් පිරෙවුවා මිස රෝම-ලන්දේසි නීතිය සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත් කර ඉංග්‍රීසි නීතිය ආදේශ කළේ නැත. නිදහස ලැබෙන විට ලංකාවේ පැවතියේ මෙසේ ඉංග්‍රීසි නීතියේ කොටස් මිශ්‍ර වූ රෝම-ලන්දේසි නීතියයි.

නිදහස ලබන විට ලංකාවේ පොදු සමාජය මත පටවා තිබුණු නීතිය ඉංග්‍රීසින් විසින් බලෙන් පැටවූවක්යැයි යමෙක් කියන්නේනම් එය වැරදි නැත. එවකට අපේ "පොදු සමාජයට" අවශ්‍ය වීනම්, අපට රාජසිංහ රජුගේ මී මුණුපුරෙකු හෝ ළඟ නෑදෑයෙකු හොයාගෙන නැවතත් උඩරට රාජ නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන්නට තිබුණි. එසේ නැත්නම්, වෙනත් "අපේම" නීතියක් අළුතින් හදාගන්නට තිබුණි. එහෙත්, අප විසින් ඒ අවස්ථාවේදී චේතනාන්විතවම තෝරාගත්තේ පැවති නීති ආකෘතිය එලෙසම පවත්වා ගනිමින් පසුව අවශ්‍ය සංශෝධන කර ගැනීමේ ක්‍රමවේදයයි. මේ, ඉංග්‍රීසින් රට භාර ගත් අවස්ථාවේදී කළ දෙයමය.

ලංකාවට 1948 දී නිදහස ලැබුණත්, එය සම්පුර්ණ නිදහසක් නොවීය. තවදුරටත්, බ්‍රිතාන්‍ය කිරීටය මෙන්ම බ්‍රිතාන්‍ය අධිකරණ පද්ධතියද අපේ අධිකරණ පද්ධතියේ ඉහළින්ම වැජඹුනේය. ඒ නිසා, ලංකාවේ ඉහළම අධිකරණයක තීන්දුවකින් සෑහීමකට පත් නොවන අයෙකුට බ්‍රිතාන්‍ය අධිකරණයකින් යුක්තිය ඉටු කරවා ගැනීමේ හැකියාව තිබුණේය. කෙසේවුවද, මේ කාලය තුළ රටේ උත්තරීතර නීතිය වන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව හැර අනෙකුත් නීති අපට අවශ්‍ය පරිදි වෙනස් කරගැනීමට අපට ලොකු බාධාවක් තිබුණේ නැත.

උදාහරණයක් වශයෙන් නිදහස ලබා දින 285කින් සම්මත කරගත් 1948 අංක 18 දරන පුරවැසි පණත මඟින් අපට එවකට රටේ ජනගහණයෙන් 11%ක් වූ, ඉන්දියානු සම්භවය සහිත දෙමළුන්ගේ පුරවැසිභාවය අහෝසි කළ හැකි විය. 1949 අංක 58 දරන මුදල් නීති පණත සම්මත කරගෙන මහ බැංකුව පිහිටුවන්නට හැකි විය. 1956 අංක 29 දරන මී හරකුන් රැකගැනීමේ පනත සම්මත කරගෙන රටේ මී හරකුන්ගේ ජීවිත ආරක්ෂාව තහවුරු කළ හැකි විය.

මේ නීති සම්මත කර ගනු ලැබුවේ රටේ පොදු ජනතාව විසින් තෝරා පත් කර ගැනුණු ඔවුන්ගේ නියෝජිතයින් විසිනි. එනයින්, මේ නීති පොදු සමාජයේ තේරීම්ය. අඩුම වශයෙන්, රටේ ඡන්ද අයිතිය තිබුණු පුද්ගලයින්ගේ තේරීම්ය.

අධිකරණ තීන්දුවකින් සෑහීමකට පත් නොවන ලංකාවේ පුරවැසියකුට බ්‍රිතාන්‍යයේ ප්‍රිවි කවුන්සිලයට අභියාචනයක් ඉදිරිපත් කිරීමට තිබුණු හැකියාව ඉවත් වූයේ 1972 ජනරජ ව්‍යවස්ථාව සම්මත වීමට ආසන්න කාලයේ වුවත් එමඟින් නොවේ. ඊට පෙර සම්මත කර ගැනුණු, 1971 අංක 44 දරන අභියාචනාධිකරණ පණත මඟිනි. ඩීබීඑස් ජෙයරාජ්ට අනුව, පරිදි මේ පණත හදිසියේ ගෙන ඒමට හේතු වී ඇත්තේ කොඩීස්වරන් නම් වූ දෙමළ ලිපිකරුවෙක් ප්‍රිවි කවුන්සිලයට ඉදිරිපත් කළ අභියාචනයකි. සිය වැටුප් වර්ධකය ලබා ගැනීම සඳහා සිංහල ඉගෙන ගැනීමට අවශ්‍ය වීම සිය මූලික අයිතිවාසිකමක් කඩවීමක් ලෙස ඔහු විසින් ඉදිරිපත් කළ තර්කය ප්‍රිවි කවුන්සිලයේදී පිළිගැනී ඇත. කෙසේවුවද, මේ පණතට හේතුවූයේ මෙවැනි සරල කරුණක්ය යන්න ලොකු බරක් තැබිය හැකි තර්කයක් නොවේ.

ලිපිකරුවකු වූ කොඩීස්වරන්ට සිය වැටුප් වර්ධකය වෙනුවෙන් එංගලන්තයට යාමේ හැකියාව එදා තිබුණත් (එමෙන්ම එහි පිරිවැය සිංහල ඉගෙන ගැනීමේ ආවස්ථික පිරිවැයට වඩා අඩු වුවත්), තමන්ට අවාසිදායක නඩු තීන්දුවක් වෙනස් කරවා ගන්නට මෙසේ එංගලන්තයට යාමේ හැකියාව තිබුණේ රටේ ඉතා සීමිත පිරිසකට බව නොකිවමනාය. (මෙය අද දක්වා ක්‍රියාත්මක වූවානම්, ඇතැම් විට, කැමැත්තෙන් හෝ වැරැද්දක් කර නඩුවට සහභාගී වීමට එංගලන්තයට යාමට දිග පෝලිමක් ඇති විය හැකිව තිබුණි.) මෙවැනි ඇති හැකි අයට, ලංකාවේදී යම් වරදකට වරදකරු වීමෙන් පසුව (පත්තර වල ලොකුවට ප්‍රවෘත්තිද වැටීමෙන්ද පසුව) එංගලන්තයට ගොස් හීන් සීරුවේ තීන්දුව වෙනස් කරගෙන නැවත පැමිණ සද්ද බද්ද නැතුව පාඩුවේ ඉන්නට ඉඩ ලැබුණු අවස්ථා මේ කාලයේදී තිබුණේය.

තුනෙන් දෙකක බලයක් දී සමඟි පෙරමුණු රජය පත් කරගැනීම මඟින් බ්‍රිතාන්‍ය පෙකණිවැලේ ඉතිරිව තිබූ කොටස් කපා දමා ජනරජ ව්‍යවස්ථාව හදා ගැනීමට වක්‍රව දායක වූයේ ලංකාවේ පොදු ජනතාවයි. ඉන් පසුව, ජේආර්ගේ රජයට ඊටත් වැඩි බලයක් ලබා දී වත්මන් ව්‍යවස්ථාව හදා ගැනීමට වක්‍රව දායක වුනේද ලංකාවේ පොදු ජනතාව හෙවත් සුනිල් ආරියරත්නගේ වචන වලින් "අපෙ වුන්"ය. ඒ නිසා මේ ව්‍යවස්ථා හෝ ඊට පහළින් ඇති නීති කිසිවක් "පොදු ජනතාව විසින් තමන්ගේ අවශ්‍යතාවය අනුව සකස්කර නොගන්නා ලද වෙනත් අය විසින් සකස්කර බලහත්කාරීව පිළිපැදිය යුතුයැයි පනවා තිබෙන" සම්මුතීන් ලෙස සලකමින් ඒවායේ තිබිය හැකි අඩුපාඩු සම්බන්ධ වගකීමෙන් අපට සම්පූර්ණයෙන්ම ගැලවෙන්නට නුපුළුවන.

සමඟි පෙරමුණ විසින් සම්මත කරගත් ජනරජ ව්‍යවස්ථාවේ (සහ ඉන්පසුව සම්මත කරගත් වත්මන් ව්‍යවස්ථාවේ) ඉන් පෙර පැවති ව්‍යවස්ථාවට සාපේක්ෂව ඉතා වැදගත් මූලික වෙනසක් තිබේ. ජනරජයක බලයේ ප්‍රභවය රජෙකු හෝ රැජිනක නොවේ. ඒ රටේ ජනතාවයි. ව්‍යවස්ථාදායකයට, විධායකයට මෙන්ම අධිකරණයටද බලය ලැබෙන්නේ රටේ ජනතාවගෙනි. ජනතාව සිටින්නේ මේ සියල්ලන්ටම වඩා ඉහළිනි.

ජනරජයක නීති හදන්නේ රටේ ජනතාව මිස "වෙනත් අය විසින්" නොවේ. "වෙනත් අය විසින්" එසේ කරනවානම් ඒ රටේ පොදු ජනතාවගේ කැමැත්ත පරිදි සිදු කරන, "පොදු ජනතාව" විසින් පවරා ඇති කාර්යයක් පමණි. මේ කාර්යය වෙනුවෙන් "පොදු ජනතාව" මේ සඳහා දායක වන අයට මුදල් ගෙවයි. ඒ අනුව, මෙය මුදල් පිණිස කරන කොන්ත්‍රාත්තුවක් නැත්නම් කුලී වැඩක් පමණි. කරන කාර්යය හරියට නොකරනවානම් මේ කොන්ත්‍රාත්කරුවන් ඉවත් කිරීමට, ඔවුන්ට මුදල් නොගෙවා සිටීමට, වෙනත් කොන්ත්‍රාත් කරුවෙකුට වැඩේ භාර දීමට මෙන්ම තමන් විසින් සෘජුවම මේ කාර්යය කර ගැනීමට බලයේ ප්‍රභවය වන "පොදු ජනතාව"ට හැකියාව තිබේ.

දැන් ප්‍රශ්නය මෙයයි. කවුද මේ "පොදු ජනතාව"?

පාඩුවේ ගොවිතැන් බතක් කරගෙන ඉන්නා දෙමෝදර හේරත් බණ්ඩා, පොලේ බඩු විකුණන ආරච්චිකට්ටුවේ ශ්‍රියාලතා හෝ හෝ කල්මුණේ ඔරාබි පාෂා පාරේ සිල්ලර කඩයක් කරන සම්සුදීන් රටේ නීති හදන්නට සෘජුව දායක වෙන්නේ නැත. එසේ දායක වෙන්නට තරම් දැනුමක් හෝ ඕනෑකමක්ද ඒ අයට නැත. ඒ වුනත්, උසස් පෙළ ගොඩදාගෙන සරසවියකට ඇතුළු වී දැන් ආණ්ඩුවේ කන්තෝරුවක වැඩකරන හේරත් බණ්ඩාගේ දෙවන පුතාත්, අවුරුදු හතරෙන් තුනක්ම ඔහුගේ ඔහුගේ රූමා වූ ශ්‍රියාලතාගේ මල්ලීත්, සම්සුදීන්ගේ කඩේට අල්ලපු ගෙදර කුලියට හිඳ ළඟදී මාරුවීමක් ලබා කොළඹට ගිය ආමීනුත් මේ වැඩේට හවුල් වෙති.

වෙනත් රටවල මෙන්ම ලංකාවේද නීති හදන (ඉවත් කරන හා වෙනස් කරන) ක්‍රමවේදයක් තිබේ. යම් පණත් කෙටුම්පතක් පෞද්ගලික හෝ පොදු පණතක් ලෙස පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කර සම්මත කර ගැනීම මේ ක්‍රමවේදයේ අත්‍යාවශ්‍ය අංගයකි. එහෙත්, බොහෝ විට මෙවැන්නක් මහජන නියෝජිතයෙකු විසින් තනිව කරන සරල කාර්යයකට වඩා ඉතා විශාල පිරිසක් විසින් කාලයක් තිස්සේ දායක වීමෙන් සිදුවන ඉතා සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියකි. පොදු පණතක් සඳහා බොහෝ විට මුල පුරන්නේ විෂයයට අදාළ රජයේ ආයතනයක හෝ කිහිපයක සේවය කරන නිලධාරී කණ්ඩායමකි. නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුව වැනි තැන් වල සේවය කරන අයගේ දායකත්වයද මෙයට ලැබේ.

පණත් කෙටුම්පතක් නිවැරදිව සකස් කිරීම පහසු කටයුත්තක් නොවේ. නීති ඕනෑවට වඩා දැඩි වූ විට නීතියත් යුක්තියත් ගැටෙන්නට ගනී. එමෙන්ම, එවැනි නීතියක් ක්‍රියාත්මක කිරීමද අපහසුය. නීතියේ හිල් ඇති විට වරද කරුවන්ට ඒ හිල් වලින් රිංගා යාමට ඉඩ ලැබේ. ඒ නිසා, මෙවැනි කෙටුම්පතක් ඒ ගැන දැනුමක් ඇති කණ්ඩායමකගේ සුපරීක්ෂාවට ලක්වෙමින් වැඩි දියුණු වීමට කාලයක් ගතවේ. මේ අතරතුර බොහෝ විට විෂය භාර ඇමති වරයා මාරු වේ. ඇතැම් විට ආණ්ඩුවද මාරු වේ. අවසානයේදී, එය සභාගත කරන විෂය භාර ඇමතිවරයා නිලධාරියෙකුගෙන් දමාගත් කුප්පියක් ඇරෙන්නට ඒ ගැන වැඩි දෙයක් නොදන්නවා වුවද විය හැකිය. 

නීතිය හැදීමට ඇත්තටම දායක වන බොහෝ දෙනෙකු පෙර කී "අපෙ උන්"ගේ ගොඩෙන් පැමිණි, බොහෝ විට තවමත් ඒ ගොඩේම ඉන්නා අයයි. ඒ අය "පොදු ජනතාව" කියන කුලකයෙන් පිටත ඉන්නා අය නොවේ. මේ අයුරින් හදන නීති ක්‍රියාත්මක කරන පොලීසි, බන්ධනාගාර දෙපාර්තමේන්තු හා උසාවි වැනි තැන් වල ඉන්නේද පිටසක්වලකින් පැමිණෙන්නෝ නොවෙති. ඒ නිසා "ජේලර මහතුන් නෑදෑයෝ වේවා" කියා අමුතුවෙන් කියන්නට දෙයක් නැත. ඒ අය කවර අයුරකින්වත් නොනෑයෝනම් නොවෙති.

කෙසේ වුවද, "වෙනත් අය විසින් සකස්කර බලහත්කාරීව පිළිපැදිය යුතුයැයි පනවා තිබෙන" කියන කතාවේ ඇත්තක්ද තිබේ. අප උපදින්නේත්, වැඩිහිටියන් වන්නේත් අප මත අපේ කැමැත්ත නොවිමසා පනවා ඇති නීති වල බර දරාගෙනය. මෙය අපේ තෝරාගැනීමක් නොවේ. නමුත්, නීතිය කියන්නේ අප මත එසේ පටවා ඇති එකම බර නොවේ. අපට ඉපදෙන්නට පෙර කාලය, දීපය, දේශය, කුලය හෝ මව තෝරා ගැනීමේ හැකියාවක් නැත. මේ දේවල් අපට පෙර කර්මය නිසා, දෙවියන්ගේ කැමැත්ත නිසා හෝ අහම්බයෙන්, අපේ පාලනයකින් තොරව හිමිවේ. ඒ අහඹු දේවල් අපේ ජීවිත වලට බලපෑම් කරයි. 

නීති හැදීම පොදු ජනතාවගේ කාර්යයක් වුවත්, නීතියට යටත් වන එහෙත් නීති හැදීමේ කාර්යයෙන් බැහැර කරනු ලැබුවෝ සිටිති. රටේ පුරවැසියන් නොවන අය සහ බාල වයස්කරුවන් උදාහරණයි. කෙසේවුවද, නීතිය තමන් මත බලෙන් පටවා ඇති බවට මැසිවිලි නැඟෙන්නේ මේ අයගෙන් නොවේ.

නීතිය තමන් මත බලෙන් පටවා ඇති, සමාජයේ තෝරා ගැනීමක් නොවන දෙයක්යැයි සිතෙන විට යමෙකු තමන්ගෙන්ම ප්‍රශ්න කළ යුත්තේ මෙයයි. මේ නීතිය වෙනස් කිරීමට මට ඉඩ ලැබුණොත් මා එය කළ යුත්තේ කෙසේද? 

අළුතින් යමක් කිරීම සංකීර්ණ කටයුත්තක්නම් ප්‍රායෝගිකව හොඳම විසඳුම දැනට සිටින තැනින් පටන් ගැනීමයි.

රටේ ගමක් ගානේ දුසිම් ගණනින් විනිසුරුවන් හා නීති ක්‍රම බිහි වූ 1988/89 කාලයේ මෙන් රජ කාලයේ නීති වලටත් වඩා දරුණු නීති ක්‍රමයක් හදා ගැනීමනම් එතරම් අමාරු නැත. දැනටත්, වාහන අනතුරක් සිදුවන ඇතැම් අවස්ථා වල කාර්යක්ෂම ලෙස නඩු අසා, ක්ෂණික තීන්දුවක් දීමට "පොදු ජනතාව" ඉදිරිපත් වේ. එපමණින්, සමාජයේ තෝරා ගැනීම පවතින නීති ක්‍රමය කඩා බිඳ දමා වෙනස්ම නීති ක්‍රමයක් හදා ගැනීම  යැයි කිව නොහැකිය.

රටේ නීතිය ඇත්තේ පොදු ජනතාව වෙනුවෙනි. පවතින ව්‍යවස්ථාව මඟින් විවිධ ආයතන වෙත බලය සම්ප්‍රේෂණය වන්නේ පොදු ජනතාව වෙතිනි. තමන් උදෙසා වන නීතිය ක්‍රියාත්මක කරවා ගැනීමේ ප්‍රධානම පාර්ශ්වකරුවන් වන්නේද මේ පොදු ජනතාවයි. යම් හෙයකින් එය එලෙස සිදු නොවන්නේනම්, කළ යුත්තේ එය දිරිගැන්වීමයි. "නීතිය උන්ගේ හිරබත අපෙ උන්ගේ" කියන විට මේ පොදු ජනතාවට දෙන අදහස නීතිය ඇත්තේ විශේෂිත පිරිසකගේ ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් යන්නයි. මෙවැනි අදහස් මැද ලොකු මහත් කර නීතිය ක්‍රියාවේ යොදවන්නට යොමු කළ විට මේ "පොදු ජනතාවගේ" දරුවන් සිතන්නේ තමන්ගේ කාර්යය භාරය වන්නේ "අපෙ උන්ගෙන්" "උන්"ව ආරක්ෂා කර ගැනීම බවයි.

තුලාව ගෙන නෙත්යුග බැඳ රෙදි කඩකින්...
නීතියෙ යුවතිය වැජබෙයි අද නිදුකින්...
ඔබවන් මිනිසුන් වෙනුයෙන් ඇණ සැතකින්...
මරා දමමි ඇය මරා දමමි සැනෙකින්...

ලියවුනු පසුබිම සහ ගීතයේ මධුරත්වය අතහැර, සුනිල් ආරියරත්න යෝජනා කරන දෙය දෙස බැලූ විට එහි ඇති විසංවාදය හඳුනාගත හැකිය. "ඔබවන් මිනිසුන් වෙනුයෙන් ඇණ සැතකින්" මරා දමන්නට යෝජනා කරන්නේ ඒ මිනිසුන්ගේ ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් කැප වී සිටින නීතියේ යුවතියවය. සැත දික්කකරගෙන ගලබොඩඅත්තේ ඥානසාර හිමි දශක ගණනකට පසු එන්නේත් මේ කාර්යය කරන්නටය. එහෙත්, ඒ වන විටත් මේ යුවතිය ඇඟේ සීරුම් තුවාලයක්වත් නැති, කිසිදා වරදේ නොබැඳුනු කන්‍යාවක් නොවේ.

ඇතැම් අය ඇයව බිම පෙරලාගෙන අතවර කරන විට ඇයට දෑස් ආවරණ පිටින්ම ඉවසා සිටින්නට සිදු වූ අවස්ථා තිබුණේය. ඇගේ තරාදිය සමතුලිතව තබා ගැනීමට විශාල මහන්සියක් දැරීමට සිදු වුනු අවස්ථා තිබුණේය. මේ යුවතිය "උන්ගේ" පීඩනය මැද තරාදිය සමතුලිතව තබා ගන්නට දඟලද්දී, "අපෙ උන්" කළේ ඇගේ තරාදියේ ඇදය හේතුවකට ගෙන ඇයව සමූහ දූෂණය කිරීමයි. 

සුනිල් ආරියරත්න කියන පරිදි ඇය සිටින්නේ නිදුකින්ම නොවේ. ඇගේ ඇඟ පුරාම සැත් පාරවල් මෙන්ම, කලෂ්නිකොව් හා ගල්කටස් වලින් සිදු වූ තුවාල කැළැල්ද තිබේ. එහෙත්, ඇය තවමත් නිරෝගීය. ඇය වෛශ්‍යාවක්ද නොවේ. 

ඇයගෙන් රැකවරණය ලබන, රැකවරණය පතන පොදු ජනතාව කළ යුත්තේ අතේ ඇති සැත පැත්තකට විසිකර ඇගේ තුවාල කැළැල් මකා දමා, ඇයට දිගු කලක් නිදුක් නිරෝගීව ජීවත් විය හැකි පරිසරයක් හදා ගන්නට උදවු කිරීමයි. එසේ නැතිව, ඇයට සැතකින් ඇන මරා දැමුවහොත් මේ "පොදු ජනතාවට" අවසානයේ සිදු වන්නේද ඒ සැතම ගලවා ආපසුගෙන හරාකිරි කර ගන්නටය.

(Image: lawandhumanitiesrome.org)