වරාය සමඟ ඉඩම් තොගයක්!

පෙර ලිපියෙන් කතා කළ පරිදි, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය භූමි ප්‍රමාණය අනුව ලෝකයේ පස්වන විශාලතම රට නොවී තෙවන විශාලතම රට වන්නේ 1867 වසරේදී අක්කරය ඩොලර් සත දෙකකටත් අඩුවෙන් ඇලස්කාව මිල දී ගැනීම හේතුවෙනි. රුසියාවෙන් ඇලස්කාව මිල දී ගැනීම ඇමරිකාව විසින් සිදු කළ මේ ආකාරයේ පළමු හෝ එකම ගනුදෙනුව නොවේ.

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය අද වන විට දැකිය හැකි විශාල රට බවට පත් වීමේදී ඇලස්කාව මිලදී ගැනීමට වඩා බොහෝ වැඩි බලපෑමක් සිදුවුණේ 1803 වසරේදී ප්‍රංශයෙන් ලුවිසියානා බිම් පෙදෙස් මිලදී ගැනීමයි. අක්කරයක් ඩොලර් සත තුනකටත් අඩුවෙන් ලංකාව මෙන් 33 ගුණයක් විශාල මේ බිම් පෙදෙස මිල දී ගැනීමට ඇමරිකාව ප්‍රංශයට ඩොලර් මිලියන 15ක් ගෙවුවේය.

මේ මිල අද වටිනාකම අනුව ඩොලර් මිලියන 309ක් පමණ වන අතර ඒ අනුව එක් අක්කරයක් වෙනුවෙන් අද වටිනාකම අනුව ඇමරිකන් සත 58ක් පමණ ගෙවා තිබේ. මේ අනුව, ලුවිසියානා ගනුදෙනුවේදී අක්කරයකට ගෙවා ඇති මිල ඇලස්කාවේ අක්කරයට ගෙවා ඇති මිල මෙන් දෙගුණයක් පමණ වේ. මේ මිලදී ගැනීම නිසා එවකට ඇමරිකාව සතු වූ භූමි ප්‍රමාණය දෙගුණ විය.

ලුවිසියානා ගනුදෙනුව නිසා ඇමරිකාව සතු වූ බිම් පෙදෙස් අද ඇමරිකාවේ ප්‍රාන්ත 15ක හා කැනඩාවේ පළාත් දෙකක විසිරී තිබේ. මේ ගනුදෙනුව මේ ආකාරයෙන් සිදුවීම ඇමරිකාව බලාපොරොත්තු නොවූ, හදිසියේ ලැබුණු වාසියකි.

දාහත්වන සියවසේ අවසානයේ සිට දහඅට වන සියවසේ මැද දක්වා මිසිසිපි නදියේ දෙපස විශාල ප්‍රදේශයක පැතිරුණු වත්මන් ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ හා කැනඩාවේ විශාල ප්‍රදේශයක් පැවතියේ ප්‍රංශයේ අණසක යටතේය. ඒ වන විට උතුරු ඇමරිකාවේ ප්‍රධානම යුරෝපීය බලය වූයේ ප්‍රංශයයි. මේ බිම් පෙදෙස ප්‍රංශයේ ලුවී රජු නමින් ලුවිසියානා ලෙස නම් කෙරී තිබුණේය.

බ්‍රිතාන්‍යය හා ප්‍රංශය ඇතුළු රටවල් ගණනාවක් අතර සිදුවුණු හත් අවුරුදු යුද්ධය නිමා කරමින් 1763දී අත්සන් කෙරුණු පැරිස් සම්මුතියේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස කැනඩාවේ හා මිසිසිපි නදියෙන් නැගෙනහිර බිම් පෙදෙස් බ්‍රිතාන්‍යයටත්, මිසිසිපි නදියෙන් බටහිර බිම් පෙදෙස් හා නිව් ඕර්ලියන්ස් නගරය ස්පාඤඤයටත් අයිති විය. ඇමරිකාවේ මුල් ජනපද බ්‍රිතාන්‍යයෙන් නිදහස් වෙද්දී මිසිසිපි නදියෙන් නැගෙනහිර කොටස් බොහොමයක් ඇමරිකාව සතු විය. මිසිසිපි නදිය භාවිතා කර නිදහසේ භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය කිරීමට ඇති හැකියාව මෙන්ම එවකට ස්පාඤඤය සතු වූ නිවු ඕර්ලියන්ස් වරාය ඇමරිකාවේ වර්ධනය වෙමින් පැවති වෙළඳ කටයුතු සඳහා ඉතාම වැදගත් විය. මේ වරාය භාවිතා කිරීම අදාළව ඒ වන විටද ප්‍රශ්න මතුවී තිබුණි.

ප්‍රංශ විප්ලවය අවසානය වී 1799දී නැපෝලියන් බලයට පත් වීමෙන් පසුව ස්පාඤඤය හා ප්‍රංශය අතර රහසිගතව අත්සන් කෙරුණු සැන් ඉල්දෙෆොන්සෝ සම්මුතිය අනුව ලුවිසියානා බිම්පෙදෙස් නැවතත් ප්‍රංශය සතු විය. උතුරු ඇමරිකානු භූමිය තුළ නැවතත් ප්‍රංශ බලය ගොඩනැඟීමට නැපෝලියන්ට වූ අපේක්ෂාවන් හා විභවය ඇමරිකාව කනස්සල්ලට පත් කළේය.

ඩොලර් මිලියන දහයක මුදලකට නිවු ඕර්ලියන්ස් නගරය හා උතුරු ෆ්ලොරීඩාවේ ප්‍රංශය සතුවූ බිම් පෙදෙස් මිල දී ගැනීම සඳහා උත්සාහයක් දැරීමට ඇමරිකන් ජනාධිපති තෝමස් ජෙෆර්සන් විසින් (පසුව ඇමරිකන් ජනාධිපති ධුරයට පත් වූ) ජේම්ස් මොන්රෝව ප්‍රංශයට පිටත් කර හැරියේය. මේ වන විට සෙන්ට් ඩොමිනික්හි (වත්මන් හයිටි) පැවති කැරැල්ල මර්දනය කිරීමට අසමත්ව උතුරු ඇමරිකාවේ සිය බලය නැවත ගොඩ නැඟීම පිළිබඳ වූ ප්‍රංශයේ අපේක්ෂා බිඳ වැටී තිබුණේය.

නිවු ඕර්ලියන්ස් නගරය විකිණීමට ප්‍රංශය එකඟ වනු ඇතැයි ඇමරිකාව විශ්වාසයෙන් නොසිටි අතර, අදාළ හෙට්ටු කිරීම් සාර්ථක නොවීනම් ගත යුතු ද්වීතියික ක්‍රියාමාර්ගය ලෙස මේ වන විට ඇමරිකාවේ දිගුකාලීන මිතුරෙකු වූ ප්‍රංශය අතහැර  බ්‍රිතාන්‍යය සමඟ සන්ධානයකට යාම ගැන පවා තීරණය කර තිබුණේය.

කෙසේවුවද, සිදුවුණේ බලාපොරොත්තු නොවූ දෙයකි. ප්‍රංශය මිලියන පහළොවක මුදලකට ඔවුන් සතුව පැවති මුළු ලුවිසියානා බිම්පෙදෙසම ඇමරිකාවට විකිණීමට ඉදිරිපත් විය. ජේම්ස් මොන්රෝව යවා තිබුණේ නිවු ඕර්ලියන්ස් ආශ්‍රිත සාපේක්ෂව කුඩා බිම් පෙදෙසක් මිලදී ගැනීමට පමණක් වුවත්, අදහාගත නොහැකි තරම් වාසිදායක මේ ගනුදෙනුව ගැන නැපෝලියන්ගේ අදහස් වෙනස් වෙන්නට පෙර එය ඉක්මණින්ම අහවර කෙරුණේය.

බ්‍රිතාන්‍යය ආක්‍රමණය කර යටත් කරගැනීමේ අරමුණින් විශාල හමුදාවක් හැදීමට හා පුහුණු කිරීමට නැපෝලියන් විසින් මේ මුදල වියදම් කළත් ඒ ආක්‍රමණය කිසිදා සිදුවුණේ නැත. ඇමරිකාවට ඉතා වාසිදායක මිලකට විශාල බිම් පෙදෙසක් ලැබුණත් ප්‍රායෝගිකව ඇමරිකාවට ලැබුණේ ප්‍රංශය සතු වූ 'නිරවුල්' ඉඩමක් නොවේ.

ඉතා සුළු පෙදෙසක ජනපද පිහිටුවාගෙන සිටි යුරෝපීයයන්ගෙන් බදු අයකර ගැනීමේ අයිතිය ඇමරිකාවට ලැබුණත්, ඉතිරි බිම් පෙදෙස් ස්වදේශීය ඉන්දියානුවන් සමඟ සම්මුතියෙන් හෝ බලහත්කාරය යොදවා අයිතිකර ගත යුතු විය. මේ බොහෝ බිම්පෙදෙස් ප්‍රංශයෙන් මිලදී ගැනීමෙන් අනතුරුව, අයිතිවාසිකම් කී ස්වදේශීය ඉන්දියානු ගෝත්‍ර එකකින් හෝ ඇතැම් විට වැඩි ගණනකින් ඇමරිකාවට නැවත නැවතත් මිලදී ගැනීමට සිදුවී තිබේ.

කොහොම වුණත්, නිවු ඕර්ලියන්ස් වරායේ වටිනාකම සලකා එය මිලදී ගැනීමට සැලසුම් කළ ඇමරිකාවට අන්තිමේදී අර කළුහාමිගේ කතාවේදී මෙන් වරායට අමතරව අක්කර මිලියන 530ක්ද ඉතා අඩු මිලකට මිලදී ප්‍රංශයෙන් ගන්නට හැකි වෙද්දී ප්‍රංශය විසින් මේ ඉඩම් විකුණා ලබාගත් මුදල් නිකරුණේ නාස්ති කර දැම්මේය.