වෙබ් ලිපිනය:

Monday, June 24, 2024

රාජ්‍ය ණය ඩොලර් බිලියන 100 පන්නයි!


මෙම වසරේ පළමු කාර්තුව අවසානයේදී රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 100 ඉක්මවා ඇති බවත්, කාර්තුව තුළ එම ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 4කින් පමණ ඉහළ ගොස් ඇති බවත් සඳහන් වාර්තාවක් සම්බන්ධව පාඨකයින් කිහිප දෙනෙකු විසින් අපෙන් විමසීමක් කර තිබුණා. ඇත්තටම ඒ විදිහට ණය ඉහළ ගිහින්ද? එහෙමනම් එහෙම ණය ඉහළ ගියේ කොහොමද?

මෙම සංඛ්‍යාලේඛණය තිබෙන්නේ මුදල් අමාත්‍යංශය විසින්ම නිකුත් කර ඇති වාර්තාවකයි. අදාළ වගුව මෙම ලිපිය සමඟ පළ කර තිබෙනවා. වගුවේ ඇති තොරතුරු අනුව මේ කියන කතාව බොරුවක් නෙමෙයි.

2023 අවසානයේදී රාජ්‍ය අංශයේ ණය = ඩොලර් මිලියන 96,170

2024 මාර්තු අවසානයේදී රාජ්‍ය අංශයේ ණය = ඩොලර් මිලියන 100,184

2024 පළමු කාර්තුව තුළ ණය වැඩි වීම = ඩොලර් මිලියන 4,014

කතාව හරිනේ. මාස හතරක් ඇතුළත ඩොලර් බිලියන හතරකින් ණය වැඩි වෙලා. ඒ කියන්නේ ඒ කාලයේ රජය විසින් අලුතෙන් ඩොලර් බිලියන හතරක් ණය අරගෙනද?

රාජ්‍ය අංශයේ ණය කියා කියන්නේ විදේශ ණය පමණක් නෙමෙයි. රාජ්‍ය අංශයේ ණය වලින් වැඩි කොටසක් දේශීය ණය. දේශීය ණය වලින් සුළු ප්‍රමාණයක් හැර අනෙකුත් ණය රුපියල් වලින් ලබාගත් ණය. විදේශ ණය බොහෝ දුරට ඩොලර්, යෙන්, යුරෝ වැනි විදේශ මුදල් ඒකකයකින් හෝ SDR (ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ මුදල් ඒකකය) වලින් ලබාගත් ණය. 

මෙසේ විවිධ මුදල් ඒකක වලින් ලබාගත් ණය සියල්ල ඇමරිකන් ඩොලර් වලට හරවලයි ඉහත වගුවේ ඉදිරිපත් කර තිබෙන්නේ. ඒ සංසන්දනය කිරීමේ පහසුවට. නමුත් මේ ණය සියල්ල ඩොලර් ණය නෙමෙයි. වැඩිම කොටස රුපියල් ණය.

ඩොලරයක මිල ඉහළ යද්දී කිසියම් නිශ්චිත රුපියල් ණය ප්‍රමාණයක ඩොලර් වටිනාකම පහළ යනවා. උදාහරණයක් විදිහට රුපියල් 300ක ණයක් ගැන හිතන්න. ඩොලරයක් රුපියල් 200නම් මෙය ඩොලර් 1.50ක ණයක්. නමුත් ඩොලරයක මිල රුපියල් 300 දක්වා ඉහළ ගියොත් මෙය ඩොලර් 1.00ක ණයක් බවට පත් වෙනවා. 

හැබැයි මෙහිදී වෙනස් වෙන්නේ සංඛ්‍යාලේඛණය පමණයි. ඇත්තටම ණය අඩුවීමක් වෙලා නැහැ. මොකද ඔය ණය ආපසු ගෙවිය යුත්තේ රුපියල් වලින් මිසක් ඩොලර් වලින් නෙමෙයි. ඒ නිසා, ඩොලර් 1.50 ණය ඩොලර් 1.00 වුනත් රුපියල් වලින් 300 ඒ විදිහටම තිබෙනවා. එය ආපසු ගෙවිය යුතුයි. 

ඔය විදිහටම ඩොලරයක මිල අඩු වෙද්දී රුපියල් ණය ප්‍රමාණයේ ඩොලර් අගය ඉහළ යනවා. නමුත් මෙය ණය වැඩි වීමක් නෙමෙයි. මොකද රුපියල් වලින් ණය ප්‍රමාණය වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. උදාහරණයක් විදිහට රුපියල් 300ක් වන ඩොලරය නැවත රුපියල් 200 වුනොත්, රුපියල් 300ක ණයක ඩොලර් වටිනාකම ඩොලර් 1.00 සිට ඩොලර් 1.50 දක්වා ඉහළ යනවා. නමුත් එහෙම වුනා කියලා ඇත්තටම ණය වැඩිවීමක් වෙන්නේ නැහැ. මොකද රුපියල් 300 ණය තව දුරටත් රුපියල් 300ම තමයි. 

ලංකාවේ ඉතිහාසය පුරා දිගින් දිගටම වගේ සිදු වුනේ ඩොලරයක මිල ඉහළ යන එක. ඒ නිසා, බොහෝ විට වුනේ රුපියල් ණය වල ඩොලර් අගය අඩු වෙලා ණය අඩුවෙන් පේන එක. ඩොලරයක මිල පහළ යාම ලංකාවේ සාමාන්‍යයෙන් සිදු නොවන දෙයක්. 

කෙසේ වුවත්, 2024 පළමු කාර්තුව ඇතුළත ඩොලරයක මිල රුපියල් 323.92 සිට රුපියල් 301.17 දක්වා අඩු වුනා. එසේ වෙද්දී රුපියල් ණය වල ඩොලර් අගය ඉහළ යනවා. හැබැයි එහෙම වුනා කියලා ඇත්තටම ණය වැඩිවීමක් වෙන්නේ නැහැ. 

මෙය පැහැදිලි කර ගැනීම සඳහා අපි ඉහත ඩොලර් ප්‍රමාණ රුපියල් වලට හරවමු.

2023 අවසානයේදී රාජ්‍ය අංශයේ ණය = ඩොලර් මිලියන 96,170*323.92 = රුපියල් බිලියන 31,151

2024 මාර්තු අවසානයේදී රාජ්‍ය අංශයේ ණය = ඩොලර් මිලියන 100,184*301.17 = රුපියල් බිලියන 30,172

2024 පළමු කාර්තුව තුළ ණය අඩු වීම = රුපියල් බිලියන 979

පේනවනේ. මේ සංඛ්‍යාලේඛණයම රුපියල් වලින් ඉදිරිපත් කළොත් බිලියන 979ක ණය අඩු වීමක් පේනවා. නැවත ඩොලර් වලට හැරෙවුවොත් බිලියන තුනකට වඩා වැඩි අඩුවීමක්. පළමු ක්‍රමය වගේම මේ දෙවෙනි ක්‍රමයත් වැරදියි. මොකද මේ දෙවන ක්‍රමයේදී ඩොලර් ණය රුපියල් වලින් පෙන්වන නිසා ඩොලරයක මිල අඩු වීමේ ප්‍රතිඵලයක් විදිහට ණය අඩුවෙන් පේනවා. ඒ කියන්නේ කලින් වැරැද්ද අනෙක් පැත්තට වෙනවා. 

ගොඩක් වෙලාවට දේශපාලකයෝ ණය පිළිබඳව කතා කරද්දී තම තමන්ගේ අරමුණු වලට ගැලපෙන විදිහට ඩොලර් වලින් හෝ රුපියල් වලින් සංඛ්‍යාලේඛණ ඉදිරිපත් කරමින් ණය අඩු වූ බව හෝ වැඩි වූ බව පෙන්වනවා. ඔය අවස්ථා දෙකේදීම ඔවුන් කරන්නේ රැවටිල්ලක්. මේක හිතාමතාම කරන රැවටිල්ලක් වගේම තමන්ගේ ඡන්දදායකින් තුට්ටු දෙකට දැමීමක්. මේ වැඩේට පක්ෂ භේදයක් නැහැ. ඒ වගේම, ඔය වැඩේ කරන්නේ දේශපාලකයින් පමණකුත් නෙමෙයි.

ඉහත ක්‍රම දෙකම වැරදිනම්, සංසන්දනයක් කළ හැකි හරි ක්‍රමය කුමක්ද?

නිවැරදි සංසන්දනයක් කළ හැක්කේ රුපියල් ණය රුපියල් වලින් සහ ඩොලර් ණය ඩොලර් වලින් අරගෙන සංසන්දනය කිරීමෙනුයි. ඉහත වගුව හොඳින් පරීක්ෂා කළහොත් පෙනෙන පරිදි එක් උප කාණ්ඩයක හැර අනෙකුත් සියලු උප කාණ්ඩ වල ණය වල අඩු වීමක් දැකිය හැකියි. එයින් පෙනෙන්නේ පසුගිය කාර්තුව තුළ ද්විපාර්ශ්වීය, බහුපාර්ශවීය හා අනෙකුත් විදේශ ණය සුළු වශයෙන් හෝ ආපසු ගෙවා ඇති බවයි. මුළු ණය ප්‍රමාණයේ ඩොලර් අගය ඉහළ යාමට හේතු වී තිබෙන්නේ දේශීය රුපියල් ණය ප්‍රමාණය ඉහළ යාමයි. 

මේ අනුව, අප විසින් පරීක්ෂා කර බැලිය යුත්තේ දේශීය රුපියල් ණය රුපියල් වලින් බැලූ විට කොපමණ වැඩි වී ඇත්ද යන්නයි. 

2023 අවසානයේදී රාජ්‍ය අංශයේ රුපියල් ණය = ඩොලර් මිලියන 54,411*323.92 = රුපියල් බිලියන 17,625

2024 මාර්තු අවසානයේදී රාජ්‍ය අංශයේ රුපියල් ණය = ඩොලර් මිලියන 58,967*301.17 = රුපියල් බිලියන 17,759

2024 පළමු කාර්තුව තුළ ණය වැඩි වීම = රුපියල් බිලියන 134

මේ අනුව අපට කාර්තුව තුළ දේශීය රුපියල් ණය ප්‍රමාණයේ තරමක වැඩිවීමක් පේනවා. මෙය ඩොලර් වලට හැරෙවුවොත් මිලියන 446ක් පමණ. නමුත් ඩොලර් ණය ප්‍රමාණය (අනෙකුත් විදේශ ව්‍යවහාර මුදල් වලින් ලබාගත් ණයද ඇතුළුව) මිලියන 41,759 සිට මිලියන 41,217 දක්වා ඩොලර් මිලියන 542කින් අඩු වී තිබෙනවා. මේ අනුව, සමස්තයක් ලෙස කාර්තුව තුළ ණය ආපසු ගෙවීමක් දැකිය හැකියි. රුපියල් ණය සුළුවෙන් ඉහළ ගොස් ඇතත් එම අරමුදල් වලින් ඩොලර් මිල දී ගෙන විදේශ ණය ආපසු ගෙවීමක් වැනි දෙයකුයි සිදු වී තිබෙන්නේ. ඊට අමතරවද (බදු මුදල් වලින්) යම් ණය ගෙවීමක් කර ඇති බව පෙනෙන්නට තිබෙනවා.

Saturday, June 22, 2024

සංස්කෘතිය, පුද්ගල චර්යා හා ගණුදෙනු


අන්තර්වර්තික (introvert) හා බහිර්වර්තික (extrovert) ලෙස පුද්ගලයින් වර්ග කිරීමක් තිබෙනවා. මෙය සියවසකට වඩා පැරණි, ස්විට්සර්ලන්ත මනෝචිකිත්සක කාල් ගුස්ටාව් ජුං විසින් මුලින්ම ඉදිරිපත් කළ අදහසක් ලෙසයි සැලකෙන්නේ. නමුත් මේ අදහස විෂය ඇතුළේ වගේම සාමාන්‍ය භාවිතය තුළත් කාලයත් එක්ක පරිණාමය වී තිබෙනවා.

බහිර්වර්තික පුද්ගලයින්ට උත්තේජනය වෙන්න බාහිර උත්තේජක අවශ්‍යයි. එයින් වෙනස්ව, අන්තර්වර්තික පුද්ගලයින් උත්තේජනය වන්නේ තමන්ගේම අභ්‍යන්තරයෙන්. බහිර්වර්තික පුද්ගලයෝ විවෘත, සමාජශීලී පුද්ගලයෝ. නමුත් අන්තර්වර්තික පුද්ගලයින් තමන්ගේ හැඟීම් වෙනත් අයට ප්‍රදර්ශනය කරන්න මැලිකමක් දක්වන පුද්ගලයෝ. ඔය වගේ තවත් වෙනස්කම් තිබෙනවා.

කොහොම වුනත් මේක ද්විමය (binary) බෙදීමක් නෙමෙයි. මේ ලක්ෂණ වලින් විස්තර කෙරෙන්නේ සන්තතික (continuous) රේඛාවක දෙපැත්තේ අන්ත දෙක. ඔය රේඛාවේ හැම තැනකම මිනිස්සු ඉන්නවා. ඒ කියන්නේ පුද්ගලයෙක් සැලකුවොත් යම් තරමකින් හෝ අන්තර්වර්තික ලක්ෂණ වගේම හා බහිර්වර්තික ලක්ෂණත් තිබෙනවා. නමුත් බොහෝ විට දෙපැත්තෙන් එක පැත්තකට බර වැඩියි.

ඔය ලක්ෂණ දෙවර්ගයෙන් වඩා හොඳ එක කොයි එකද? මෙය බොහෝ දුරට සංස්කෘතික කාරණයක්. සමස්තයක් ලෙස ගත්තහම සමහර සංස්කෘතීන් වඩා අන්තර්වර්තිකයි. සමහර ඒවා වඩා බහිර්වර්තිකයි. පුද්ගලයින්ගේ වෙනස්කම් නිසා මේ විදිහේ සංස්කෘතික වෙනස්කම් ඇති වෙලා තිබෙනවද එහෙම නැත්නම් සංස්කෘතික වෙනස්කම් පුද්ගල චර්යාවන් කෙරෙහි බලපා තිබෙනවද? බොහෝ විට ඔය දෙකම වෙන්න පුළුවන්.

කරුණක් ලෙස ගත්තොත් ඇමරිකන් සංස්කෘතියේ අන්තර්වර්තික චර්යාවන් ඒ තරම් අගය කෙරෙන්නේ නැහැ. සමහර වෙලාවට මෙවැනි චර්යාවන් වැරැද්දක් හෝ අඩුපාඩුවක් ලෙස දකින තත්ත්වයක් දකින්න පුළුවන්. සමාජයීය ලෙස පුහුණු කෙරෙන්නේ අන්තර්වර්තික පුද්ගලයින්ව බහිර්වර්තික පුද්ගලයින් කරන්නයි. (මම මේ දේවල් ලියන්නේ පුද්ගල නිරීක්ෂණ ලෙස මිසක් විෂය ප්‍රවීණයෙක් විදිහට නෙමෙයි.).

උදාහරණයක් විදිහට සමහර අවස්ථා වලදී වෙනත් සමාජ වල වගේම ඇමරිකන් සමාජයෙනුත් සමාජ විරෝධී ක්‍රියාකාරකම් වාර්තා වෙනවනේ. වෙඩි තැබීම්, සමහර විට සාමූහික ඝාතන වගේ දේවල් කියා කියමු. ඔය වගේ වෙලාවට චුදිතයා ගැන මේ වගේ අදහස් පළ වෙනු දැකිය හැකියි.

"හරිම ගුප්ත පුද්ගලයෙක්. ගෙදරට යනවා සහ එනවා දකිනවා. නමුත් කා එක්කවත් වැඩි කතාබහක් නැහැ. [මටනම් ඔය මනුස්සයා ඔහොම දෙයක් කරයි කියලා සැකයක් මුල ඉඳන්ම තිබුණා.]"

මේ වගේ කෙනෙක් දිහා ඇමරිකන් සමාජය බලන්නේ ටිකක් සැකයෙන්. උදාහරණයක් විදිහට ත්‍රස්තවාදියෙක් විය හැකි පුද්ගලයෙක් විදිහට. නමුත් මේක සමාජ සම්මතයක් පමණයි. සමාජ විරෝධී වැඩ කරන හැමෝම අන්තර්වර්තික පුද්ගලයින් නෙමෙයි. සමහර විට සමාජ විරෝධී වැඩ සහ අන්තර්වර්තික/ බහිර්වර්තික චර්යාවන් අතර කිසිම සම්බන්ධයක් නොතිබෙන්න පුළුවන්. 

අන්තර්වර්තික පුද්ගලයින් වගේම බහිර්වර්තික, ඉතාම සමාජශීලී පුද්ගලයින් විසින්ද සමාජ විරෝධී වැඩ කරන අවස්ථා එමටව තිබෙනවා. ඒ වගේ වෙලාවක ඇමරිකන් සමාජයේ ප්‍රතිචාර මේ වගේ.

"හැමෝම එක්ක කතා බහ කරලා ඉන්න ඉතාම සමාජශීලී පුද්ගලයෙක්. මේ වගේ දෙයක් කළේ කොහොමද කියන එක හිතා ගන්නවත් බැහැ! [මේ මනුස්සයාගේ පුද්ගල ස්වභාවය අනුව මෙහෙම වැඩක් කරන්න විදිහක් නැහැ.]"

සමහර විට පාසැල් වයසේ දරුවන් ගැන ඔවුන්ගේ දෙමවුපියන් ඇතුළු වැඩිහිටියන් හිතන විදිහ දිහා බැලුවත් ඇමරිකන් සමාජයේ අන්තර්වර්තනය දෙස නිශේෂණාත්මක ලෙස බලන ආකාරය පේනවා. මගේ දරුවන්ගේ සමීප පාසැල් මිතුරන්ගේ දෙමවුපියන් අතරද සමීප සම්බන්ධයක් තිබෙනවා. ඔවුන් අතර පරම්පරා ගණනාවක් ඇමරිකාවේ ජීවත් වූ සුදු ඇමරිකානුවන් වගේම අප වැනි සංක්‍රමණිකයින් කිහිප දෙනෙක්ද ඉන්නවා. මේ දෙමවුපියන් හමු වන ගොඩක් අවස්ථා වලදී, සිදු විය යුතු පරිදිම, ප්‍රධානම පොදු මාතෘකාව වෙන්නේ දරුවෝ.

මේ දරුවන් අතරින් එක දරුවෙක් නව වන ශ්‍රේණියේදී පමණ පෙම්වතියක් සොයා ගත්තා. ආසියානු රටකින් සංක්‍රමණය වූ පවුලක දරුවෙක්. මෙය අනෙක් සුදු ඇමරිකානු දෙමවුපියන් බොහෝ දෙනෙක් දැක්කේ ඔහුගේ ලොකු ජයග්‍රහණයක් (achievement) හා දක්ෂකමක් ලෙසයි. ඒ වගේම, ඒ ගැන කතා කරද්දී තමන්ගේ දරුවා ඒ වෙද්දී පෙම්වතියෙක් සොයා ගෙන නොසිටීම ගැන යම් කණස්සල්ලක් වැනි දෙයක්ද පේන්න තිබුණා. මෙහිදී පිළිබිඹු වුනේ තමන්ගේ දරුවා අන්තර්වර්තික පුද්ගලයෙක් වෙයිද කියන බිය. එය ඇමරිකන් සමාජය තුළ යම් තරමක ප්‍රශ්නයක්. 

ඇමරිකන් දෙමවුපියන් විසින් බොහෝ විට උත්සාහ කරන්නේ තමන්ගේ දරුවන්ව පුළුවන් තරම් සමාජ ක්‍රියාකාරකම් වෙත යොමු කරවන්නයි. පොතේ පතේ ඇලී ඉන්න දරුවෙක් බොහෝ විට කණස්සල්ලට කාරණයක්. 

ලංකාවේ සමාජ සම්මතය, අඩු වශයෙන් සම්ප්‍රදායික ශ්‍රී ලාංකික සංස්කෘතිය ඇතුළේ, මේකේ අනෙක් පැත්ත කියලයි මට හිතෙන්නේ.

"අර බලන්න xxx. පාඩුවේ තමන්ගේ වැඩක් කරගෙන ඉන්නවා. ඔයා වගේ රට වටේ රස්තියාදු ගහන්නේ නැහැ."

සාමාන්‍යයෙන් අන්තර්වර්තික දරුවන්ට ලංකාවේ දෙමවුපියෝ කැමතියි. ඒ අය "හොඳ ළමයි" කියන එකයි ලංකාවේ සමාජ සම්මතය. 

ඔය වගේ "හොඳ ළමයි" අවුල් වැඩ කරන වෙලාවලුත් තිබෙනවා.

"පේනවා නේද හිමිජ්ජා වගේ ඉඳලා කරලා තියෙන දේ!"

හිමිජ්ජා වගේ ඉන්න, අන්තර්වර්තික, ළමයෙක්නම් හොඳ ළමයෙක් විය යුතුයි. එහෙම ළමයෙක් අවුල් වැඩක් කරලනම් ඒකේ අවුලක් තිබෙනවා. හැබැයි රට වටේ රස්තියාදු ගහන, කොයි වෙලාවකවත් ගෙදර නැති, බහිර්වර්තික, ළමයෙක් අවුල් වැඩක් කළොත් ඒකේ පුදුම වෙන්න දෙයක් නැහැ.

"ඕකා කොයි වෙලාවක හරි ඔහොම වැඩක් කරයි කියලා මමනම් මුල ඉඳලම දැනගෙන හිටියා!"

හැබැයි ලංකාවේ මේ සමාජ සම්මතය දැන් දැන් වෙනස් වෙමින් තිබෙනවා. විශේෂයෙන්ම නාගරික සංස්කෘතිය ඇතුළේ. ඒක වෙන්නේ ඇමරිකන් ආභාෂය නිසා වෙන්න පුළුවන්. මම මෙය හොඳ දෙයක් හෝ නරක දෙයක් ලෙස ලේබල් කරන්නේ නැහැ.

මෙහිදී බටහිර ආභාෂය නොකියා ඇමරිකන් ආභාෂය කියා කිවුවේ බහිර්වර්තනය ඇමරිකන් සංස්කෘතියේ කොටසක් වුනත් පොදුවේ බටහිර සංස්කෘතියේ කොටසක් කියා කියන්න අමාරු නිසා. බොහෝ ආසියානු රටවල අන්තර්වර්තනය නරක දෙයක් සේ සැලකෙන්නේ නැහැ වගේම බොහෝ විට හොඳ දෙයක් සේ සැලකෙනවා. විශේෂයෙන්ම ජපානය වගේ රටවල. නමුත්, මෙය පෙරදිගට සීමා වූ සංස්කෘතික චර්යාවක් නෙමෙයි. ඇතැම් බටහිර යුරෝපීය රටවල සංස්කෘතීන් තුළද අන්තර්වර්තනය කෙරෙහි නැඹුරුවක් දකින්න පුළුවන්.

මගේ පෞද්ගලික නිරීක්ෂණය අන්තර්වර්තනය ප්‍රවර්ධනය කෙරෙන සංස්කෘතීන් තුළ මිනිස්සු අනෙක් අයගේ හැඟීම් වලට වඩා සංවේදීයි කියන එකයි. බහිර්වර්තිකයෝ තමන්ගේ හැඟීම් නොපැකිළ ප්‍රකාශ කරනවා වගේම අනෙක් අයෙගෙනුත් ඒ දේ බලාපොරොත්තු වෙනවා. එයින් වෙනස්ව, අන්තර්වර්තිකයෝ කියන්නේ මිනිස් හැඟීම් හැම විටම වචන විදිහට එළියට නොඑන බව තේරුම් ගෙන, ඒ හැඟීම් මොන විදිහකින් හෝ තේරුම් ගන්න උත්සාහ කරන පිරිසක්. 

ලංකාවේ මම හැදිච්ච සංස්කෘතියේ පහත ආකාරයේ සිදු වීම් ඒ තරම් දුලබ නැහැ.

"පුතා අදනම් බත් ටිකක් කාලම යන්න ඕනෑ!"

ඔහොම කියන්නේ යාළුවෙක්ගේ ගෙදරට හදිසියේ ගොඩ වැදුනහම ඒ යාළුවගේ අම්මා. එහෙම නැත්නම් දුර නෑදෑයෙක්ගේ ගෙදරට හදිසියේ ගොඩ වැදුනහම. 

ඔහොම බල කරලම කිවුවට "හරි එහෙනම් බත් ටිකක් කමු!" කියලා කිවුවොත් දෙන්න ගෙදර බත් නැහැ. සමහර විට උයන්න කියලා දෙයකුත් හරියකට ගෙදර නැහැ. 

"නෑ, ඇන්ටි දැන් කන්න බැහැ. දැන් පොඩ්ඩකට කලිනුයි බත් කෑවේ!"

ඕකත් බොරුවක්. ඔහොම කියන්නේ පට්ට බඩගින්නේ ඉන්න ගමන්. 

ඔය වගේ වෙලාවක එළියට දමන්නේ තමන්ගේ ඇත්ත හැඟීම් නෙමෙයි. නමුත් මේක සියයට සියයක්ම අනෙකාගේ පැත්තෙන් හිතලා කරන දෙයක්. කියන දේවල් වලින් එහාට ගිහින් අනෙකාගේ හැඟීම් තේරුම් ගන්න එක සංස්කෘතියේ කොටසක්.

හැබැයි මේ විදිගේ චර්යාවන් වෙළදපොළ ක්‍රමය එක්ක හොඳින් පෑහෙන්නේ නැහැ. වෙළදපොළ ක්‍රමය ඇතුළේ තමන්ගේ රුචි අරුචිකම්, තමන්ට අවශ්‍ය දේ සෘජුව ප්‍රකාශයට පත් කළ යුතුයි. එහෙම කරන එකෙන් අනෙකාට හිත් රිදීමක් වෙනවාද කියන එක අදාළ නැහැ. එහෙම වෙනවනම් යෝජනාව ප්‍රතික්ෂේප කිරීමේ නිදහස අනෙකාට තියෙනවා. 

මම හිතන්නේ මම ලංකාවේ සන්දර්භය ඇතුළේ වුනත් අන්තර්වර්තික පැත්තට වඩා බර කෙනෙක්. ඒ වගේ කෙනෙක්ට ඇමරිකන් සමාජය ඇතුළේදී යම් සංස්කෘතික ඝට්ඨනයකට මුහුණ දෙන්න වෙනවා. ඇමරිකාවේ ක්‍රමය තමන්ට අවශ්‍ය දේ පොල්ලෙන් ගැහුවා වගේ කෙළින්ම කියන එක. හැබැයි ඒ එක්කම අනෙක් පුද්ගලයා එයට එකඟ නොවීම කිසිම ප්‍රශ්නයක් නැතිව භාර ගැනීමකුත් තිබෙනවා. "බැහැ" කිවුවා කියලා කවුරුවත් තරහා වෙන්නේ නැහැ. 

මේ කාරණයේදී චීන සංස්කෘතිය වෙනස්. එය ලංකාවේ සංස්කෘතියට වඩා සමීපයි. 

ඇමරිකන් සංස්කෘතිය ඇතුළේ අනෙකාගේ හැඟීම් තේරුම් ගැනීමේ උත්සාහයක් ලොකුවට නැහැ. කියන්න දෙයක් තියෙනවානම් කට ඇරලා කෙළින්ම කියන්න වෙනවා. උදවුවක් ඉල්ලුවොත් උදවු කරන්න සූදානම් අය ඕනෑ තරම් ඉන්නවා. නමුත් කවුරුවත් බලෙන් උදවු කරන්න එන්නේ නැහැ. ඒක සැලකෙන්නේ පෞද්ගලිකත්වය ආක්‍රමණය කිරීමක් විදිහට. 

ලංකාවේ එහෙම නෙමෙයිනේ. කන්න ගියොත්, බඩුවක් ගන්න ගියොත්, සංචාරයක යෙදෙන්න හිතුවොත්, උපදෙස් දෙන්න ඕනෑ තරම් අය ඉන්නවා. විවාහය ගැන, දරුවන් හැදීම ගැන උපදෙස් දෙන්න අය ඉන්නවා. මේක පෞද්ගලිකත්වය ආක්‍රමණය කිරීමක් විදිහට බොහෝ අය දකිනවා ඇති. ලංකාවේ අලුත් ප්‍රවණතාව ඒක. නමුත් මේ වගේ දේවල් සාමාන්‍යයෙන් සිදු නොවන ඇමරිකානු සංස්කෘතියේ හැදුණු වැඩුණු ඇතැම් අය මේ වගේ දේවල් මාර විදිහට අගය කරනවා.

මටනම් වෙනත් අය මා වෙනුවෙන් තේරීම් කරන එක සෙට් වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ඇමරිකානු සංස්කෘතියට මම කැමතියි. නමුත් වෙනත් අය වෙනුවෙන් තේරීම් කරන අය බොහෝ විට එසේ කරන්නේ හොද හිතින්. 

සමහර වෙලාවට ලංකාවට ගියාම මම කන්න කැමති ඇති කියලා උපකල්පනය කරලා කෑම වර්ග අරගෙන හෝ හදාගෙන එන අය ඉන්නවා. එහෙම කරන්නේ ලොකු කැප කිරීමක් කරලා. සමහර විට අතේ සල්ලි තියෙනවට නෙමෙයි. වෙලාව තියෙනවට නෙමෙයි. ආපහු දෙයක් බලාපොරොත්තුවෙනුත් නෙමෙයි. 

ඔය විදිහේ දේවල් කරන්නේ දන්නා කියන අය පමණක් නෙමෙයි. කිසිම පෙර හැඳුනුම්කමක් නැති අයත් ඔය වගේ උදවු කරන අවස්ථා මම ඕනෑ තරම් තියෙනවා. චීනයේදී මම දැක්කෙත් හරියටම ඔන්න ඔය සංස්කෘතික චර්යාව. 

පැකිලීමක් නැතිව අනුන් වෙනුවෙන් තීරණ ගන්න ඉදිරිපත් වෙන සංස්කෘතියක් ඇතුළේ තමන් වෙනුවෙන් වෙනත් අය විසින් ගන්නා එවැනි තීරණ භාර ගැනීමේ නැඹුරුවකුත් තිබෙනවා. දෙකෙන් එකක් පමණක් පවතින්න බැහැනේ. ඒ වගේ සංස්කෘතික පසුබිමක ගනුදෙනු සිදු වන ආකෘතියේත් වෙනසක් තියෙනවා. පාර්ශ්ව දෙකම ගණුදෙනුවට ඉදිරිපත් වෙන්නේ තමන්ගේ වාසියට අමතරව අනෙකාගේ පැත්ත ගැනත් හිතලා. හැබැයි අනෙකා ගැන හිතන්නේ තමන්ට සාපේක්ෂව. 

මෙහි තිබෙන ප්‍රශ්නය තොරතුරු අසමමිතිය. කෙනෙකුට කවදාවත් වෙනත් කෙනෙකුගේ හැඟීම් හරියටම තේරුම් ගන්න බැහැ. ඒ නිසා, ඇමරිකන් සංස්කෘතිය ඇතුළේ වෙළදපොල ගනුදෙනු වඩා කාර්යක්ෂමයි. ලංකාව හෝ චීනය වගේ රටක ඒ කාර්යක්ෂමතාවය යම් සීමාවකින් නවතිනවා. ඒක සංස්කෘතික සීමාවක්. ඒ වගේම, ලංකාව හා චීනය වගේ රටවල රාජ්‍ය මැදිහත් වීම් වලට ඇමරිකාවේ නැති සංස්කෘතික ඉඩක් තිබෙනවා.

Friday, June 21, 2024

වත්කම් ව්‍යාප්තිය හා ධන බද්ද


ඉදිරියේදී පැනවීමට යෝජිත ධන බද්ද/ වත්කම් බද්ද ගැන යම් සංවාදයක් ඇති වී තිබෙනවා. බොහෝ විට මේ බද්ද ගෙවන්නට සිදු වනු ඇත්තේ යම් අවම වත්කම් ප්‍රමාණයක් තිබෙන අයටයි.

පහත තිබෙන්නේ ක්‍රෙඩිට් සුවිස් ආයතනයේ ඇස්තමේන්තු අනුව ලංකාවේ වැඩිහිටියන්ගේ වත්කම් ව්‍යාප්තියේ සංයුතියයි.

ඩොලර් 10,000ට අඩු (රුපියල් මිලියන 3ට අඩු) - 50.7%

ඩොලර් 10,000-100,000 අතර (රුපියල් මිලියන 3-30 අතර) - 44.3%

ඩොලර් 100,000- මිලියන 1 අතර (රුපියල් මිලියන 30-300 අතර) - 4.8%

ඩොලර් මිලියන 1ට වඩා වැඩි (රුපියල් මිලියන 300ට වඩා වැඩි) - 0.1%

මෙම ඇස්තමේන්තු අනුව රටේ වැඩිහිටි ජනගහණය 14,846,000ක් වන අතර එක් වැඩිහිටියෙකු සතු සාමාන්‍ය වත්කම් ප්‍රමාණය ඇමරිකන් ඩොලර් 27,040ක් හෙවත් රුපියල් මිලියන 8.1ක් පමණ වෙනවා. ඒ අනුව, රටේ සියලුම වැඩිහිටියන් සතු වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 401.4ක් පමණ වෙනවා. 

අදාළ වාර්තාව අනුව, ඩොලර් 100,000 ඉක්මවන වත්කම් ඇති වැඩිහිටියන් වැඩිම ප්‍රමාණයක් ඉන්නේ චීනයේ. එම ප්‍රමාණය 173,733,000ක්. ඇමරිකාවේ එම ප්‍රමාණය 120,206,000 වන අතර ලංකාවේ 727,000ක් පමණ වෙනවා. ඩොලර් 100,000 ඉක්මවන වත්කම් ඇති වැඩිහිටියන් ලෝක පරිමාණයේදී ඉහළ මධ්‍යම පාන්තිකයින් සේ සැලකිය හැකියි. චීනයේ වේගවත් ආර්ථිකය වර්ධනයේ රහස පසුගිය කාලයේදී මෙවැනි ඉහළ මධ්‍යම පාන්තිකයින් විශාල පිරිසක් බිහි වී සිටීමයි.

මෙම මට්ටමේ වත්කම් හිමි ජපනුන් 56,668,000ක් සිටින අතර ප්‍රංශයේ, එක්සත් රාජධානියේ හා ජර්මනියේ එම ප්‍රමාණයන් පිලිවෙලින් 29,576,000ක්, 29,224,000ක් හා 28,782,000ක් වෙනවා. 

Thursday, June 20, 2024

මැද රටේ ආර්ථිකය


පසුගිය 2023 වර්ෂයේදී චීනයේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය යුවාන් ට්‍රිලියන 126.1ක්. ඒ කියන්නේ ඇමරිකන් ඩොලර් ට්‍රිලියන 17.9ක් පමණ. එම වසරේ ඇමරිකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඩොලර් ට්‍රිලියන 27.4ක්. ඒ කියන්නේ ඇමරිකන් ආර්ථිකය තවමත් චීන ආර්ථිකයට වඩා 53%කින් විශාලයි. යුරෝපීය සංගමයේ සමස්ත දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඩොලර් 18.4ක් පමණ වුවත්, එහි ප්‍රධානම ආර්ථිකය වන ජර්මනිය වගේම, ලෝකයේ විශාලතම ආර්ථික අතර තිබෙන ඉන්දියාව හා ජපානයත් ආර්ථිකයේ ප්‍රමාණය අතින් චීනයට වඩා ගොඩක් පසුපසිනුයි ඉන්නේ. ජර්මනිය, ජපානය හා ඉන්දියාව යන රටවල් තුනේම ආර්ථිකයන් එකතු කළත් චීනයේ ආර්ථිකය තරම් විශාල නැහැ. 

ලෝකයේ දෙවන විශාලතම ආර්ථිකය වන චීන ආර්ථිකයේ සංයුතිය මොන වගේද?

කෘෂිකර්මය - යුවාන් ට්‍රිලියන 9.4 (7.5%)

කර්මාන්ත - යුවාන් ට්‍රිලියන 39.9 (31.7%)

ඉදි කිරීම් - යුවාන් ට්‍රිලියන 8.6 (6.8%)

සේවා - යුවාන් ට්‍රිලියන 68.1 (54.0%)

චීනයේ නිෂ්පාදන ආර්ථිකය ගැන ගොඩක් අය කතා කළත්, චීන ආර්ථිකයේ ලොකුම පංගුව සේවා ආර්ථිකය. ලංකාව, ඇමරිකාව, වියට්නාමය ඇතුළු අනෙක් බොහෝ රටවල වගේම තමයි. 

උදාහරණයක් විදිහට දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 9.8%ක් හෙවත් යුවාන් ට්‍රිලියන 12.3ක් තොග හා සිල්ලර වෙළඳාම. ඒ වගේම, දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 8.0%ක් හෙවත් යුවාන් ට්‍රිලියන 10.1ක් මූල්‍ය අංශයේ අතරමැදි සේවා. තව යුවාන් ට්‍රිලියන 7.4ක් හෙවත් දදේනියෙන් 5.8%ක් නිවාස හා දේපොළ වෙළඳාම්. ඔය කොටස් තුන පමණක් එකතු කළත් චීනයේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් හතරෙන් පංගුවකට කිට්ටුයි (23.6%).

ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ සැලකිය යුතු පංගුවක් ඉහත සඳහන් අනු අංශ තුන බව මම පෙර සටහනක සඳහන් කර තිබෙනවා. මේ සියල්ල අතරමැදි සේවාවන් බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැහැ. මෙය විකෘතියක්ද? එහෙමනම්, කොමියුනිස්ට් පක්ෂයක පාලනය ය‍ටතේ තිබෙන චීනයේ ඔය අතරමැදි සේවා වල පංගුවත් ඔය තරම් විශාල වුනේ කොහොමද? 

මම හිතන්නේ අතරමැදියන් නැති කිරීමේ මිථ්‍යාව ගැන කොමියුනිස්ට් චීනය දිහා බලලා වුනත් ඉගෙන ගන්න අමාරු නැහැ. ආර්ථිකයක් ප්‍රසාරණය වීම සඳහා තොග හා සිල්ලර වෙළඳාම, මූල්‍ය අංශයේ අතරමැදි සේවා හා නිවාස හා දේපොළ වෙළඳාම් වැනි අතරමැදි සේවාවන් ඉතාම අවශ්‍යයි. ඒවා නැති කරලා ආර්ථිකයන් ප්‍රසාරණය කරන්න බැහැ. 

චීනය විශාල රාජ්‍ය අංශයක් තිබෙන රටක්. චීන රජය යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය ආදිය වෙනුවෙන් විශාල මුදලක් වැය කරනවා. මේ වෙනුවෙන් චීන රජය සල්ලි හොයා ගන්නේ කොහොමද?

අමුතු මැජික් එකක් නැහැ. ඇමරිකාවේ හා ලංකාවේ රජයයන් වගේම චීන රජයත් ආදායම් හොයා ගන්න ප්‍රධාන ක්‍රමය බදු. 2023දී චීනයේ මුළු රාජ්‍ය ආදායම වූ යුවාන් ට්‍රිලියන 21.7ක මුදලින් යුවාන් ට්‍රිලියන 18.1ක්ම, ඒ කියන්නේ 84%ක්ම බදු ආදායම්. චීන රජයට අයිති රාජ්‍ය ව්‍යවසාය වලින් ලැබෙන ආදායම් ඇතුළු අනෙක් සියලු ආදායම් තිබෙන්නේ ඉතිරි 16% ඇතුළේ. 

මේ බදු සියල්ල සෘජු බදුද?

මොන පිස්සුද? ඔය බදු ආදායමෙන් යුවාන් ට්‍රිලියන 6.9ක්ම වැට් බදු. තවත් යුවාන් ට්‍රිලියන 1.6ක් පරිභෝජන බදු. මීට සාපේක්ෂව පුද්ගල ආදායම් බදු යුවාන් ට්‍රිලියන 1.5ක් පමණයි. සමාගම් ආදායම් බදු යුවාන් ට්‍රිලියන 4.1ක්. වක්‍ර බදු අය කළා කියලා සෘජු බදු අය නොකර ඉන්නේ නැහැ.

චීනය ආදායම මත කොයි තරම් බදු ගහනවද?

යුවාන් 3000 දක්වා (මාසික ආදායම) - 3%

යුවාන් 3000-12,000 අතර - 10%

යුවාන් 12,000-25,000 අතර - 20%

යුවාන් 25,000-30,000 අතර - 25%

යුවාන් 35,000-50,000 අතර - 30%

යුවාන් 55,000-80,000 අතර - 35%

යුවාන් 80,000 සිට - 45%

රජයකට බදු අය නොකර වියදම් කරන්න බැහැ. වියදම් කළ හැක්කේ කාගෙන් හෝ බදු ලෙස එකතු කර ගන්නා සල්ලි. චීනය කියලා එහි වෙනසක් නැහැ.

Wednesday, June 19, 2024

මැද රට විත්ති...


ජපානය, ජර්මනිය වැනි රටවල් ගණනාවක මිනිස්සු තමන්ගේ රට හඳුන්වන්නේ බාහිර ලෝකය ඒ රටවල් හඳුන්වන නමින් නෙමෙයි. ජපන්නුන්ට තමන්ගේ රට නිහොන් (日本). ජර්මානුවන්ට තමන්ගේ රට ඩොයිච්ලන්ඩ් (Deutschland). චීනයටත් මේ කතාව පොදුයි. චීන්නුන්ට තමන්ගේ රට චොංගුආ (中国).

චොංගුආ කියන්නේ මැද රට. කාලයක් තිස්සේ චීන්නු හිතාගෙන හිටපු විදිහට චීනය කියන්නේ ලෝකයේ මැද. මේ විදිහට හිතාගෙන හිටපු එකම ජාතිය චීන්නු නෙමෙයි. ගොඩක් මිනිස්සු වගේම ජාතීනුත් හිතන්නේ ලෝකය කැරකෙන්නේ තමන් වටේ කියලයි. අනෙක් රටවල් සම්බන්ධව කොහොම වුනත්, චීනය කේන්ද්‍ර කරගත් ලෝකයක් කියන එකනම් නිකම්ම හිතළුවක් නෙමෙයි. 

පසුගිය සති දෙක ගත කළේ මැද රට එහෙමත් නැත්නම් චීනයේ. මීට කලින් අන්තිමට චීනයට ගියේ අවුරුදු දා හතකට කලින්. එහෙම කිවුවත්, එකම ගඟ දෙපාරක් බලන්න බැහැ වගේ එකම රටකට දෙපාරක් යන්නත් බැහැ. අවුරුදු දා හතකට කලින් චීනය සහ අද චීනය කියන්නේ රටවල් දෙකක්. ඒ වගේම, අවුරුදු දා හතකට පස්සේ නැවත චීනයට යන්නේ කලින් ගිය පුද්ගලයාම නෙමෙයි.

කලින් පාර චීනයට යද්දී එරට ආර්ථිකය හෝ දේශපාලනය ගැන මට ලොකු උනන්දුවක් තිබුණේ නැහැ. ඒ දවස් වල ආර්ථිකය හා දේශපාලනය ගැන අද හිතන විදිහට හිතුවෙත් නැහැ. ආර්ථිකය හා දේශපාලනය පිළිබඳව කලින් නොදුටු පැති බොහොමයක් පේන්න ගත්තේ ඇමරිකාවේ ජීවත් වීම නිසා ලැබුණු අත්දැකීම් එක්කයි. ඇමරිකන් අත්දැකීම් නොතිබුණානම් ලෝකයෙන් ලොකු කොටසක් මග හැරෙනවා.

ඇමරිකාව කියන්නේ ලෝකයෙන් ලොකු කොටසක් වුනත් ලෝකය නෙමෙයි. චීනය කියා කියන්නේ ඇමරිකාවෙන් බාහිර ලෝකයේ ලොකු කොටසක්. ඒ කොටස නොසලකා හැරියොත් වෙන්නෙත් ලෝකයෙන් ලොකු කොටසක් මග හැරෙන එක. 

චීනය ඇතුළටම ගිහින් චීනය අත් විඳින එක ටික කලක පටන් තිබුණු උවමනාවක්. බටහිර මාධ්‍ය පෙරණයන් වලට අහුවෙලා එළියට එන චීනය දිහා බලලා චීනය ගැන නිගමන වලට එන එකේ අවදානම මග හරින්න තිබුණු හොඳම ක්‍රමය ඒකයි. මම හිතන්නේ මගේ අවශ්‍යතාවය සෑහෙන දුරකට ඉටු වුනා. 

කලින් පාර ගියේ බෙයිජිං අගනුවරට. මේ පාර රට මැද පිහිටි වුහාන් වලටත්, දකුණු චීනයේ ශාමෙන් දූපතටත් ගියා. වුහාන් ගැනනම් අමුතුවෙන් කියන්න අවශ්‍ය නැහැනේ. නම කියපු ගමන් ගොඩක් අය දන්නවා. නමුත් ශාමෙන් ගැන ගොඩක් අය ඒ තරම්ම දන්නේ නැතිව ඇති. 

ශාමෙන් කියා කියන්නේ දකුණු චීනයේ ෆුජියාන් ප්‍රාන්තයේ තායිවානයට ආසන්නව පිහිටි චීනයට අයිති දූපතක්. තායිවානය පමණක් නෙමෙයි හොංකොං වගේම වියට්නාමය, පිලිපීනය, ජපානය, දකුණු කොරියාව වගේ රටවල් වුනත් බෙයිජිං අගනුවරට වඩා ශාමෙන් දූපතට කිට්ටුයි. 

චීන භාෂාව ලෝකයේ වෙනත් බොහොමයක් භාෂා වගේ අකුරු හෝ ශබ්ද මත පදනම් වූ භාෂාවක් නෙමෙයි. භාෂාව ගොඩ නැගෙන්නේ මූලික වචන එකතු වෙලා. ඒ නිසාම, පුද්ගලයෙකුගේ හෝ නගරයක නමක් ගත්තත් එයට තේරුමක් තිබෙනවා. චීන භාෂාවෙන් ශාමෙන් (厦门) කියන්නේ "මන්දිර ද්වාරය" වැනි තේරුමක් තිබෙන වචනයක්. ශාමෙන්ඩා (厦门岛) නැත්නම් ශාමෙන් දූපත කියා කියන්නේ මන්දිර ද්වාර දූපත. 

ශාමෙන් කියන නම ඉතාම උචිත නමක්. සියවස් ගණනාවක ඉතිහාසය පුරාම ශාමෙන් දූපත පැවතිලා තියෙන්නේ චීනය නම් වූ මන්දිරයට පිවිසිය හැකි හා ඒ මන්දිරයෙන් පිටව යා හැකි ද්වාරයක් ලෙසයි. ඒ නිසාම, සිංගප්පූරුව, මැලේසියාව, ඉන්දුනීසියාව, පිලිපීනය වැනි යාබද රටවල සිටින චීන සම්භවයක් ඇති පිරිස් අතර වගේම චීනයට ඈත රටවල චීන ඩයස්පෝරිකයන් අතර පවා ශාමෙන් සිට සංක්‍රමණය වූ අයගෙන් පැවතෙන්නන්ගේ අනුපාතය ගොඩක් වැඩියි. අනෙක් අතට එතරම් විදේශිකයින් ජීවත් නොවන චීනයේ ශාමෙන් කියන්නේ සාපේක්ෂව වැඩි විදේශිකයින් ප්‍රමාණයක් ජීවත් වන නගරයක්. හැබැයි එහෙම කිවුවත් මේ ගොඩක් අය චීන භාෂාවම කතා කරන, චීන සම්භවයක් තිබෙන අයයි. 


ශාමෙන් වරාය පැරණි සේද මාර්ගයේ පිහිටි ප්‍රධාන වරායක්. නාවික මාර්ග හරහා සියවස් ගණනක් ලංකාව එක්ක සම්බන්ධව පැවති ස්ථානයක්. ඒ වගේම, නූතන සේද මාර්ගයේද වැදගත් සන්ධිස්ථානයක්. 

කාලයක් සමාජවාදී, සංවෘත ආර්ථික ආකෘතියක දැඩි ලෙස හිර කර තිබුණු චීනයේ, 1976දී සිදු වූ මා ඕ සේතුංගේ මරණයෙන් පසුව, ඩෙන් ශියාවෝ පිංගේ නායකත්වය යටතේ වෙළඳපොළ දෙස යොමු වූ  ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රමිකව සිදු කෙරුණා. "මැද රට" ලෝකයට විවෘත කෙරුණා. චීන ආර්ථිකය වේගයෙන් වර්ධනය වෙන්න පටන් ගත්තේ මේ වෙළඳපොළ ප්‍රතිසංස්කරණ වලින් පසුවයි. 

චීන කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ නායකත්වය යටතේම සිදු කෙරුණු මේ ප්‍රතිසංස්කරණ හරහා සාමූහික ගොවිපොළ ක්‍රමයෙන් ඉවත් වීම, විදේශ ආයෝජන වලට ඉඩ දීම, මිල පාලන ඉවත් කිරීම, රාජ්‍ය දේපොළ පෞද්ගලීකරණය, ලෝක වෙළඳ සංවිධානයට එකතු වීම වගේ ගොඩක් දේවල් සිදු වුනා. ඒ එක්කම චීන ආර්ථිකයට දේශීය හා විදේශීය පෞද්ගලික අංශයන් ලැබුණු දායකත්වය වේගයෙන් ඉහළ ගියා. චීන දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ පෞද්ගලික අංශයේ පංගුවද වේගයෙන් ඉහළ ගියා. වසර ගණනාවක් 10%කට ආසන්න වේගයකින් චීන ආර්ථිකය වර්ධනය වුනා.

ඩෙන් ශියාවෝ පිං විසින් මුලින්ම චීනයට ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ හඳුන්වා දෙමින් සිදු කළ ප්‍රධානම කාර්යයක් වුනේ දකුණු චීනයේ විශේෂ ආර්ථික කලාප පහක් ස්ථාපනය කිරීම. ශාමෙන් දූපත ඒ කලාප පහෙන් එකක්. මේ කලාප තුළ චීන මධ්‍යගත සැලසුමෙන් වෙනස් වූ වඩා නිදහස් ආයෝජන-හිතකර ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක වුනා. ශාමෙන් ඇතුළු මුල් විශේෂ ආර්ථික කලාප වල සාර්ථකත්වය මත පදනම්ව පසුව තවත් එවැනි "විවෘත ආර්ථික කලාප" ගණනාවක් පිහිටුවනු ලැබුවා. කොහොම වුනත් ශාමෙන් කියා කියන්නේ චීනය තුළ මුලින්ම ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු කෙරුණු ප්‍රදේශයක්.

මුලින්ම ශාමෙන් විශේෂ ආර්ථික කලාපය ලෙස නම් කෙරුණේ වර්ග කිලෝ මීටර 2.5ක කොටසක් පමණයි. ඒ 1980දී. වසර හතරකට පසුව 1984දී මෙම කලාපය මුළු දූපතම ආවරණය වන පරිදි පුළුල් කෙරුණා. ඒ අනුව, මේ වන විට වසර 40ක කාලයක් ශාමෙන් දූපත චීනයේ විශේෂ ආර්ථික කලාපයක් ලෙස පැවතිලා තිබෙනවා. 1994දී චීන මධ්‍යම රජය විසින් ශාමෙන් විශේෂ ආර්ථික කලාපයට නීති සම්පාදනය කර ගැනීමේ බලයද ලබා දී තිබෙනවා. 

ශාමෙන් ආර්ථිකය පසුගිය දශක කිහිපය තුළ චීනයේ සාමාන්‍ය ආර්ථික වර්ධන වේගයද ඉක්මවමින් 15%ක පමණ වේගයකින් වර්ධනය වී තිබෙනවා. 2020 වසර අවසන් වන විට ලෝකයේ ප්‍රධානම සමාගම් පන්සීයෙන් (Fortune 500) හැට තුනක් ශාමන් විශේෂ ආර්ථික කලාපය තුළ ආයෝජනය කර තිබුණා. 1980 වන විට ඩොලර් මිලියන 141ක් පමණක් වූ ශාමන්හි විදේශ වෙළඳාම 2020 වන විට ඩොලර් බිලියන 109ක් දක්වා ඉහළ ගොස් තිබුණා. මෙය 18%ක සාමාන්‍ය වාර්ෂික වර්ධනයක්.

චීනයේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 12,720ක් වෙද්දී ශාමන්හි එම අගය ඩොලර් 21,527ක්. විශේෂ ආර්ථික කලාපයක් වන ශාමන් දුපතද ඇතුළත් ශාමන් නාගරික කලාපයේ ජනගහණය මිලියන 5.3ක් පමණ වුවත් එහි දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ලංකාවේ දදේනිය ඉක්මවනවා. එම අගය ඩොලර් බිලියන 114.5ක් පමණ. මැක්ඩොනල්ඩ්ස්, KFC, පීසාහට්, ස්ටාර්බක්ස් වැනි අවන්හල් ශාමන් දූපත තුළ දැකගත හැකියි. 

මේ සියළු කරුණු අනුව පැහැදිලි විය යුත්තේ ශාමෙන් යනු බටහිර රටක කෝණයෙන් බැලූ විට චීනය තුළ පිහිටි වඩාත්ම දියුණු හා වඩාත්ම විවෘත ප්‍රදේශයක් බවයි. එසේ වුවද, ශාමෙන් නගරයේදී පවා "චීනයට ඇතුළු වීමේ" කම්පනයෙන් මිදෙන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ඊට ප්‍රධානම හේතුව ශාමෙන් දූපතද "චීන මහා අග්නි-ප්‍රකාරය" තුළ පිහිටා තිබීමයි. 

"චීන මහා අග්නි-ප්‍රකාරය" තුළට ඇතුළු වූ වහාම නැති වන දේවල් ගණනාවක් තිබෙනවා. ඒ දේවල් කොයි තරම් දුරට "නැතිවම බැරි" දේවල් බවට පත් වී ඇත්ද යන්න හරියටම අවබෝධ වන්නේ ඒවා නැතිව යම් කලක් ජීවත් වන්නට සිදු වූ විටයි. 

මෙම ලිපිය පළ කෙරෙන "බ්ලොගර්" වෙබ් අඩවිය සහ වත්පොත චීනයට ඇතුළු වෙද්දී අහිමි වන දේවල් දෙකක්. ඊටත් වඩා ප්‍රශ්නයක් වුනේ මගේ පෞද්ගලික විද්‍යුත් තැපැල් ගිණුම අහිමි වීමයි. ඊට අමතරව ගූගල් සිතියම්ද සාමාන්‍යයෙන් මා නිතිපතා භාවිතා කරන්නක්. විශේෂයෙන්ම නුපුරුදු රටකදී හෝ ප්‍රදේශයකදී. මේ ප්‍රශ්නය කලින්ම දැනගෙන සිටි නිසා පෙර සූදානමක් ලෙස VPN කිහිපයක්ම දමාගෙන ගියත් ඒ එකකින්වත් ප්‍රයෝජනයක් වුනේ නැහැ. 

හැබැයි මේ කිසිවක් චීන්නුන්ට ප්‍රශ්න නෙමෙයි. ඔය හැම දෙයක් වෙනුවටම චීන විකල්ප තිබෙනවා. "චීන මහා අග්නි-ප්‍රකාරය" ලොකුවටම ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ චීන භාෂාව නොදත් අප වැනි විදේශිකයින්ටයි. 

මගේ එදිනෙදා ජීවිතයේ සාමාන්‍ය දේවල් වී තිබෙන බ්ලොග් එක, වත්පොත, ඊ-මේල් ගිණුම, ගූගල් සිතියම් ඇතුළු තවත් දේවල් අහිමිව කල් ගෙවද්දී කල්පනා වුනු තවත් දෙයක් වුනේ ගූගල් වැනි සමාගමක් මගේ ජීවිතයෙන් කොපමණ පදාසයක් අත් පත් කරගෙනද කියන එක. අපිව පාලනය කරන්නේ රජයයන් විසින් පමණක් නෙමෙයි. 

ශාමෙන් පාලනාධිකාරය විසින් යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය හා නගරාලංකාරය වෙනුවෙන් විශාල පිරිවැයක් දරන බව පෙනෙන්නට තිබෙනවා. මෙය අඩු වැඩි වශයෙන් වුහාන් නගරයේදීද දැකගත හැකි වූ තත්ත්වයක්. මේ දවස් වල ඇමරිකාවේද විශාල යටිතල පහසුකම් සංවර්ධන ව්‍යාපෘති සිදු වෙනු දැකිය හැකියි. විශේෂයෙන්ම මාර්ග සංවර්ධන ව්‍යාපෘති. මේවා රජය මුල් වී කරන දේවල් මිසක් පෞද්ගලික අංශය විසින් කරන දේවල් නෙමෙයි. එසේ රජය මුල් නොවුනානම් බොහෝ විට මේ දේවල් පෞද්ගලික ආයෝජන විදිහට සිදු වෙන එකක් නැහැ. 

චීනය මාර්ග සංවර්ධනය වෙනුවෙන් කොපමණ මුදල් වැය කරමින් සිටියත් ඇමරිකාවට සාපේක්ෂව මාර්ග තදබද දැකිය හැකියි. මෙයද ශාමන් වලදී මෙන්ම වුහාන් වලදීද දැකිය හැකි වූ තත්ත්වයක්. එයින් පෙනෙන්නේ මේ අයුරින් චීන රජය මුල් වී මාර්ග සංවර්ධන කටයුතු සිදු කිරීම කළ යුතුම දෙයක් බවයි. 

හොඳ මට්ටමේ මාර්ග කොපමණ අලුතෙන් ඉදි කර තිබුණද මාර්ග තදබද අඩුවක් නොතිබීමෙන් පෙනෙන්නේ පාරවල් ඉදිවන වේගයට වඩා වැඩි වේගයකින් වාහන භාවිතය ඉහළ යන බවයි. 

ඇමරිකාවට සාපේක්ෂව චීනයේ පොදු ප්‍රවාහනය ඉතා හොඳ මට්ටමක තිබෙනවා වගේම මිල ගණන්ද අඩුයි. ශාමන් නගරයේ හැම අතටම දිවෙන බස් පද්ධතිය භාවිතා කිරීම සඳහා යුවානයක මිලක් ගෙවීම ප්‍රමාණවත් (රුපියල් 42ක් පමණ). මෙය සාපේක්ෂව ගොඩක් අඩු මිලක්. අනිවාර්යයෙන්ම චීන රජය විසින් ප්‍රවාහනය විශාල ලෙස සුබසාධනය කරනවා විය යුතුයි.

ටැක්සි භාවිතයද ඉතා ඉහළ මට්ටමක තිබෙනවා. මෙය සමාන කළ හැක්කේ ලංකාවේ ත්‍රිරෝද රථ භාවිතයටයි. මේවා මීටර් ටැක්සි. අවම මිල යුවාන් දහයක් වන අතර කිලෝ මීටර තුනෙන් පසුව කිලෝමීටරයකට යුවාන් දෙක බැගින් එකතු වෙනවා. රටටම පොදු මිල සූත්‍රයක් නොවුනත් වුහාන් වල තිබුණේද මේ මිල සුත්‍රයයි. 

මෙම ටැක්සි මිල අධිකයැයි කිව නොහැකි වුවත්, යුවානයක් ගෙවා බස් රථයක යා හැකි ගමනක් ටැක්සියකින් යාමට යුවාන් විස්සක් තිහක් පමණ හෝ ඊටත් වඩා වැඩි මුදලක් යනවා. එසේ වුවත්, පහසුවෙන් බස් රථයක යා හැකිව තිබියදී, බොහෝ දෙනෙකු ගමන් කරන්නේ මෙම ටැක්සි වලයි. මා සමඟ කතා කළ බොහෝ දෙනෙක් මෑත කාලයේදී කවදාවත් බස් රථයක ගමන් කර තිබුණේ නැහැ. මම හිතන්නේ මේ මධ්‍යම පාන්තික මානසිකත්වය බවයි. මේ නිසාම හෝ වෙනත් හේතු නිසා බොහෝ විට බස් රථ වල ආසන මගීන්ගෙන් පිරී තිබුණේ නැහැ. 

මීට අමතරව බොහෝ දෙනෙකු විසින් කුඩා ස්කූටර් භාවිතා කරනවා. විශේෂයෙන්ම සරසවි සිසුන් වැනි අය. 

මේ සියළු විකල්ප තිබියදී වුවද සැලකිය යුතු පිරිසක් මෝටර් රථ භාවිතා කරන බව පේනවා. මෙයින් පෙනෙන්නේ පොදු ප්‍රවාහනය කොයි තරම් දියුණු වුනත්, විකල්ප තිබුණත්, මිනිසුන්ගේ තේරීම් වලට සීමා නැති බවයි. ඒ වගේම, පෞද්ගලික වාහනයක් නඩත්තු කළ හැකි චීනයේ මධ්‍යම පන්තිය වේගයෙන් ප්‍රසාරණය වන ආකාරයයි.

වාහන භාවිතය ඉහළ යද්දී රජය මුල් වී අවශ්‍ය යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය කිරීම නරක දෙයක් නෙමෙයි. රාජපක්ෂ දශකයේ ලංකාවේ රජය විසින් කළේද මෙයයි. මෙහි තවත් සමානත්වයක් වන්නේ චීනය චීනයේ සල්ලි වලින් පාරවල් හදද්දී ලංකාවද චීනයේ සල්ලි වලින්ම පාරවල් හැදීමයි. චීනය චීනයේ සල්ලි වලින් පාරවල් හදනවානම් ලංකාවත් ඒ වැඩේම කරන එකේ වැරැද්ද මොකක්ද? කොහොම වුනත් තමන්ගේම සල්ලි වලින් යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය කළ චීනයට ලංකාවට මෙන් ණය අර්බුදයකට මුහුණ දෙන්න සිදු වුනේ නැහැ. 

ඇමරිකාවේ රජය විසින්ද මාර්ග සංවර්ධන ව්‍යාපෘති වෙනුවෙන් ආයෝජන සිදු කළත් චීනය ඇතුළු ආසියානු රටවලට සාපේක්ෂව නගරාලංකාරය වෙනුවෙන් එතරම් මුදල් වැය කරන්නේ නැහැ. පාර අතුගාන හා කුණු එකතු කරන ශ්‍රමිකයින් ශාමන් දූපත පුරාම දැකිය හැකියි. මේ ගොඩක් අය වයස්ගත පුද්ගලයින්. ඔවුන්ගේ මුහුණු වල දැකිය හැක්කේ අසරණකම පමණයි. 

පසුගිය කාලය ඇතැම් අය ලංකාවට චීනයෙන් කොසු ඉදල් ආනයනය කිරීම සඳහා වැය වන පිරිවැය ගැන කතා කර තිබුණා. එහෙත් ලංකාවට කොසු ඉදල් එවන චීනයේ කම්කරුවන් මෙවැනි කොසු ඉදල් භාවිතා කරන බවක් පෙනෙන්නට තිබුණේ නැහැ. මේ හැම දෙනෙක්ම වගේ පාර අතුගෑම සඳහා භාවිතා කලේ ගස් වල ඉපල් එකතු කර හදාගත් බෝලතු. මෙය හැම තැනම දැකිය හැකි වූ සාමාන්‍ය තත්ත්වයක්.

එක පැත්තකින් මැක්ඩොනල්ඩ්ස්, KFC ගොස් ආහාර ගන්නා, ටැක්සි වලින් ගමන් බිමන් යන මධ්‍යම පාංතිකයින් විශාල පිරිසක් සිටියද, එම ස්ථරයට පහළින් වෙනම ලෝකයක ජීවත් වන විශාල පිරිසක්ද සිටිනු නිරීක්ෂණය කරන්න අමාරු නැහැ. ඒ අය කරන්නේ ජීවත්වීම සඳහා පාර අතුගාන එක හෝ මූදු වෙරළේ අඹ විකුණන එක වගේ වැඩක්. නගරාලංකාරය වෙනුවෙන් කොයි තරම් මහන්සි වුනත්, අහස උසට නැගුනු සුපිරි හෝටල්, සුපිරි වෙළඳසැල් අතරම සාමාන්‍ය ජනතාව ජීවත්වන මහල් නිවාසද දැකිය හැකියි. නගරාලංකාරය වෙනුවෙන් ඉවත් කළ නොහැකි තරම් විශාල පිරිසක් ඒවායේ ජීවත් වන බවයි පෙනෙන්නට තිබෙන්නේ. 

මේ හැම මහල් නිවාසයකම මෙන් රෙදි වැල් දැකිය හැකියි. එයින් පැහැදිලි වන්නේ රෙදි සෝදන යන්ත්‍රයක් බොහෝ චීන්නුන්ට සුඛෝපභෝගී භාණ්ඩයක් බවයි. දස අත විසිරුණු චීන භෝජන ශාලා ප්‍රධාන වීථි වල පිරී තිබුණත්, මහල් නිවාස පේලි අතර අතුරු පාරවල් වල දැකිය හැක්කේ සාමාන්‍ය ජනතාවට නූඩ්ල්ස් වැනි සරල ආහාර ලාබෙට විකුණන තැන් සහ ඒ තැන් වලින් ආහාර ගන්නා අයයි.

කෙසේ වුවත්, යාචකයින් කිසිවකු දැක ගත හැකි වූයේ නැහැ. ඒ වගේම, බඩු විකුණා ගැනීම පිණිස පස්සෙන් එන හෝ බඩු බලෙන් ඇඟේ ගසන අයද දැකිය හැකි වූයේ නැහැ. ඒ වගේම, ටැක්සි රියදුරන් කිසිම විටක වැඩියෙන් සල්ලි ගත්තේ හෝ දුර පාරවල් වලින් ගමන් කළේ නැහැ. මේ හැම දෙයකින්ම පෙනෙන්නට තිබුණේ නීතිය දැඩිව ක්‍රියාත්මක වන ආකාරයයි. වැඩිම දෙනෙකු විසින් කරනු දැකිය හැකි වූ රැකියාව පාර අතුගාන එකද නැත්නම් පොලිස් සේවයද යන්න හරියටම කිව නොහැකි වුවත් ඔය දෙකෙන් එකක් විය යුතුයි. 

රටක් කෙටි කලක් තුළ වේගයෙන් දියුණු වෙද්දී සිදු වන්නේ අඩු ආදායම්ලාභීන් බොහෝ දෙනෙකු මධ්‍යම පාන්තිකයින් බවට පත් වීමයි. චීනයේ සිදුව තිබෙන්නේද මෙයයි. මගේ පෞද්ගලික මිතුරන් බොහෝ දෙනෙක් මෙවැනි මධ්‍යම පාන්තිකයින්. ඔවුන්ගේ ප්‍රශ්න මධ්‍යම පාන්තිකයින්ගේ ප්‍රශ්න. මේ අය එකතු වූ විට ඔවුනොවුන් කතා කළ දෙයින් පිළිබිඹු වූ ප්‍රධානම දෙයක් වූයේ ඉහළ බදු අනුපාතය පිළිබඳ ඔවුන්ගේ කණස්සලයි.

එහෙත්, මේ මධ්‍යම පාන්තිකයින්ට වඩා පහළ ස්ථරයක විශාල චීන ජාතිකයින් පිරිසක් ජීවත් වන බව පැහැදිලිව දැකිය හැකි වූ කරුණක්. ඔවුන්ගේ ජීවන තත්ත්වය මෙන්ම හැසිරීම් විසින්ද නැවත නැවත මතක් කර දෙන්නේ චීනය යනු තවමත් සංවර්ධනය වෙමින් තිබෙන රටක් බවයි. පාර අයිනේ තාප්පයකට මුත්‍රා කරන පුද්ගලයින් ශාමන් වලදී මෙන්ම වුහාන් වලදීද කිහිප වර දැකිය හැකි වූ දෙයක්. මැක්ඩොනල්ඩ්ස් වැනි තැන් වල වැසිකිලි අගුළු ලා ඇති අතර පොදු වැසිකිලි වලට කිට්ටු වෙන්න අමාරුයි. ලෝකයේ අනෙක් බොහෝ රටවල වගේම චීනයේත් ලෝක දෙකක් දැකිය හැකියි. 

එක් පොදු පිරිමි වැසිකිලියක මුත්‍රා කරන ස්ථානයට ඉහළින් ප්‍රදර්ශනය කර තිබුණු පාඨය මගේ සිත් ඇදගත්තා. එයින් කියවුනේ මෙයයි.

"ඔබ ඉදිරියට තබන එක් කුඩා පියවරක් ශිෂ්ඨත්වය වෙනුවෙන් තබන විශාල පියවරකි."

මෙයින් අදහස් කර තිබුණේ කරුණාකර මුත්‍රා හැම තැනම හලන්නේ නැතිව අඩියක් ඉස්සරහට ගිහින් හරි තැනට මුත්‍රා කරන්න කියන එකයි. මෙවැනි ඉල්ලීමක් කරන්න අවශ්‍ය වී තිබෙන්නේ ඇයි කියන එක හිතාගන්න පුළුවන් විය යුතුයි. 


රටක සමාජ-ආර්ථික ක්‍රමය මත ඒ රටේ මිනිස්සුන්ගේ චර්යාවන් හා රුචිඅරුචිකම් තීරණය වෙනවද? එහෙම නැත්නම් රටේ මිනිස්සුන්ගේ චර්යාවන් හා රුචිඅරුචිකම් මත සමාජ-ආර්ථික ක්‍රමය තීරණය වෙනවද? මට අනුවනම් මේක ඉස්සෙල්ලා ආවේ බිත්තරයද නැත්නම් කිකිළිද වගේ ප්‍රශ්නයක්. 

Sunday, June 16, 2024

ඇන්ටික් කඩයක මරණයක්!

සති දෙකක් පමණ "චීන මහා අග්නි-ප්‍රාකාරය (Great Firewall of China)" ඇතුළේ හිර වෙලා ඉඳලා සමාන්තර ලෝකයට නැවත ආවත් පහු ගිය සති දෙකේ සමාන්තර ලෝකයේ සිදු වුනු දේවල් පිළිබඳව යාවත්කාලීන වෙන්න තවත් දවසක් දෙකක් යයි. මහා අග්නි-ප්‍රාකාරය ඇතුළේ ලෝකය ඇස් දෙකෙන්ම හරියට බලා ගන්න සහ අත් විඳින්න ලැබීමේ වාසිය එක්ක බලන කොට ඒක ලොකු පාඩුවක් නෙමෙයි. 

ආපහු හිටපු ලෝකයට එන කොට ලංකාවට IMF දෙවන වාරිකය ලැබිලා. පළමු කාර්තුවේ හොඳ ආර්ථික වර්ධන වේගයක් සටහන් වෙලා. ඔය අතරේ මිහිර පත්තරයේ අවසන් මුද්‍රිත කලාපයත් නිකුත් වෙලා. 

මිහිර පත්තරේට මට වඩා අවුරුදු හතරක් පහක් පමණ වයසයි. එහෙම බැලුවොත් පවුලේ ලොකු අයියෙක් වගේ. අපේ පවුලේ ලොකු අයියා මම නිසා මට ලොකු අයියෙක් ගැන අත්දැකීම් නැහැ. සමහර විට පවුලේ ලොකු අයියෙක් ගැන කෙනෙකුට දැනෙන විදිහ මිහිර පත්තරේ ගැන මට දැනෙන විදිහට සමාන වෙන්න පුළුවන්. 

මම හිතන්නේ මම මුලින්ම මිහිර පත්තරේ කියවන්න පටන් ගන්න ඇත්තේ එහි හත් වන වෙළුමේ පමණ සිට විය යුතුයි. ඒ කියන්නේ ආසන්න වශයෙන් 1973 වගේ කාලයක සිට. වයස අවුරුදු හතරක් පමණ වුවත් ඒ වෙද්දී මට හොඳින් කියවන්න පුළුවන්. ඒ වගේම කියවන්න ලොකු කැමැත්තකුත් තිබුණා. මටම ලැබුණු මිහිර පත්තරේට අමතරව "සිළුමිණ" වගේ ලොකු අයගේ ලොකු පත්තරත් කියෙවුවා. මිහිර පත්තරේනම් අකුරක් නෑරම වගේ කියෙවුවා. 

ඒ දවස් වල මිහිර පත්තරයක මිල ශත පණහක් පමණ විය යුතුයි. හැම සඳුදා දවසකම පත්තරේ ලැබුණා. කියවලා ඉවර කරන්න දවසක් ඇති වුනත් ඉතිරි දවස් වල කරන්නත් ප්‍රහේලිකා පුරවන එක වගේ වැඩ තිබුණා. සිත්තර පත්තරේ වෙළඳපොලට එන කාලය වෙන කොට අපේ ගෙදරින් මා වෙනුවෙන් සතිපතා මිහිර පත්තරේ මිල දී ගන්නවා. 

වසර කිහිපයකට පසුව සිත්තර පත්තරේ බලන එක පවා මට ගෙදරින් තහනම් වුනත්, පත්තරේ මුලින්ම එන කොට එහි කුඩා ප්‍රමාණය සහ චිත්‍රකතා පත්තරයක් වීම වගේ හේතු නිසා එහි මුල් කලාප කිහිපයද මා වෙනුවෙන් අපේ ගෙදරින් මිල දී ගත්තා. සති කිහිපයකට පසුව මේ පත්තර දෙක අතරින් එකක් තෝරා ගැනීමේ අවස්ථාව මට ලැබුණා. මගේ තේරීම වුනේ මිහිර. ඒ වෙද්දී මම මේ පත්තරේට වගේම කියවීමටත් ඇබ්බැහි වෙලා හිටපු නිසා රූප පත්තරයකට වඩා මට ආකර්ශනීය වුනේ කියවන්න දේවල් වැඩිපුර තිබුණු මිහිර පත්තරයයි. මෙය මගේ ජීවිතයේ මුලින්ම කරපු වැදගත් තේරීමක් විය යුතුයි.

මිහිර පත්තරේ සම්බන්ධව මුලින්ම ඇති වුනු හැඟීම යාළුවෙක් පිළිබඳ හැඟීමක් වගේ එකක් විය යුතුයි. මේ යාලුවා හැම සතියකටම වරක් අලුත් මුහුණුවරකින් ගෙදරට එනවා. ඒක ටිකක් සම වයසක යාළුවෙක් ගැන තිබෙන හැඟීම වගේ එකක්. 

මිහිර පත්තරේ සම්බන්ධව මුලින්ම ඇති වුනු මේ හැඟීම වෙනස් වුනේ 1978දී පමණ. ඒ වෙද්දී මම හිටියේ හතරේ පන්තියේ. සතිපතා මිහිර පත්තරේ අකුරක් නෑරම වගේ කියෙවුවත් ඒ වැඩේට දවසකට වඩා නොගිය නිසා කියවීමේ පිපාසය සංසිඳවන්න මිහිර පත්තරේ ප්‍රමාණවත් වුනේ නැහැ. ඔය අවුරුද්දේ නිවාඩු කාලය ගත කරන්න මගේ මවගේ මහ ගෙදර ගිගින් නැවතිලා ඉඳිද්දී දවසක් සොල්දරයට නැගලා එය ගවේෂණය කරද්දී ලොකු නිධානයක් හමු වුනා. ඒ තමයි මිහිර පත්තරේ පළමු වෙළුමේ පළමු කලාපයේ ඉඳලා ගොඩ ගසා තිබුණු විශාල පත්තර අට්ටියක්.

මිහිර පත්තරේ සම්බන්ධව තිබුණු සම වයසේ යාළුවෙක් වැනි හැඟීම වෙනස් වෙලා මට වඩා වැඩිමල් ලොකු අයියෙක් වගේ දැනෙන්න පටන් ගත්තේ ඔය නිධානය හමු වීමත් එක්ක. මේ නිධානය පිරික්සද්දී මා දැන සිටි බට කොළ ආච්චිගේ, බූ හා බබාගේ, යෝදයාගේ හා රාළාමිගේ, මම නොදැන හිටපු අතීතයකුත් මට හමු වෙනවා. මුල් කාලයේ පත්තරයක මිල ශත විසිපහක් පමණ විය යුතුයි. ඒ වගේම පත්තරේ නිකුත් කරලා තියෙන්නේ පසු-පෝය දින වල. ඒ දවස් වල සති අන්තය පෝය හා පෙර පෝය දවස්නේ.

මම හිතන්නේ අපි ලෝකය තේරුම් ගන්න හා අවබෝධ කර ගන්න සාමාන්‍ය ආකාරයත් මේ වගේ කියලා. අපට මුලින්ම හා පහසුවෙන්ම ග්‍රහණය වෙන්නේ අප‍ට අත් විඳිය හැකි වර්තමානය. වර්තමානය ගලා යන වේගයට අපිවත් ගහගෙන යනවා. ඔය අතර අපි නොදන්නා අතීතයක් ගැන අපිට වරින් වර අහම්බයෙන් දැන ගන්න ලැබෙනවා. ඒ අතීතය ගවේෂණය කරන්න ආශාවක් ඇති වෙනවා. නමුත් මේ විදිහට තේරුම් ගන්න අතීතය අපිට දැනෙන විදිහ අපේම කල් පසුවූ වර්තමානය අපිට පසුව දැනෙන විදිහට සමාන නැහැ. 

කාලයක් ජීවත් වෙද්දී අපේම වූ අත්දැකීම් වැඩි වැඩියෙන් එකතු වෙනවා. ඒ වගේම අපේම අත්දැකීම් නොවූ අතීතය හාරා අවුස්සා බලන්න අවස්ථාවන්ද වැඩි වැඩියෙන් ලැබෙනවා. ඒ නිසා, වයසට යන තරමට සිද්ධීන් වලින් කම්පනයක් ඇති වෙන්නේ අඩුවෙන්. අලුතෙන් අත් විඳින්න ලැබෙන ගොඩක් දේවල් අමුතු දේවල් නෙමෙයි.

මිහිර පත්තරේ මුද්‍රණය කරන එක නවත්වන බව දැන ගන්න ලැබීම විශාල කම්පනයක් ඇති කරවන දෙයක් නොවන බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැහැ. අපේ ජීවිත කාලය තුළ වරින් වර හමු වූ, සමීප වූ, බොහෝ දේවල් වලට තව දුරටත් ඒ තිබුණු පැවැත්ම නැහැ. සමීපව සිටි සමහර අය මිය ගිහින් ගොඩක් කල් වුනත් ඒ බව කල් පසු වී අහම්බෙන් දැන ගන්න තුරු අපේ ලෝක වල තව දුරටත් ජීවත් වෙනවා. තවත් අය මිය ගිය බව වහාම දැන ගන්න ලැබුණත්, යම් කාලයක් එවැනි කෙනෙක් සමීපව ඇසුරු කළ බව මතකයට එන්නෙත් ඒ පුවතත් එක්ක. ඒක අපේ සාපේක්ෂ ලෝක වල ඒ අය කලින්ම මිය යාමකට සමානයි. මගේ ලෝකය ඇතුළේ මිහිර පත්තරේ වැටෙන්නේ දෙවන ගොඩට.

සමහර අය කියන විදිහට පසුකාලීනව මිහිර පත්තරේ ටියුෂන් පත්තරයක් බවට රූපාන්තරණය වී තිබෙනවා. මේ යුගය ගැන මට එතරම් මතකයක් නැහැ. මම හිතන්නේ මෙය සිදු වී තිබෙන්නේ මිහිර පත්තරේ එක්ක තිබුණු මගේ සම්බන්ධය කැඩුනට පස්සේ. 

අසූව දශකයේ මැද භාගය වෙද්දී අපේ වයසේ ගොඩක් අය එක පාරටම "ලොකු වුනා". රටේ හා ලෝකයේ දේශපාලනය ගැන වඩා සංවේදී වෙද්දී මිහිර පත්තරේ වගේ ළමා ලෝකයට අයිති දේවල් එක්ක සම්බන්ධය කැඩුනා. මිහිර පත්තරේ කියා කියන්නේ ඒ වයසේදී මග හැරුණු ලොකු අයියෙක්.

කොහොම වුනත් මම ලියපු දෙයක් මුලින්ම මුද්‍රිත අකුරෙන් පළවුනේ මිහිර පත්තරේ බව මතක් වුනේ වෙනත් අයෙකු විසින්ද ඊට සමාන දෙයක් සටහන් කර තිබෙනු දුටු පසුවයි. ඒ 1981දී. එතකොට හිටියේ හතේ පන්තියේ. ඒ වන විටත් විවිධ තරඟ විභාග ආදිය ජයගෙන පත්තර වල කිහිප වරක්ම නම පළ වී තිබුණත්, ලියපු දෙයක් පත්තරේ පළ වී තිබෙනු දැකීම වෙනස්ම අත්දැකීමක්. පසුකාලීනව දිවයින අටවෙනි පිටුවට හා විශේෂාංග අතිරේකයට මාරු වෙන තුරු වැඩිපුරම ලිවුවේ මිහිර පත්තරේටයි. 

ඒ දවස් වල පත්තරයකට ලියනවා කියන එකත් අමුතුම කට්ටක්. අතින් ලියලා තැපෑලෙන් පත්තරේට යැවුවට පස්සේ එය පළ වුනාද කියා දැනගන්න වෙන්නේ පත්තරය බලලම තමයි. හැබැයි මිහිර පත්තරේ වගේ පත්තර වලට ලියපු අයට හොඳ සම-අවස්ථාවක් ලැබුණා කියලා මම හිතනවා. මේ සමඟ පළ කරන "වෙළඳපොළක්" ලිපිය මම ලියපු එකක් නෙමෙයි. මගේ ලිපියක් පළ වූ නිසා එකතු කර තියාගත් පත්තරයක පළව තිබුණු එවක පස් වන ශ්‍රේණියේ ශිෂ්‍යාවකගේ ලිපියක්. මම දන්නා කෙනෙක් නෙමෙයි. නමුත් දැන් සමහර වැඩිහිටි අය වෙළඳපොළ ගැන කියන දේවල් එක්ක බැලුවහම ඊට වඩා හොඳ රචනාවක්. 

මගේ ඇන්ටික් කඩේ අඩු වශයෙන් මම ලියපු ලිපි පළ වූ පත්තර සියල්ලම හෝ නැහැ. කිහිපයක් පමණයි තියෙන්නේ. මිහිර පත්තරේ කියන්නේ මගේ ඇන්ටික් කඩයේ කොටසක් පමණයි. ඒ නිසාම, මිහිර පත්තරේ මරණය කියන්නෙත් ඇන්ටික් කඩයක මරණයක් පමණයි. හැබැයි මේ වගේ ඇන්ටික් කඩ නඩත්තු කළේ නැත්නම් අපිටත් පැවැත්මක් කියා දෙයක් නැහැ. ජීවත් වෙනවා කියා කියන්නෙම ඇන්ටික් කඩ නඩත්තු කිරීමක්.

වෙබ් ලිපිනය: